به لطف جهانی شدن روستای خراشاد؛ بیش از ۱۰ هزار صنعتگر در حوزه توبافی مشغول به کار شدند

به گزارش بازارکار، خراشاد روستایی خوش آب و هوا در ۲۵ کیلومتری شهر بیرجند است که سال ۱۳۹۶ با عنوان روستای صنایع دستی توبافی (حوله‌بافی)، ثبت ملی و یک سال بعد جهانی شد.

توبافی، یک هنر دستی است که بیش از ۳۰۰ سال پیش در خراشاد و مناطق اطراف آن رایج بود، اما بعد‌ها به فراموشی سپرده شد و در پستو‌ها زیر خروار‌ها خاک رفت تا اینکه یک بانوی تلاشگر از همین روستا با جرقه‌ای در ذهن، به فکر زنده کردن هنر توبافی افتاد.

فاطمه ذاکریان دلسوزانه به دنبال دمیدن روح بر کالبد هنر توبافی در خراشاد رفت و سایر زنان روستا هم با او همراه شدند؛ نتیجه همه تلاش‌ها این شد که با اعلام شورای جهانی صنایع دستی در سال ۱۳۹۷، روستای خراشاد از خراسان جنوبی به عنوان روستای جهانی توبافی معرفی شد.

او قصه زنده شدن توبافی را این طور بازگو کرد که روزی گردشگری از تهران به خراشاد آمد و درخواست کرد حوله دستباف برایش تهیه شود؛ حوله‌ای که چند سال است تولید نشده و فقط چند نفر از افراد مسن آن هم در صندقچه‌هایشان دارند، حاضر هم نیستند به هیچ قیمتی آن را بفروشند.

اینجا بود که بازگشت مسافر تهرانی با دست خالی برای این بانوی کارآفرین رنج‌آور بود و از آنجا به بعد تصمیم گرفت شرکت تعاونی ورشکسته خراشاد را با کمک زنان این روستا احیا کند.

ذاکریان گفت: نخستین بار ایده‌ام را در یک نشست قرآنی با بانوان روستا بازگو کردم، اما آنچه تحویلم دادند خنده‌های تمسخرآمیز بود که البته اهمیتی نداشت، پس به همه منازلی که گمان می‌کردم دستگاه توبافی داشته باشند سر زدم. وارد هر منزلی که می‌شدم پستو‌های قدیمی بسته بود، اما ناامید نشدم.

او به انبار‌های خاک گرفته منازل قدیمی روستا راه یافت و شانه‌های توبافی را از زیر خروار‌ها خاک بالا کشید؛ برای اینکه دوباره توبافی راه بیفتد از او اصرار و از زنان روستا انکار؛ چون دیگر این کار را در خور شأن نمی‌دیدند.

بالاخره وسایل توبافی را از یک انبار بیرون کشید، سر قنات روستا برد و در آب ریخت تا غبار فراموشی از روی آن شسته شود و بعد با چند نفر از زنان همفکر شروع به کار کرد.

این گونه نخستین دار توبافی بعد از گذشت سال‌ها در خراشاد برپا شد و یک نفر مشروط به اینکه کسی از نام و نشانش خبردار نشود، شروع به توبافی کرد.

هفته‌های بعد دستگاه‌های دیگر هم از زیرزمین‌ها بیرون کشیده شد و در مدت ۲ سال ۴۲ زن در خراشاد صاحب شغل شدند.

بعد از آن با شرکت در نمایشگاه‌های مختلف، خراشاد با نام «توبافی» سری در سر‌ها پیدا کرد و چیزی نگذشت که تلاش‌های بانوان روستا باعث شد، توبافی خراشاد عنوان یک صنعت دستی ملی را به خود اختصاص دهد و اهالی روستا در سال ۱۳۹۶ ملی شدن این هنر اصیل را جشن گرفتند.

اما ملی شدن توبافی آنان را قانع نکرد؛ پس به تلاش‌های خود ادامه دادند و یک سال بعد خراشاد روستای جهانی صنایع دستی شد. حالا این روستا بعد از کلپورگان سیستان و بلوچستان به عنوان دومین روستای جهانی صنایع دستی در کشور شناخته می‌شود.

کسب درآمد برای بانوانی که شروع به توبافی کردند آنان را به سر ذوق آورد و اکنون هر خانه در خراشاد یک کارگاه توبافی شده است، اما این‌ها همه ماجرا نیست.

بعد از جهانی شدن چه بر توبافی خراشاد گذشت؟  سوالی است که در این گزارش به آن می‌پردازیم و ذاکریان مدیر عامل شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد بیرجند در پاسخ به این سوال گفت: تولید، پر رونق‌تر از قبل شده، اما بازار فروش خوبی نداریم، اوضاع اخیر کشور و ناآرامی‌ها هم بر بازار‌های فروش توبافی به‌خصوص در خارج کشور تأثیر منفی داشته و سفارشی در ۲ ماه اخیر از خارج نداشته‌ایم.

او افزود: اشتغالی که بعد از جهانی شدن توبافی ایجاد شد، همچنان رونق دارد و آموزش‌ها به‌خصوص در فصل تابستان دنبال می‌شود.

ذاکریان گفت: راه‌اندازی مرکز تخصصی توبافی که از دستاورد‌های جهانی شدن این هنر است در آموزش علاقه‌مندان تاکنون دستاورد‌های خوبی داشته و علاوه بر آن سایر مراکز و آموزشگاه‌ها نیز در سطح استان آموزش توبافی را انجام می‌دهند.

این بانوی کارآفرین با اشاره به اینکه در زندان هم آموزش توبافی انجام می‌شود اظهار کرد: از یک سال گذشته در بند نسوان زندان آموزش توبافی را شروع کردیم و حدود ۵۰ نفر آموزش دیده‌اند که بعد آزادی از زندان می‌توانند به عنوان یک شغل و منبع درآمد آن را دنبال کنند.

۳۳۳ نفر در شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد عضو هستند و روال کار مجموعه به این صورت است که از ابتدای آموزش تا شروع اشتغال کنار هنرجویان هستند و در همه مراحل نصب دستگاه، چله و شروع به بافت با آنان همراهی می‌شود.

ذاکریان به اشتغال بیش از ۸۰ بانوی توباف در نقاط حاشیه شهر بیرجند اشاره کرد و افزود: تمامی محصولات تولیدی این بانوان را برای شرکت تعاونی خریداری می‌کنیم تا انگیزه‌ای برای ادامه کار داشته باشند.