مدل سرمایه انسانی شرکت‌های دانش‌بنیان در شرایط تحریم چگونه است؟

سلامت و تندرستی یکایک مردم برای جامعه بسیار مهم و حیاتی است و به بیان دیگر نقش مؤثر در شاخص‌های کلان کشور دارد. از طرفی برقراری تحریم‌های ظالمانه علیه جمهوری اسلامی ایران، بخش‌های مختلف صنایع کشور از جمله صنایع دارویی را با مشکلات جدی مواجه کرده است. محققان در پژوهشی با عنوان «مدل سرمایه انسانی شرکت‌های دانش‌بنیان در شرایط تحریم» آورده‌اند، تحریم، امتناعی نظام یافته از برقراری روابط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی یا نظامی با یک دولت یا یک گروه خاص از دولت‌ها برای تنبیه یا ایجاد رفتار مورد قبول است.

این پژوهش توسط امیر شمس اختری دانشجوی دکتری گروه مدیریت تکنولوژی دانشگاه تهران، ابوالقاسم سرآبادانی استادیار گروه مدیریت فناوری اطلاعات و حسن جلیلی دانشیار گروه آموزشی مهندسی علوم زیستی انجام شده که نشان می‌دهد، عده‌ای، کاربرد تحریم را در روابط اقتصادی بین‌المللی چنین رایج می‌دانند که کالا و خدمات تولیدی یک دولت خاص ممنوع می‌شود. تحریم‌های اقتصادی از جمله موانعی است که می‌تواند یکی از ضعف‌ها و آسیب‌های مهم برای پیشرفت اقتصادی یک جامعه رشد یابنده باشد.

ضمن اینکه قابلیت تبدیل شدن به یکی از قوت‌ها و موارد پیش برنده اقتصاد از طریق ایجاد فرصتی برای فعال شدن نیروها و ظرفیت‌های داخلی را دارد. به عنوان نمونه تحریم‌های اعمالی از سوی غرب علیه کشور روسیه موجب انگیزه قوی برای توسعه صنایع داخلی این کشور شده و منجربه شکل‌گیری برنامه‌های وسیعی برای توسعه علوم، صنایع تولیدی، کسب و کار و در نهایت اقتصاد با فناوری پیچیده شده است؛ از این‌رو لزوم اتکاء به فعالیت‌های پژوهشی و توسعه داخلی برای صنایع دارویی با وجود مشکلاتی مانند عدم قطعیت بالا، نرخ نامشخص بازده و مدیریت دشوار و پرهزینه حیاتی می‌نماید.

بنابراین، در صورت موفقیت، منجربه تجاری‌سازی فناوری‌های جدید ناشی از پژوهش و توسعه داخلی شده و منتج به کسب سهم بازار بیشتر، بهای ارزش افزوده و کسب مزایای ثبت اختراع اختصاصی و از همه مهم‌تر قطع وابستگی به منابع خارجی در زمینه فناوری می‌شود. با در نظر گرفتن چالش اساسی و ملی تحریم‌ها و قطع مسیر انتقال فناوری از کشورهای دارای فناوری پیچیده، ضرورت رویکرد اتکاء به منابع داخلی و نوآوری‌های آن‌ها در این زمینه حیاتی است.

تجربه کشورهای مختلف نشان می‌دهد شرکت‌های کوچک در نوآوری، توسعه فناوری و رونق اقتصادی نقش اساسی دارند و زیربنای اقتصاد دانش‌بنیان به شمار می‌آیند. به همین منظور، پارک‌های علم و فناوری شکل گرفته‌اند تا با ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان زمینه را برای بروز رفتار نوآورانه مهیا کنند. این مهم جز با داشتن سرمایه انسانی با کیفیت میسر نیست.

به طوری که مستلزم سرمایه‌گذاری در راستای غنی کردن این سرمایه و ایجاد سازوکاری برای یادگیری مستمر آن است. صنایع دانش پایه مانند داروسازی فعالیت‌های نوآورانه انجام می‌دهند. برای حصول به دستاوردهای نوآورانه، به موفقیت در عملیات‌های پژوهش و توسعه خود متکـی هستند. در شرکت‌های دانش‌بنیان دارویی، عملیات‌های پژوهش و توسعه برای تولید داروهای جدید در حال شکل‌گیری است.

از جمله آنها شرکت‌های دانش‌بنیان دارویی گیاهی هستند و اخیرا به دستاوردهای ارزشمندی برای معرفی و تولید داروهای گیاه‌ پایه نائل شده‌اند. نظر به بازارهای رو به توسعه داروهای گیاهی، اعمال یک راهبرد نوین برای سیاست‌گذاری پژوهش و توسعه از طریق سرمایه انسانی ضروری است.

پژوهش حاضر با هدف طراحی مدلی برای سرمایه انسانی شرکت‌های دانش‌بنیان برای استفاده در شرایط تحریم با استفاده از رهیافت نظام‌مند نظریه داده‌بنیاد انجام پذیرفت. نتایج تحلیل مصاحبه‌ها حاکی از ارائه مدلی با ابعاد، چالش‌های یادگیری‌گرایی بازارمحور، رفتار یادگیری سرمایه انسانی، بستر حکم روایی عمومی سلامت، شرایط مداخله‌گر مانع و مشوق، راهبرد مدیریت نوین فرصت‌نگر به تحریم دارویی گیاهی و عملکرد اثربخش است.

بارزترین ابعاد رفتار یادگیری سرمایه انسانی عبارت هستند از ظرفیت نوآوری، ساختار، آگاهی، مهارت، عوامل انگیزاننده و سلامت سرمایه انسانی است. مشارکت کنندگان در این پژوهش، مهارت را از کلیدی‌ترین ابعاد یادگیری سرمایه انسانی دانسته که بر سایر عوامل مؤثر در این فرآیند، تأثیر عمده‌ای داشته است.

کلیه تراکنش‌های یادگیری سرمایه انسانی باید بازار محور باشند. یافته‌های این پژوهش هماهنگ با پژوهش‌های محققانی است که با استفاده از کلاسه‌بندی و تفکیک مشتریان براساس ویژگی‌های آنها، برون‌داد نوآوری را براساس بازار هدف تنظیم کردند. از مهم‌ترین ابعاد راهبرد مدیریت نوین فرصت‌نگر به تحریم، مدیریت سیستم اطلاعات است.

ارتقاء فناورانه در یک بنگاه نیازمند افزایش قابلیت‌های آن است. جریان اطلاعات و دانش در داخل شرکت یا با سایر شرکت‌ها و نهادهای ذینفع، از فرآیندهای حیاتی برای بنگاه‌های پژوهش و توسعه محور است. مزیت پژوهش فعلی در مقایسه با سایر پژوهش‌های مرتبط با سرمایه انسانی، در ارائه مدلی جامع و کاربردی در شرایط تحریم و بیماری همه‌گیر کروناست. اکثر مؤلفه‌های تأثیرگذار بر سرمایه انسانی بنگاه‌های دانش‌بنیان دارویی گیاهی کشور مد نظر قرار گرفته و مدل از بطن فرآیندها و کنش‌های بازیگران واقعی این محیط نیز شکل گرفته است.

این پژوهش در فصلنامه علمی مدیریت منابع در نیروی انتظامی در سال ۱۴۰۰ منتشر شد. منبع:ایسنا