اجرای آبیاری نوین؛ فرصتی برای کاهش سرعت تهدید بحران کم آبی

امروزه تغییر اقلیم و کاهش بارشها سبب بوجود آمدن تنش آبی شده است و این موضوع در آذربایجان غربی نیز که زمانی شاهد بارشهای متوالی برف و باران بود، نمود یافته است؛ معضلی که باعث شده هم مسئولین و هم مردم خصوصا کشاورزان نسبت به این امر نگران و حساس شوند.
آذربایجان غربی استانی است بر محور کشاورزی و بدلیل آب و هوای خوب باغات و اراضی زیادی در آن ایجاد شده و کشاورزی به عمده شغل مردمانش تبدیل شده است.
بر اساس اعلام جهاد کشاورزی آذربایجان غربی، کل نیاز آبی استان ۴.۲ میلیارد مترمکعب است که از این مقدار۳ میلیارد مترمکعب در اختیار بخش کشاورزی استان قرار می گیرد.
امروزه معضل اساسی که بر نگرانی ناشی از کاهش بارندگی ها می افزاید، آبیاری اراضی و باغات به شکل سنتی است که به دنبال این مدل از آبیاری، آب زیادی هدر می رود.
آبیاری نوین مکمل کشت مکانیزه و صنعتی است و این روش امروزه موجب شده تا کشاورزان و بهره برداران محصولاتی بازار پسند عرضه کرده و در کنار آن، منابع آبی نیز به صورت بهینه مصرف و از هدررفت آن جلوگیری شود.
امروزه بهره گیری از روش آبیاری نوین در کنار رعایت الگوهای دیگر کشت در واقع انقلابی جدید در عرصه کشاورزی جهان به شمار می رود.
بر اساس اعلام برخی از کشاورزان و باغداران ارومیه هزینه های بالای تجهیز اراضی و باغات به این روش از آبیاری را از عمده علل عدم استقبال دانستند.
یکی از کشاورزان ارومیه که ۸۰ هکتار زمین دارد به ایسنا گفت: استفاده از روش آبیاری نوین در صرفه‌جویی آب بسیار مناسب بوده و همچنین از زمانی که از سیستم آبیاری قطره‌ای استفاده کرده‌ام میزان محصول هم نسبت به گذشته بسیار افزایش یافته است و این روش نتیجه بخش بود.
وی که شغل آبا و اجدادیش کشاورزی است، ادامه داد: گرانی سیستم نوین آبیاری باعث شده کشاورزان از این روش آبیاری استقبال کنند، اینها را کنار چندین برابر شدن سایر هزینه‌های تولید بگذارید؛ ببینید کشاورزان با چه شرایط سختی تولید محصولات کشاورزی را انجام می‌دهند.
رضا از باغداران ارومیه نیز که از زمان خرید باغ مجهز به سیستم آبیاری تحت فشار است، گفت: استفاده از روشهای آبیاری سنتی با شرایط فعلی و کم آبی محکوم به شکست است اما استفاده از ابزارها و تجهیزات نوین نیاز به پرداخت هزینه دارد و امروزه با وجود این وضعیت اقتصادی، هزینه‌های سنگین چگونه می‌توان کشاورزان را که اغلب از اقشار ضعیف جامعه هستند ترغیب به پیروی از استفاده از روش‌های نوین کشاورزی کرد؟ نتیجه آن می‌شود که کشاورزی ما روز به روز سنتی‌تر شده و به سبب کاهش کیفیت آب و خاک، عملکرد باغات کاهش می‌یابد.
مصرف ۳ میلیارد مترمکعب از نیاز آبی آذربایجان غربی در بخش کشاورزی
رئیس جهاد کشاورزی آذربایجان غربی گفت: کل نیاز آبی استان ۴.۲ میلیارد مترمکعب است که از این مقدار۳ میلیارد مترمکعب در اختیار بخش کشاورزی استان قرار می گیرد.
خسرو شهبازی در گفت و گو با ایسنا با بیان اینکه کل سطح اراضی زیرکشت استان ۸۴۲ هزار و ۱۲۶ هکتار و میزان باغات استان ۱۲۲ هزار هکتار است، گفت: میزان اراضی زراعی آبی ۳۰۲ هزار و ۱۲۶ هکتارو میزان اراضی زراعی دیم ۴۱۸ هزار هکتار است.
وی ادامه داد: مجموعاً در۱۸۰ هزار هکتار از اراضی استان که معادل ۲۲درصد کل اراضی زیرکشت استان است محصولات پرآب بر کشت می شود که شامل ۸۰ هزار هکتار باغ ( سیب و درختان هسته دار)۷۰ هزار هکتار یونجه و ۳۰هزار هکتار چغندرقند است.
شهبازی گفت: در بین نباتات علوفه ای کم آب برمی توان به ماشک، خلر، اسپرس در بین دانه های روغنی: گلرنگ و کاملینا و دربین گیاهان دارویی می توان به گل محمدی، زیره، بالنگو، سیاه دانه و.. اشاره کرد.
رئیس جهاد کشاورزی استان با اشاره به اقدامات مربوط به ترویج الگوی کشت و ترغیب کشاورزان به کشت محصولات کم آب گفت: این اقدامات شامل محدود نمودن سطح زیر کشت چغندر قند در حوضه دریاچه ارومیه و گسترش کشت آن در شمال استان، تغییر آرایش کشت چغندر قند که باعث صرفه جویی ۳۰ درصدی در مصرف آب می شود، همچنین توسعه کشت آبیاری میکرو به روش نوار تیپ در محصولات پر آب بر مانند سبزی و صیفی و چغندرقند و.. توسعه کشت نشایی در محصولات سبزی و صیفی، چغندر، توسعه کشت حفاظتی در محصولات پاییزه(گندم، جو، حبوبات)، تغییر تاریخ کشت حبوبات بهاره به کشت پاییزه و انتظاری جهت استفاده از بارندگی های پاییزه است.
وی با بیان اینکه اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها با اجراء طرح تغذیه در مزارع تحت پوشش، بذرمال نمودن بذور، رعایت اصول فنی کشت و تامین ادوات مورد نیاز موجب افزایش عملکرد در شرایط کم آبی می شود، ممانعت از عقد قرارداد کشت و عدم صدور حواله کودی برای محصولات کشت دوم مانند ذرت، جایگزینی علوفه های کم آب بر شامل خلر  وماشک و نخودعلوفه ای و.. باعلوفه های پرمصرف مانند یونجه و معرفی و کشت محصولات کم آب بر جدید مانند کاملینا و گلرنگ و کشت الگویی محصولات مذکور را از دیگر اقدامات جهاد کشاورزی استان در راستای ترویج الگوی کشت و ترغیب کشاورزان به کشت محصولات کم آب عنوان کرد.
تامین بیش از ۲ میلیارد مترمکعب آب بخش کشاوری آذربایجان غربی از محل آبهای سطحی و زیرزمینی
دوستی رضایی، مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی با گریزی به منابع آبی مورد استفاده در بخش کشاورزی استان طی پایش دور سوم منتهی به سال ۹۷_۹۸ که هر ۵ سال یکبار همزمان با سراسر کشور انجام می شود، گفت: آب مورد استفاده کشاورزی استان از بخش آبهای زیر زمینی شامل یک میلیارد و ۲۶۶ میلیون مترمکعب از طریق چاهها، ۲۷ میلیون مترمکعب از طریق چشمه ها و ۳۵ میلیون مترمکعب از طریق قنات تامین می شود.
وی ادامه داد: همچنین از محل آبهای سطحی نیز ۶۹۹ میلیون مترمکعب از طریق انهار، ۳۵ میلیون مترمکعب از ایستگاههای پمپاژ، ۵۹ میلیونمترمکعب از طریق پمپ ها و ۵۷۶ میلیون مترمکعب از طریق سدها، آب بخش کشاورزی تامین می شود.
به گزارش ایسنا، آبیاری سنتی مزارع و باغ ها در آذربایجان غربی در شرایطی که منابع آب سطحی و زیر زمینی کم و رو به خشکی است، ظلم بزرگی در حق مردمان این دیاراست.
اگر چه در دهه های اخیر اقدامات موثری برای توسعه کشت آبی در آذربایجان غربی انجام شده و در بخش آبیاری نوین نیز طرح های خوبی به اجرا درآمده است اما می طلبد تسهیلات آسانتر و کم بهره ای در اختیار کشاورزان برای تجهیز اراضی و باغات به سیستم آبیاری نوین تعلق گیرد.