نوعی از هنر در حرم مطهر رضوی وجود دارد که در هنرهای هفتگانه تعریف نمی‌شود

معماری حرم رضوی گواهی بر پیوند ناگسستنی میان هنر و معنویت است

حجت‌الاسلام و المسلمین احمد مروی،تولیت آستان قدس رضوی در مراسم افتتاحیه دومین کنگره بین المللی فرهنگ و هنر در تمدن اسلامی با محوریت «مکتب هنر رضوی» که به همت مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی و همکاری دانشگاه هنر تهران در جوار حرم مطهر امام رضا(ع) برگزار شد؛ پروردگار متعال را بزرگترین هنرمند هستی دانست و اظهارداشت: جهان هستی تبلور هنرمندی خداوند و عالم با هنر و نظم بنا شده است؛ خالق و بنیان گذار هنر در عالم خداوند است از این رو هنر فعلی خداییست و هنرهای هفتگانه منشائی الهی دارند.

وی با بیان اینکه قرآن کریم یکی از آثار تبلور هنرمندی خداوند است، گفت: خداوند متعال قرآن را با هنرمندی فوق العاده و در اوج هنر ادبی برای هدایت انسان‌ها نازل کرده که این خود یکی از حوزه‌های اعجاز قرآن کریم است.

تولیت آستان قدس رضوی با اشاره به وجود گنجینه‌ای از آثار فاخر هنری در دل حرم مطهر رضوی، ابراز کرد: حرم مطهر امام رضا(ع) گنجینه‌ای منحصربه‌فرد از فاخرترین هنرها و معماری‌هاست که خود بهترین گواه و روشن ترین دلیل بر پیوند عمیق و ناگسستنی بین هنر و معنویت است.

وی با بیان اینکه همواره هنر و معنویت با یکدیگر عجین بوده‌اند، عنوان کرد: معماران و هنرمندانی که آثار ماندگار خلق کرده‌اند؛ عمدتا خود فقیه بوده‌اند و مبتنی بر آموزه‌ها و حکمت‌های دینی ابنیه‌های را خلق می‌کرده‌اند؛ همانگونه که بناها و هنرهای حرم مطهر رضوی برخاسته از فقه است.

وی جدایی میان هنر و معنویت را دسیسه سلطه گران عالم دانست و بیان کرد: مستکبران برای رسیدن به اهداف شیطانی خود از هر امر مقدسی استفاده می‌کنند، هم چنان که با استفاده ابزاری از شعارهای مقدسی همچون «آزادی» و «حقوق بشر»، بسیاری از جوامع را تحت سلطه خود قرار داده‌اند و حالا حقوق بشر، آزادی و کرامت انسانی‌شان را در غزه دارند نشان می‌دهند.

تولیت آستان قدس رضوی با بیان اینکه هنر از واژه‌های مقدس و مظلومی است که سلطه‌گران عالم برای سلطه بر انسان‌ها مصادره کرده‌اند؛ گفت: هنر یکی از بهترین قالب‎های انتقال پیام و ابزاری مهم و نقش آفرین در تربیت جامعه و از راه‌های رسیدن به خداوند است، از این رو مستکبران تلاش دارند هنر را از معنویت جدا سازند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: نوعی از هنر در حرم مطهر رضوی وجود دارد که در هنرهای هفتگانه تعریف نمی‌شود. همه آن را می‌بینند اما اغلب به آن توجه ندارند و آن هنر جذب دل میلیون‌ها انسان به سمت این مضجع نورانیست.

مروی افزود: اینکه یک مضجع شریف و مرقد انسان کامل در طول تاریخ همواره دل میلیون‌ها انسان را به سوی خود می‌کشاند و متوجه خود می‌سازد، خود یک هنر است؛ لذا امام رضا(ع) دائما در حال هنرنمایی هستند که باید هنرمندان به این جنبه هنری حرم مطهر نیز توجه کنند.

وی در ادامه با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری در حکم انتصاب تولیت آستان قدس رضوی در خصوص صیانت از گنجینه هنرهای حرم مطهر امام رضا(ع)، خاطرنشان کرد: صیانت از معماری و هنرهای بارگاه قدس رضوی مورد تاکید و توجه ویژه امام راحل(ره) و رهبر عظیم الشأن انقلاب بوده است، از این رو تلاش داریم ضمن صیانت از گنجینه حرم مطهر دورانی درخشان در خلق آثار هنری حرم مطهر رضوی را رقم بزنیم.

مروی با تأکید بر اینکه هنرهای حرم مطهر امام رضا(ع) در کنار زیبایی، انتقال‌دهنده مفاهیم معرفتی و معنوی نیز هست؛ عنوان کرد: هنر رضوی باید در جامعه امتداد پیدا کند و این امر بدین معناست که فرهنگ، اخلاق و ادب رضوی در جامعه نشر پیدا کند.

 امضای تفاهم‌نامه با دانشگاه هنر

امیرمهدی حکیمی مدیرعامل موسسه آفرینش‌های هنری رضوی با تاکید بر اهمیت دانش، خردگرایی و اندیشه‌ورزی اظهارداشت: در این راستا ما در این موسسه بر آن شدیم تا آفرینش‌های هنری در این بارگاه ملکوتی را با مبانی نظری هنری همراه کنیم تا به شناخت مکتب هنر رضوی برسیم.

وی ادامه داد: بدین منظور نخست با دانشگاه هنر تفاهم‌نامه امضا کردیم که منجر به انجام اقدامات گسترده‌ای شد و کنگره مکتب هنر رضوی بخشی از ثمرات آن بوده است.

دبیرکل کنگره با اشاره به انعقاد تفاهم‌نامه با تعدادی از مراکز مختلف دانشگاهی و هنری کشور افزود: در این مسیر جدید فعالیت موسسه با محوریت مکتب هنر رضوی، هدف اصلی ما دستیابی و تبیین مبانی نظری این مکتب و امتداد اجتماعی آن در زیست انسان معاصر است که در این راستا از هیچ کوششی کوتاهی نخواهیم کرد.

انجام برنامه‌های مختلف پژوهشی

همچنین محمدرضا حسنایی، رئیس دانشگاه هنر اظهارداشت: ما به همت آستان قدس رضوی و انعقاد تفاهم‌نامه با موسسه آفرینش‌های هنری این آستان مقدس فرصت پیدا کردیم تا درباره مکتب هنر رضوی صحبت کنیم.

وی ادامه داد: این اتفاق محفلی برای اندیشیدن بود که به برگزاری نشست‌هایی ختم شد و همه ما بر این باور بودیم این مکتب وجود دارد، البته ما این مکتب را کشف نکردیم بلکه افتخار غبارزدایی آن را داشتیم.

حسنایی با اشاره به انجام طرح‌های پژوهشی، تدوین رساله‌های دکتری و مقالات مختلف به عنوان دیگر دستاوردهای آینده این همکاری مشترک گفت: برگزاری این کنگره نیز ماحصل نشست‌هایی است که در ادامه این همکاری‌ها انجام شده است.

رئیس این کنگره از جشنواره هنری گنجینه مهر رضوی به عنوان یکی دیگر از دستاوردهای همکاری دانشگاه هنر و موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی با محوریت تولید آثار هنری رضوی نام برد و افزود: در این دوره اتفاقات بی‌شک شاهد تدوین کتاب‌هایی نیز خواهیم بود.

وی تصریح کرد: امیدوارم این کنگره در سال‌های آینده نیز ادامه یابد و بتوانیم مکتب هنر رضوی را به جهانیان معرفی کنیم و جهان از هنر شیعی و آنچه در حرم مطهر حضرت رضا(ع) برای روشنایی آفریده شده است، استفاده کند.

 محمدجواد استادی، دبیر اجرایی کنگره مکتب هنر رضوی به ارائه گزارشی از چگونگی برگزاری جلسات شورای سیاست‌گذاری و روند اجرای این کنگره پرداخت. وی با اشاره به اعلام فراخوان این کنگره در 27 تیرماه سال جاری در 6 محور موضوعی در تهران گفت: در مجموع 250 چکیده مقاله در این کنگره دریافت شد که در نهایت به 90 مقاله رسیدیم.

استادی با اشاره به ارائه 51 مقاله در کنگره مکتب هنر رضوی افزود: این کنگره در طی دو روز با 4 پنل از جمله یک پنل بین‌الملل با سه سخنران از کشورهای چین، اوکراین و ترکیه و سه پنل دیگر با ارائه بیش از 20 مقاله برگزار خواهد شد.

وی با بیان این‌که مراکز مختلف دانشگاهی و فرهنگی هنری کشور نیز پشتوانه ما در برگزاری این کنگره بودند، گفت: پنج نشست تخصصی جانبی نیز در این کنگره شامل دو نشست در دانشگاه تربیت مدرس، دو نشست در دانشگاه هنر در تهران و یک نشست در مدرسه اسلامی هنر در قم برپا شد. 

دبیراجرایی کنگره مکتب هنر رضوی خاطرنشان کرد: برگزاری این کنگره گام نخست مسیر ما در گفتمان مکتب هنر رضوی است که امیدوارم برکات آن آغازی برای ادامه راه ما در این مسیر باشد.

شایان ذکر است، در افتتاحیه این کنگره از کتاب چکیده مقالات دومین کنگره فرهنگ و هنر در تمدن اسلامی با محوریت مکتب هنر رضوی نیز رونمایی شد.