تایید ۵۵۰ طرح نخبگان ایرانی خارج از کشور برای همکاری با بدنه صنعت

به گزارش بازارکاربه نقل از ایرنا از مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست‌جمهوری، «دایاسپورا» یک مفهوم کلیدی در علوم‌اجتماعی معاصر است و به افرادی اطلاق می‌شود که امروزه در شمار تأثیرگذارترین بازیگران غیردولتی قرار می‌گیرند و همزمان بر سیاست داخلی و حوزه‌های مختلف بین‌الملل تاثیر گذارند. این کنشگران اجتماعی از روابط نظام‌مند اجتماعی، هم در میان اعضای خود و هم با جامعه میزبان شان برخوردارند. جهت‌گیری سیاسی شان بر هویتی ریشه گرفته از سرزمین مادری شان مبتنی است و در عین حال از تأثیرگذاری اقتصادی و علمی در کشور میزبان برخوردارند.

در عصر ارتباطات که دیگر موقعیت فیزیکی و جغرافیایی افراد چندان محل توجه نیست و به قول آنتونی گیدنز، افراد دچار «از جا کندگی» شده اند، تنها تعلق هویتی به سرزمین مادری است که تابعیت افراد را معنا می‌بخشد، از این رو، «دایاسپورای ایرانی» به معنای «ایرانیان نخبه دور از وطن» در عین حال که یک مسأله هستند می‌توانند راه‌حل هم باشند؛ «مسأله» بدین معنا که خروج بخشی از جامعه تحصیل کرده از ایران به هر حال یک خسران است و از طرفی راه حل است بدین معنا که می‌توان از این ذخیره تمدنی، تعاملات و نفوذش در خارج از کشور بهره گرفت، شاهد این مدعا، بسیاری از نوآوری‌های استارتاپی است که توسط هموطنانی رقم خورد که تجربه مواجهه با علم روز را در خارج از کشور کسب کرده بودند.

این مواجهه توامان (دایاسپورای ایرانی هم به مثابه مساله و هم به مثابه راه حل) رویکرد این روز‌های مرکز تعاملات بین المللی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در برنامه «کانکت پلاس» است که در این رویکرد تازه ضمن توجه و التفات به بازگشت نخبگان و جذب آنها، بر همکاری با این ذخیره تمدنی توجه ویژه دارد.

چند و، چون سیاست‌های این مرکز در این همکاری موضوع گفتگو با سید علی حسینی، معاون توسعه روابط علمی و سرمایه انسانی مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری شد که در ادامه می‌خوانید:

تایید ۵۵۰ طرح نخبگان ایرانی خارج از کشور برای همکاری با بدنه صنعت

«کانکت پلاس چه هدفی را دنبال می‌کنید؟ در این رویکرد تازه و پوست اندازی جدید چه هدفی را دنبال می‌کنید؟

«کانکت پلاس» یک پلتفرم است که پیشتر با عنوان «کانکت» طرح شده بود. امسال بر این طرح بر اساس دستور العمل جدید و پیشنهاد دکتر دهقانی اصلاحاتی وارد و مجموعه‌ای از حمایت‌ها در آن پررنگ‌تر شد. از این رو، بحث ارتباط با صنعت، تاسیس شرکت و پروژه سربازی با جدیت بیشتری در دستور کار گرفت.

هدف ما در «کانتکت پلاس» بحث جذب و بازگشت نخبگان نیست بلکه طراحی سامانه‌ای برای همکاری با متخصصان خارج از کشور است.

- همکاری به چه معنا؟

همکاری بدین معنا که مثلا از توانمندی متخصصی که از رزومه علمی معتبر و پرباری بهره‌مند است در مدت زمان کوتاهی که مثلا برای تعطیلات ژانویه به ایران می‌آید، در قالب برپایی یک سخنرانی یا کارگاه آموزشی بهره لازم را برده و دانش و تخصصش را به متخصصان ساکن در کشور منتقل کنیم.

البته تاکید بر همکاری به معنای نداشتن همت برای جذب نخبگان نیست و در این حوزه هم برنامه و تسهیلاتی برای نخبگانی که به کشور باز می‌گردند، در نظر گرفته شده است؛ از این رو، این افراد یا به عنوان هیات علمی و محقق جذب می‌شوند یا به تاسیس یک شرکت اقدام می‌کند یا در بخش‌های تحقیق و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان مشغول به کار می‌شوند.

- در سال‌های گذشته چه میزان همکاری و چه میزان جذب نخبگان داشته ایم؟

ما در چند سال گذشته چیزی حدود ۹ هزار همکاری داشته ایم، اما سه هزار و ۷۰۰ مورد جذب و بازگشت نخبگان داشته ایم.

- یکی از موضوعاتی که در «کانکت پلاس» امسال بعد رسانه‌ای پیدا کرد، پروژه‌های سربازی بود، معیار مرکز در جذب متقاضیان این طرح چه بود؟

بله همانطور که به درستی اشاره کردید، کار ویژه‌ای که ما امسال انجام دادیم بحث پروژه‌های سربازی بود، امتیاز بندی سهمیه‌ها و شاخصی که بنیاد نخبگان دارد، حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ امتیاز استریال، اما این شاخص را به ۴۰۰ امتیاز افزایش دادیم؛ بنابراین فردی که عضو هیات علمی یکی از ۱۰۰ دانشگاه برتر دنیا یا در ایران المپیادی و نفر برتر کنکور بوده است و در حال حاضر در خارج از کشور از یک شغل دائم برخوردار است و تنها دغدغه اش بیشتر کردن تردد خود به کشور است، مخاطب ما در این طرح خواهد بود.

- چند پروژه در این خصوص تعریف شده است؟

در این راستا، امسال ۱۷۰ تا ۱۸۰ پروژه تعریف کرده ایم که همه پروژه‌ها لبه دانش هستند و بازخورد مثبتی هم در داخل و هم در خارج از کشور کسب کرده است.

اما فارغ از پروژه سربازی همانطور که پیشتر در ابتدای بحث عنوان شد، طرح دیگری که امسال در کانکت پلاس در دستور کار داریم، امتیاز تاسیس شرکت به متخصصان ایرانی است که در خارج از کشور ساکن هستند، بر اساس این طرح، افرادی که در ایران شرکت ایجاد کنند و محصولی را توسعه دهند، حمایت‌های ویژه‌ای را دریافت خواهند کرد، مثل گرنت ۵۰۰ میلیون تومانی که باهمکاری صندوق نوآوری و شکوفایی این پروژه انجام می‌شود که البته از داوری سخت گیرانه تکنیکال و مالی برخوردار است.

- در این خصوص (تاسیس شرکت) چه تعداد ثبت درخواست داشته اید؟

در این حوزه چیزی حدود ۴۰۰ پروپوزال در این شش، هفت ماه گذشته دریافت کرده ایم که خود سیگنال مثبتی است.

واقعیت این است که سامانه کانکت پلاس امروز به یک ثباتی رسیده است و تعداد پنج، شش درخواست همکاری در روز دریافت می‌کنیم که این عدد نسبت به سال پیش دو برابر شده است و از طریق انجمن‌های تخصصی‌ای که در اروپا هستند هم می‌کوشیم تا این برنامه را ارائه کنیم. در سویس، آلمان، اتریش، انگلیس، کانادا و آمریکا شبکه‌هایی داریم. دیتا بانک مشخصی هم تهیه کرده‌ایم و در مجموع ۱۲ هزار نفر در خارج از کشور با ما تعامل می‌کنند.

از دیگر برنامه‌های ما در کانکت پلاس ایجاد ارتباط میان متخصصان ایرانی خارج از کشور با بدنه صنعتی است و در این راستا، با چند شرکت که طرح‌های تحقیق و توسعه را در اولویت خود دارند؛ مثل شرکت پویندگان، فناب، پارسا پلمیر، سیناژن توافق‌نامه‌هایی را انجام داده‌ایم تا خیلی از این متخصصان را به این شرکت‌ها منتقل‌کنیم و اسم این طرح را ایمپکت یعنی تاثیرگذاری گذاشته ایم؛ بدین معنا که تاثیری که این افراد در این شرکت‌ها می‌توانند داشته باشند خیلی بیشتر از دانشگاه است و از لحاظ اقتصادی هم به نفعشان خواهد بود این در حالی است که این شرکت دغدغه مالی چندانی هم ندارند و دنبال نیرو‌های توانمندی هستند که در حوزه بین الملل هم از تجربه کافی برخوردار باشد.

- در این بخش چه میزان ثبت درخواست داشته اید؟

تا الان نزدیک ۵۵۰ طرح را تائید کرده ایم که در مدل‌های مختلف همکاری دارند و احتمالا تا آخر سال به حدود ۸۰۰ طرح می‌رسیم. در این طرح، چون شبکه خوبی را از دانشگاه ها، پژوهشگاه‌ها و شرکت‌ها شناسایی کرده ایم، توانسته ایم پل ارتباطی بین شرکت‌ها و متخصصان خارج از کشور باشیم. پستاک، فرصت مطالعاتی، استاد مدعو هم از دیگر برنامه‌های ما در کانکت پلاس است.

- بیشترین میزان همکاری مربوط به کدام بخش است؟

بیشترین میزان همکاری مربوط به تاسیس شرکت بوده و در این راستا، نزدیک به ۴۰۰ پروپوزال دریافت کرده ایم که حدود ۱۲۰ عدد از این پروپوزال‌ها را تائید شده و در مرخله اجرا است، بعد از آن، پستاک است و چیزی حدود ۲۰۰ پستاک تا کنون داشته ایم و در این راستا، حقوق و گرنت این همکاری یک ساله را پرداخت می‌کنیم.

بعد سخنرانی است و حدود ۱۲۰ سخنرانی و کارگاه تخصصی داشته ایم و در آخر نظام وظیفه تخصصی است؛ بنابراین، در این طرح دیگر مرز‌ها اهمیت چندانی ندارد، هر چند که مهاجرت متخصص و نخبه ما یک فقدان است، اما همین که بتواند ارزش افزوده ایجاد کند هم مغتنم است شاید حضور بعضی در خارج از کشور برای داخل مفیدتر باشد؛ چراکه به واسطه دسترسی و امکانات بهتری که آنجا دارد، می‌تواند کار شبکه سازی و انتقال فناوری را از جوامع توسعه یافته‌تر به داخل کشور تسهیل کند.

- اشاره کردید در بهره‌گیری از ظرفیت جامعه نخبگانی دیگر مرز‌ها اهمیت چندانی ندارند و مهم این است که نخبه بتواند ارزش‌افزوده‌ای برای کشور به همراه داشته باشد، در این فضا دیدگاه شما درباره نخبگانی که در داخل کشور ساکن هستند، اما عملا از چرخه خدمت رسانی خارج شده اند و این ارزش افزوده را به جوامع دیگر منتقل می‌کنند، چیست؟ چقدر از این پدیده تحت عنوان مهاجرت خاموش می‌توان سخن گفت؟

این مهاجرت خاموش نیست اتفاقا این‌ها نخبگانی هستند که درآمد ارزی دارند و این چه اشکالی می‌تواند داشته باشد؟ وقتی برای توانمندی نخبه ما در داخل کشور بازار داخلی نباشد یا اشباع شده باشد، به طور طبیعی بازار خارجی برای او جذاب‌تر خواهد بود. اما در خصوص اینکه معاونت علمی و به تبع آن مرکز تعاملات چه برنامه‌ای برای خارج نشدن این نخبگان از چرخه خدمت رسانی دارد، باید گفت، ارائه چنین راهکار‌ها و سیاست‌هایی بیشتر رسالت بنیادملی نخبگان است و این بنیاد قطعا ظرفیت بیشتری در مقایسه با ما دارد، بیشتر از ما در این حوزه کار کرده و راهکار‌های بهتری می‌تواند ارائه کند.