ایسنا/خراسان رضوی یک جامعه شناس مطرح کرد: تقویت شهرهای میانی و ایجاد اشتغال مولد برای جلوگیری از مهاجرت روستانشینان

حامد بخشی در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص مهاجرت از روستا به شهر اظهار کرد: یک بخش جدی از مهاجرت روستا به شهر به طور مستقیم و غیر مستقیم ناشی از کم‌آبی در روستاها است.

وی افزود: به دلیل برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی و به ویژه در خراسان رضوی و کمبود آب به خاطر کم‌بارشی در سال‌های اخیر، سطح سفره‌ها روز به روز در حال کاهش است.

این جامعه‌شناس ادامه داد: برخی روستاها که از قنات مشروب می‌شوند دچار کم‌آبی شدند. یا قنات کامل خشک شده و یا اینکه کم‌آبی هستند،  لذا جیره‌بندی و بی‌آبی به طور مستقیم و غیر مستقیم موجب فقر روستاییان یا عدم امکان زندگی در روستاها شده و در نتیجه مهاجرت به شهرها را رقم زده است.

بخشی اضافه کرد: مهاجرت روستا به روستا امکان‌پذیر نیست چون روستاها محیط‌های بسته‌ای هستند که گنجایش جمعیت بیشتری را ندارند و تنها مکانی که می‌تواند جمعیت سربار را بپذیرد و در خود حل کند و به حیات ادامه دهد شهر به ویژه شهرهای بزرگ بوده، در نتیجه مهاجرت از روستاها به شهرها اتفاق افتاده است.

وی با بیان اینکه آماری در زمینه مهاجرت از روستا به شهر نداریم، عنوان کرد: در تعداد زیادی از روستاها به دلیل اینکه آب ندارند حتی شیوه معیشت آن‌ها تغییر کرده و از روش‌های غیر کشاورزی امرار معاش می‌کنند. پیش‌بینی ما این است که این روند در آینده هم ادامه پیدا خواهد کرد.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: شیبی که برای خالی از سکنه شدن روستاها داریم در آینده هم ادامه خواهد داشت و با وضعیت کم‌بارشی کنونی که در آینده نیز تشدید می‌شود، اگر شیوه‌های اقتصادی و معیشتی جایگزینی برای کشاورزی نداشته باشیم این اثر تشدید خواهد شد.

بخشی با اشاره به اینکه مهاجرت روستا به شهر آسیب‌های متعددی دارد، تصریح کرد: یکی از آسیب‌ها، امنیتی به ویژه در روستاهای مرزی است که خالی از سکنه شدن موجب می‌شود ما شاهد ناامنی‌هایی در مرزهای کشور باشیم.

وی افزود: یکی دیگر از مسائل روستانشین‌هایی هستند که به شهر مراجعه می‌کنند و بخش حاشیه‌نشین را تشکیل می‌دهند، در نتیجه با معضلات حاشیه‌نشینی جدی سروکار خواهیم داشت؛ زیرا جمعیتی هستند که تخصص‌ها و مهارت‌های لازم برای زندگی شهری و جذب در بازار اشتغال شهری را ندارند و معمولا به مشاغل حاشیه‌ای روی می‌آورند.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی ادامه داد: زمانی شهرها به دلیل شکوفایی اشتغالی که داشتند می‌توانستند این جمعیت را در خود هضم کنند و گاهی حتی تقاضاهایی نیز برای آن‌ها داشتند اما متاسفانه اکنون به دلیل فقدان اشتغال، ضعف بنیه اقتصادی کشور و افزایش نرخ بیکاری در سال‌های اخیر دچار حاشیه‌نشینی با آسیب مضاعف شدیم.

بخشی اضافه کرد: جدا از آسیب‌ها و معضلات مبتنی بر حاشیه‌نشینی دچار مسائل مضاعف بر آن شدیم که شامل نبود درآمد و امکانات و افتادن در دام باندهایی است که می‌خواهند در کج‌روی‌ها نظیر فروش مواد مخدر از آن‌ها استفاده کنند. این آسیب‌ها تشدید هم خواهد شد.

وی در خصوص راهکار حل این مشکل گفت: در استان ما تقریبا کشاورزی در حال منتفی شدن است؛ زیرا ما استان کم‌آبی هستیم و متخصصان نشان دادند استان برای کشاورزی حتی در میان‌مدت مناسب نیست و هدررفت آب بسیار بالایی دارد، به همین دلیل راهکارها تقویت صنعت و اشتغال مبتنی بر صنعت به ویژه صنایع غیر کشاورزی است. این مشاغل باید به شیوه‌های نزدیک به کشاورزی مانند دامداری‌های صنعتی، یا صنایع نرم مانند گردشگری و یا صنایع سخت‌تر مانند معدن باشد.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: راه حل دیگر حفظ روستانشینان یا جلوگیری از مهاجرت آن‌ها به شهرهای بزرگ این است که شهرهای میانی را تقویت و یا شهرک‌های صنعتی جدید ایجاد کنیم تا اشتغال مولد شکل گرفته و باعث شود روستاییان در محل سکونت خود باقی بمانند.