اگر به خوبی از قرآن استفاده کنیم مسیر علم را برای ما هموار می‌کند

به گزارش بازارکار، نخستین کنگره بین‌المللی «علم و قرآن»، صبح امروز، یکشنبه ۳۰ اردیبهشت‌ماه، در دانشگاه تهران برگزار شد.
علی اکبر صالحی، قائم مقام رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، در این همایش به سخنرانی پرداخت و گفت: بحث کردن در این کنگره با توجه به مدعوینی که صاحب تفکر عمیق در قرآن‌پژوهی هستند کار آسانی نیست. ما در اینجا از منظر کسی که به قرآن باور دارد و آن را تمام و کمال می‌داند صحبت می‌کنیم. ما نمی‌خواهیم قرآن را با محک علم بسنجیم بلکه می‌خواهیم یافته‌های علمی را به عرض قرآن کریم برسانیم. وقتی بخواهیم برخی یافته‌های علمی را با قرآن بسنجیم ممکن است آن یافته علمی دقیق نباشد. این مسئله اشکالی ندارد چون قرآن کریم اشتباه نمی‌کند بلکه این ما هستیم که اشتباه می‌کنیم. 
 
شروط بهره‌مندی از هدایت الهی
 
وی افزود: در گذشته هم برداشت‌های علمی اشتباهی وجود داشته اما خدشه‌ای به قرآن کریم وارد نشده است. در قرآن کریم به بسیاری از پدیده‌های از جمله روز و شب، آبی که نازل شده، کشتی که در دریا حرکت می‌کند و ... اشاره شده و سپس گفته شده در این آیات نشانه‌هایی از قدرت خداوند برای اهل تعقل وجود دارد. قرآن کریم از زمان نزول تا به امروز و قطعا تا زمان حیات بشری همواره مورد توجه متفکران و متعقلان بوده و خواهد بود. همین که امروز می‌خواهیم بعد از هزار و چهارصد سال درباره رابطه قرآن و علم صحبت کنیم نشانه‌ای از این سخن است.
صالحی یادآور شد: قصد بنده به محک کشیدن قرآن از طریق علم و دانش بشری نیست بلکه می‌خواهیم دستاوردهای خودمان را به قرآن کریم عرضه کنیم. چون ما به حقانیت قرآن کریم اعتقاد داریم اگر یافته‌ای در تجانس با قرآن کریم نیافتیم آن موقع باید بگوییم یا آن یافته بشری هنوز کامل نیست یا اینکه فهم و درک و استنباط ما از قرآن کریم ناقص است. در قرآن هدایت اعتقادی، اخلاقی، عملی و تربیتی وجود دارد. در قرآن کریم هدایت علمی هم وجود دارد چراکه با اشاره به آیات خلقت و پدیده‌های هستی انسان را به تعقل در جهان وا می‌دارد. پس ما باید دنبال مفاهیم علمی برویم و این نگرانی را نداشته باشیم که اگر تفسیری از مسئله‌ای داشتیم ممکن است در تضاد با قرآن کریم باشد.‌
قائم مقام رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد: درباره شرایط بهره‌مندی از هدایت قرآن باید بگویم که اولین مورد ایمان و تقوا است چون قلب انسان را برای پذیرش هدایت الهی آماده می‌کند. دوم، علم به دستورات قرآن است که انسان را در مسیر قرآن ثابت قدم نگه می‌دارد. سوم تفکر و تدبر و تعقل است، چون نور هدایت را در دل انسان روشن می‌کند. در قرآن کریم آمده است که ما آب را به اندازه کافی بر زمین نازل کردیم اما مراد صرفا بارانی نیست که بر زمین می‌بارد بلکه در زمین انواع مواد از جمله اورانیوم، آهن و ... وجود دارد که همگی توسط خدای متعال برای استفاده ما انسان‌ها خلق کرده است.
وی بیان کرد: علم در تعارض با قرآن نیست بلکه قرآن به ما کمک زیادی می‌کند و اگر به خوبی از آن استفاده کنیم مسیر علم را برای ما هموار می‌کند. قرآن کریم حد دستاوردهای انسان را نیز مشخص کرده و مثلا می‌گوید حضرت نوح نهصد و پنجاه سال عمر کرده است و این نشان می‌دهد که بشر می‌تواند تا آن مرحله از حیات پیش برود. 
 
نوآوری‌های قرآن کریم 
 
محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، در این همایش گفت: واقعیت این است آنچه در غرب تحت عنوان مباحث علم و دین مطرح می‌شود عمدتا مبتنی بر تعالیم مسیحیت است اما قرآن کریم کتابی است که هفده سال بعد از اینکه بر پیامبر اسلام(ص) نازل شد به کتابت درآمد و امروز در اختیار ماست. خصوصیت مهم قرآن این است که نوآوری دارد. قرآن در جوامع امروزی مهجور است و ما توجه چندانی به آن نداشته‌ایم اما چنین کنگره‌هایی باعث می‌شود به رابطه قرآن و پدیده‌های طبیعی بپردازیم. امروزه علوم طبیعی و اجتماعی در فضای خاص خود عمل می‌کنند. سؤال این است که آیا قرآن کریم نیز چنین نگاهی دارد؟
وی افزود: خداوند عالم و خالق است و بر همه زوایای عالم احاطه دارد اما در قرآن نوع نگاه به خلقت هم تبیین شده است. ما تا به حال مفروض می‌داشتیم که علم همه چیز را برای ما تفسیر می‌کند اما در قرآن آمده که در همه خلقت نکاتی وجود دارد که می‌تواند مسیر انسان را تبیین کند. در قرآن کریم به حضرت موسی(ع) دستور داده شده که ای موسی! به قوم خودت بگو این موعظه‌ها را دریابند و بهترین آنها را انتخاب کنند. اگر فیزیکدان سماوات و ارض را بررسی می‌کند باید به موعظه‌های آن هم برسد و ببیند که این خلقت چگونه شکل گرفته است. 
طهرانچی تاکید کرد: در قرآن کریم آمده است که مثال‌های بسیاری برای دانشمندان علوم طبیعی، انسانی، زیست شناسی و ... بیان شده تا تعقل کنند. یکپارچگی‌هایی که در این مورد در قرآن کریم بیان شده کامل هستند. قرآن صراحتا بیان می‌کند که هدهد دریافت اجتماعی دارد و می‌فهمد. این نگاهی در ارتباط با کلیت علوم است و پژوهشگران علوم مختلف می‌توانند آن را مورد توجه قرار دهند.
 
لزوم تاسیس دبیرخانه دائمی همایش قرآن و علم
 
علی‌اکبر موحدی، دبیر علمی این همایش نیز گفت: این کنگره پشتیبانان زیادی از جمله نهاد ریاست جمهوری، وزارت علوم، وزارت بهداشت، وزارت خارجه، وزارت ارشاد و سایر دانشگاه‌ها داشته است و امیدواریم بتوانیم سالانه آن را برگزار کنیم. باید بدانیم قرآن دریچه‌های مختلفی دارد که یکی از آنها دریچه علمی است. قرآن کتاب خداست که برای هدایت بشر نازل شده و حاوی حکمت و علم در همه زمان‌هاست. قرآن کتاب قدیم و جدید است که نور آن بر قلب و نفس آدم متجلی می‌شود. علم، نور است و آموزش و دریافت علم بستگی به مراتب پارسایی انسان دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران تأکید کرد: این کنگره که امروز در دانشگاه تهران برگزار می‌شود، موجب طراحی سؤال‌های پربار و رهنمودهای اثرگذار برای طرح در جلسات هم‌اندیشی در آینده به صورت حضوری و مجازی می‌شود تا زمینه گفتمان متعالی بر مبنای الهام از قرآن در بین اندشمندان و پژوهشگران فراهم شود.
وی اظهار کرد: امروز یکی از مهمترین توانایی‌های علم در شناخت مولکولی و بزرگنمایی از طبیعت است که می‌تواند از قرآن الهام بگیرد. امیدوارم کنگره بین‌المللی علم و قرآن که هم اکنون در دانشگاه تهران برگزار می‌شود منجر به رهنمودهای اثرگذار برای طرح در جلسات هم‌اندیشی آینده شود. همچنین امیدوارم دبیرخانه دایمی این کنگره تشکیل شود تا بتوان مباحث علمی و قرآنی را در سطح جهانی مطرح کرد.