محور‌های ۵ گانه اشتغال در استان یزد

وجود انواع بادگیر ها، آب انبار ها، مساجد، قلعه ها، آتشکده‌ها و … با معماری چشم نواز و حیرت انگیز و صنایع دستی ظریف و هنرمندانه، همه و همه نشان از وجود تمدنی بزرگ و قابل اعتنا در این دیار دارد. در حقیقت استان گنجی پنهان در مرکز ایران است که شاید اگر این آثار در کشوری دیگر وجود داشتند، بیکاری برای همیشه از آن دیار رخت بر می‌بست!
با وجود تلاش صورت گرفته در رفع بیکاری، به نظر می‌رسد از همه ظرفیت‌های استان به نحو شایسته بهره برداری نشده و این استان قابلیت تبدیل شدن به استان بدون بیکار را داراست. ظرفیت‌های استان در راه رسیدن به توسعه پایدار را می‌توان در پنج محور معرفی و برای توسعه آن‌ها برنامه ریزی کرد. محور‌های پنج گانه گردشگری، صنایع دستی و سوغات، کشاورزی، دامپروری و شیلات بدنه اصلی درخت توسعه استان محسوب می‌شوند که زیر شاخه‌های این درخت تنومند در استان بی شمارند.
یکی از راه‌های بازگرداندن تمدن با شکوه به این دیار، معرفی و جذب گردشگر به سرزمین بادگیر‌ها است. وجود جاذبه‌های گردشگری بی شمار در استان باید به عنوان نماد تمدن تاریخی این سرزمین، معرفی شده و متولیان این حوزه حمایت همه جانبه شوند. چاپ و توزیع بروشور‌های مکان‌های دیدنی استان، آموزش زبان انگلیسی به راهنمایان گردشگری، توانمندسازی روستا‌ها به‌منظور تقویت گردشگری روستایی، توسعه و تقویت بوم گردی، استفاده از ظرفیت‌های بومی در اسکان گردشگران، حمایت از سرمایه گذاران بخش هتلینگ و اقامت و … بخشی از راهکار‌های توسعه گردشگری در این استان است.

بی تردید استفاده از این ظرفیت با وجود فراهم بودن زیر ساخت‌های تاریخی می‌تواند تحولی عظیم در منطقه ایجاد کند و علاوه بر ممانعت از مهاجرت باعث مهاجرت معکوس نیز شده و یکی از راهکار‌های مقابله با بیکاری محسوب شود. شایان ذکر است که گردشگری تنها به جاذبه‌های تاریخی و طبیعی استان محدود نمی‌شوند و گردشگری کویر، گردشگری غذا، گردشگری ورزشی، گردشگری پزشکی و … از دیگر ظرفیت‌های استان هستند که پرداختن به جزئیات آن‌ها از حوصله این مقال خارج است و هر کدام نیازمند چندین مقاله جداگانه است.
یزد و کشاورزی

با وجود سختی کار کشاورزی در این استان به دلیل شرایط اقلیمی و کمبود آب باید یادآور شد، محصولات خاص و دارای طعم منحصر به فرد این استان می‌تواند زمینه ساز اشتغال جوانان فراوانی شود

استفاده بهینه از آب و خاک، اجرای طرح‌های نوین آبیاری به ویژه انتقال آب با لوله، توسعه صنعت بیمه آب و خاک کشاورزی، توجه ویژه و علمی به قنات ها، بازچرخانی آب، بهبود روش‌ها و تغییر الگوی کشت و جایگزینی محصولات پُرآب با محصولات کم‌آب‌بَر و … می‌تواند زمینه ساز توسعه پایدار در این منطقه شده و استان را به قطب کشاورزی و باغداری میوه‌های خوشمزه و خوش طعم معرفی کند.
صنایع دستی منحصر به فرد و سوغات خوشمزه یزد، با اصالتی به قدمت تاریخ ایران

از دیگر منابع درآمدی در استان می‌توان به صنایع دستی منحصر به فرد اشاره کرد که عده‌ای آن‌ها را اصیل‌ترین هنر ایرانی می‌دانند و قدمت برخی از آن‌ها مانند به چند هزار سال قبل بر می‌گردد. سرامیک و سفال، کاشی سازی، زرگری، زیلوبافی، شعربافی، ترمه بافی، فرش بافی، شمد، دستمال، مخمل، دارایی، چادرشب بافی، قناویز، دندانی، گیوه بافی، حصیر بافی، خورجین بافی، روفرشی، سفره، احرامی، قلم‌زنی، شیشه‌گری، چرم‌سازی، موتابی و نمدمالی بخشی از صنایع دستی این استان را تشکیل می‌دهند.

در واقع هر کدام از این صنایع به تنهایی می‌تواند باعث اشتغال عده‌ای زیادی از جوانان به صورت مستقیم و غیر مستقیم شود. نبود سامانه جامع شناسایی هنرمندان استان، نبود یا کمبود نیروی متخصص در شناسایی هنر و هنرمندان استان، نبود بستر لازم برای معرفی و صادرات محصولات تولیدی به سایر کشورها، بروکراسی اداری در بحث وام و تسهیلات، عدم خرید تضمینی محصولات توسط اداره گردشگری و میراث فرهنگی باعث شده تا فعالان در این حوزه نگاهی آماتور به این صنایع داشته باشند و برای تامین مخارج روزانه خود به مشاغل دیگر روی بیاورند.

در صورتیکه هنر صنایع دستی باید شغل اول بسیاری از جوانان این دیار باشد. بی تردید ایجاد زیرساخت‌ها و امکانات ضروری برای بهره‌برداری بیشتر از امکان صادرات، برگزاری نمایشگاه‌های مختلف در سطح کشور، استفاده از صنایع در ادارات و فیلم‌ها و سریال‌ها و … موجود می‌تواند در معرفی و توسعه این صنعت موثر باشد. شیرینی‌ها و سوغاتی‌های خوشمزه یزد از دیگر ظرفیت‌های اشتغال زایی در این استان محسوب می‌شوند که می‌تواند در صورت داشتن نگاه علمی و صادرات محور زیربنای اشتغال جمع کثیری از جوانان شود.
دامپروری با طعم برترین نژاد دام‌های سنگین و سبک

دامپروری را می‌توان یکی دیگر از شاه کلید‌های استان در توسعه پایدار نامید. پرورش دام سنگین و سبک، پرورش بز سانن با قابلیت‌های خاص، وجود کلنی‌های زنبور با ظرفیت تولید بیش از چند هزار تن عسل در این سرزمین خشک، پرورش شتر مرغ و انواع ماکیان و دام‌های سبک و سنگین از جمله ظرفیت‌های دامپروری استان هستند که در حال حاضر با وجود سختی‌ها و مشقات فراوان عده کثیری از جوانان در این صنعت مشغول به کار هستند و نیازمند حمایت، برنامه ریزی و توسعه صنایع تبدیلی از سوی مسئولان هستند. تلاش در جهت صنعتی کردن دامپروری و جذب سرمایه گذار جهت احداث دامپروری‌های نوین و تکنولوژی روز دنیا، اصلاح نژاد دام‌های موجود در منطقه، استفاده از دانش متخصصین دامپروری و … می‌تواند زمینه ساز تولیدات بیشتر و احیای شغل دامپروری در منطقه شود.
پرورش ماهی در در دل بیابان!

شیلات نیز به عنوان حلقه آخر توسعه استان یکی از صنایع قابل اعتنا در استان است که اگر به ظرفیت‌های این صنعت و صنایع تبدیلی آن بپردازیم در می‌یابیم که این صنعت نیز به تنهایی قادر است علاوه بر ایجاد اشتغال در بخش‌های گوناگون، باعث تقویت سبد غذایی و رشد پروتئینی سفره غذایی ساکنان نیز شود. در حال حاضر پرورش انواع آبزیان در انواع استخر‌های خاکی و بتنی استان در حال گسترش است که نیازمند برنامه ریزی، اعطای تسهیلات و خرید تضمینی است که در این صورت می‌توان به آینده روشن این صنعت امیدوار بود.

شیلات از صنایع زودبازده است که به نسبت سایر صنایع دامی، با سرمایه کمتر و دوره زمانی کوتاه‌تر مورد اعتنای بسیاری از علاقه‌مندان حوزه آبزیان است. در حال حاضر در بیابان‌های بافق ماهی در آب شور پرورش داده می‌شود و تعمیم این صنعت، گامی بلند در جهت توسعه و اشتغال پایدار است. در ضمن شش مدل ماهی در یزد پرورش داده می‌شوند که ظرفیت عظیمی محسوب می‌شود.
پایان سخن

بی هیچ تردید دیار و سرزمینی که دومین شهر تاریخی دنیا در آن واقع است، دارای ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های فراوانی است که بخش کوچکی از آن‌ها رو نمایی شد. ظرفیت‌ها و امکانات فراوان دیگری نیز در استان به صورت جسته و گریخته مورد استقبال مردم گرفته است. نظیر کشت زعفران، تولید قارچ گانودرما، استفاده صنعتی از گیاه نی، استفاده از ظرفیت باد و انرژی خورشیدی و … که این صنایع و منابع تنها بخش‌های دیگری از ظرفیت‌های بی شمار این استان هستند که پرداختن به آن‌ها با مدیریت صحیح و غیر کلیشه‌ای منجر به مهاجرت معکوس شده و این مهم تنها به مدد برنامه ریزی و استفاده از تجربیات سایر استان‌ها کشور‌ها امکان پذیر است.

تشکیل ۵ سازمان مردم نهاد در حوزه‌های ۵ گانه مطروحه می‌تواند اولین قدم برای اشتغال زایی است. این سازمان‌ها می‌توانند با شناسایی و جذب متخصصین در حوزه‌های مختلف کشاورزی، دامپروی، آموزشی و …، شناسایی زیر ساخت‌ها و ظرفیت‌های مغفول استان، دعوت از سرمایه گذاران در جهت سرمایه گذاری، یافتن بازار هدف در داخل و خارج کشور به منظور صادرات محصولات تولیدی، و در گام نهایی پیاده سازی برنامه‌های آینده محور با رویکرد مشاوره و آموزش مردم در ابعاد اجتماعی (مطالبه گری و تلاش در جهت تغییر ذائقه معیشتی و اقتصادی مردم به منظور کسب درآمد بیشتر) از یک سو و آموزش‌های مهارتی و فنی در زمینه‌های ۵ گانه می‌تواند استان را به یک قطب بزرگ اقتصادی تبدیل کند که نه تنها منجر به رفع بیکاری در منطقه می‌شود بلکه باعث جذب نیروی کار از سایر استان‌ها نیز خواهد شد.