مدیر حقوقی آموزش‌وپرورش خراسان رضوی: معلم‌بلاگری اگر خدشه‌ای به دانش‌آموزان و وظایف آموزشی وارد نکند، فرصت است

عباس عنوانی در نشستی با عنوان «معلم بلاگری؛ فرصت یا تهدید» که به همت دفتر دانشگاه فرهنگیان سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، با بیان اینکه ما قانون خاصی در مورد معلم‌بلاگری نداریم، اظهار کرد: در این خصوص تنها قوانین موجود، آیین‌نامه اجرایی مدارس، ماده واحده حفظ حریم شخصی و اجتماعی دانش‌آموزان که اخیرا مصوب شده، مصوبات شورای عالی فضای مجازی و تعدادی از قوانین دیگر است که هیچ کدام منحصرا در مورد معلم‌بلاگری نیست.

وی افزود: طبق قانون، واژگان صغیر، طفل و نابالغ به هر فرد زیر سن بلوغ اختصاص داده می‌شود و بعد از بلوغ دختران و پسران تا ۱۸ سالگی نوجوان محسوب می‌شوند. هر فرد زیر سن بلوغ افعال و اقوال او نافذ نبوده و مطلقا رضایتش اثری ندارد. از سن بلوغ تا ۱۸ سالگی نیز اقوال افراد تنها در امور غیرمالی نافذ است.

مدیر حقوقی آموزش‌وپرورش خراسان رضوی بیان کرد: در بحث معلم‌بلاگری اگر دانش‌آموز ابزار نبوده، هدف معلم استفاده اقتصادی از این بحث نباشد و خدشه‌ای به وظایف آموزشی وارد نکند، این امر یک فرصت شمرده می‌شود. در دوران کرونا نیز از بستر اینترنت استفاده بسیار مفیدی شد.

عنوانی ادامه داد: مهم‌ترین موضوع در مباحث حقوقی معلم‌بلاگری، حفظ حریم شخصی است. اگر معلم‌بلاگری باعث خدشه به حریم شخصی دانش‌آموزان شود، دارای مسئولیت مدنی و تخلف اداری نیز محسوب شود. حریم خصوصی به معنای مصون ماندن اطلاعات خصوصی افراد در برابر نهادهای دولتی و غیردولتی و اشخاص حقیقی و حقوقی است. طبق قانون انتشار هر گونه اطلاعات شخصی به صورت‌هایی از جمله نوشتار، عکس و نماهنگ که به نوعی تعرض به حریم شخصی افراد تلقی شود، توسط هر شخصی ممنوع و خلاف اصول اسلامی، فرهنگی و اجتماعی است.

این استاد دانشگاه آزاد با بیان اینکه بنابراین اگر معلمی در قالب معلم‌بلاگری اقدام به انتشار اطلاعات شخصی دانش‌آموزان کند، خلاف شئون معلمی عمل کرده است، گفت: ماده ۸ قانون رسیدگی به تخلفات اداری کارکنان، مجازات اعمال و رفتار خلاف شئون شغلی را دربرمی‌گیرد. لذا هر معلمی این اعمال را انجام دهد، مرتکب تخلف اداری شده است و طبق ماده ۹ قانون رسیدگی به تخلفات اداری مشمول مجازات از توبیخ کتبی تا اخراج از شغل می‌شود.

وی با بیان اینکه طبق مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش، رعایت شئون معلمی و دانش‌آموزی در فضای مجازی هم الزامی است، افزود: هرگونه پخش تصویر که حریم خصوصی افراد را به خطر بیندازد جرم است. پلیس فتا در زمینه معلم‌بلاگری بیانیه‌ای صادر کرده که در آن پخش تصویر و فیلم را جرم ندانسته اما تاکید کرده اگر بدون رضایت دانش‌آموز و خانواده او باشد، قابل پیگرد قانونی می‌شود. این قوانین در سطح جهانی نیز برقرار است و بسیار جدی گرفته می‌شود. از جمله اینکه ماده ۱۶ کنوانسیون حقوق کودک نیز بر حفظ حریم خصوصی کودک اشاره دارد.

عنوانی اضافه کرد: همچنین هرگونه استفاده از طفل و نوجوان که او را در معرض بزه‌دیدگی قرار دهد و باعث آسیب سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و... شود، وضعیت مخاطره‌آمیز شناخته می‌شود و پیگرد قانونی دارد. در ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران سوءاستفاده از طفل برای پدر و مادر ممنوع است و منجر به سلب حضانت والد می‌شود. درنتیجه برای معلمین نیز قطعا سوءاستفاده جایز نیست.

مدیر حقوقی آموزش‌وپرورش خراسان رضوی عنوان کرد: بنابراین اگر فعالیت معلم‌بلاگر صرفا به منظور تولید محتوا باشد و دانش‌آموز در این فرآیند نقش نداشته و به عنوان ابزار استفاده نشود و همه موارد در چارچوب قوانین قرار گیرد، این فعالیت جرم نبوده، مسئولیت مدنی ندارد و تخلف اداری محسوب نمی‌شود.

فرصت‌های معلم‌بلاگری قاعده‌مند

همچنین سیدجواد حسینی، مدیر کل اسبق آموزش و پرورش خراسان رضوی نیز در خصوص مباحث جامعه‌شناختی معلم‌بلاگری بیان کرد: دو نوع معلم‌بلاگر وجود دارد؛ معلم‌بلاگرهای خودرو که در هر زمینه‌ای تولید محتوا می‌کنند و موضوع این بحث نیستند. اما از طرف دیگر معلم‌بلاگرهایی که در جهت ارتقا سطح آموزش تولید محتوا می‌کنند نیز وجود دارند. معلم‌بلاگرها قادر به خلق موقعیت‌های مختلف و جذاب آموزشی هستند. آموزش خلاق یکی از موضوعات اصلی سند تحول بنیادین آموزش است. طبق این سند باید نظام آموزش‌وپرورش طبق رویکردی فعال، پویا و جذاب به تدریس بپردازد.

وی با بیان اینکه امروزه آموزش به همراه بازی بهترین راه برای آموزش مفاهیم به کودکان است، افزود: یکی دیگر از موارد، القای حس ارزشمندی به دانش‌آموز در حین تدریس است و معلم بلاگرها می‌توانند این احساس را به کودکان القا کنند. 

عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان اضافه کرد: یکی از مشکلات حین آموزش، عدم تمرکز کامل است و معلم‌بلاگر با استفاده از تصاویر سه‌بعدی و فضای مجازی قادر به خلق فضایی متفاوت و جذاب است و می‌تواند یادگیری غوطه‌ور را برای دانش‌آموز خود ایجاد کند. از دیگر مشکلات تدریس، آموزش و پرورش یک‌دست و کارخانه‌ای است، به‌طوریکه معلم تولیدکننده است و دانش‌آموزان دریافت‌کننده و همین موضوع باعث تخریب بسیاری از استعدادها می‌شود. معلم‌بلاگر ها به عنوان یک فرصت استثنائی می‌توانند آموزش فردگرا را توسعه دهند و به‌صورت اختصاصی به استعدادهای مختلف دانش‌آموزان بپردازند.

حسینی تاکید کرد: امروزه ما به آموزش آسان، تفریحی، منعطف و همراه با بازی نیازمندیم. آموزش باید از قفس آهنین عبور کند و به سمت یادگیری کم‌هزینه، بهرورانه و عدالت آموزشی نزدیک شود. معلم بلاگرها می‌توانند با آموزش پویا، هوادارنه و شبکه‌سازی در این راستا موثر باشند.

وی با اشاره به آسیب‌ها و خطرات معلم‌بلاگری گفت: اینترنت و فضای مجازی به عنوان ابزار آسیب‌رسان می‌توانند خطر آفرین باشد و به عنوان محتوای آسیب‌زننده به کودکان صدمه برسانند و همچنین اعتیاد به اینترنت را می‌توان جز خطرات این بستر دانست.

همچنین حسین باقری، آموزگار منطقه تبادکان مشهد نیز در انتها از تجربه معلم‌بلاگری خود این طور گفت: پس از ایده اولیه‌ برای رساندن صدای دانش‌آموزان خود در مناطق کم‌برخوردار، تحقیق و پژوهش در این زمینه و ارتباط با اساتید مختلف را آغاز کردم. پس از حضور در یکی از مدارس منطقه تبادکان، با شعار آرزوها برنده می‌شوند، تلاش کردم بستر مدرسه را تبدیل به محیطی فعال کنم تا باور محروم بودن را از دانش‌آموزانم دور کنم.

وی ادامه داد: به دلیل نام‌گذاری مناطق محروم این باور در این کودکان شکل گرفته که ما از هر جنبه‌ای محروم هستیم. با ایجاد پیج معلم‌بلاگری خود در فضای مجازی توانستم با جذب مخاطب، کتابخانه‌ای در مدرسه ایجاد کنم. به علاوه با جذب کمک‌های مردمی که در فضای مجازی جمع‌آوری کردم، توانستم برای دانش‌آموزان مراسم افطاری برگزار کنم‌. همچنین تحقیقات و پژوهش‌های مختلفی درخصوص کشف استعداد دانش‌آموزان را در فضای مجازی با مخاطبین خود به اشتراک گذاشته‌ام‌.