گردشگری طبیعت‌، بازی ۲ سر بُرد برای میهمان و میزبان

به گزارش بازارکار از ایمنا، گردشگری طبیعت (Ecotourism) نوعی توریسم طبیعی و پایدار است که با مشارکت گردانندگان بومی و بهره‌گیری از پتانسیل‌های بومی و طبیعی گردشگری میسر می‌شود؛ طبق تعریف سازمان جهانی گردشگری اکو توریسم نوعی از گردشگری است که در آن مسافرت به مناطق طبیعی با اهداف مطالعاتی و بهره بصری از مناظر و رستنی‌های طبیعی و حیات‌وحش و با توجه به جنبه‌های فرهنگی هم در گذشته و هم در حال صورت می‌پذیرد در واقع از دیدگاه افراد متخصص، این اصطلاح به معنای یک سفر یا بازدید زیست محیطی مسئولانه به مناطق طبیعی تقریباً دست نخورده بوده که با هدف لذت بردن و استفاده از طبیعت صورت می‌گیرد.

گستره فضایی این الگو، محیط طبیعی مثل ساحل، جنگل، کوه، کویر و غار بوده و این الگوی فضایی از گردشگری در بر گیرنده گونه‌های متفاوتی از گردشگری شامل گردشگری زیست‌محیطی، گردشگری دریایی، گردشگری ورزشی، گردشگری صید و شکار، جمع‌آوری گیاهان و حیوانات و حفاظت از منابع طبیعی است؛ بر همین اساس هرگونه برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در حوزه اکو توریسم باید واجد شرایطی باشد که در مرحله اول موجب توسعه اقتصادی جوامع باشد و در ادامه تضاد میان منابع مورد استفاده گردشگران و زندگی ساکنان بومی را به حداقل برساند.

این نوع از گردشگری هم برای افراد مستقر در منطقه و هم مسافران مزایایی دارد و در این باره باید گفت که مشاغل محلی تنها یکی از مزایای اقتصادی طبیعت گردی است؛ تعداد زیادی از مردم در مناطق گردشگری به طور مستقیم یا غیرمستقیم در بخش گردشگری کار می‌کنند، در واقع هزینه‌های مسافران برای آن‌ها شغل فراهم کرده و به رهایی مردم از فقر کمک می‌کند؛ در مقابل نیز مزایایی که اکو توریسم به مسافران ارائه می‌دهد شخصی است، اما تأثیرات آن گسترده است؛ مسافران با بازدید از مناطق با زیبایی طبیعی خیره‌کننده، دیدن حیوانات در زیستگاه‌های بومی خود و ملاقات با اعضای جوامع محلی، مسافران می‌توانند آگاهی خود را درباره اهمیت صرفه‌جویی در منابع و جلوگیری از هدر آن افزایش دهند.

لزوم گسترش اکوکمپ‌ها در سطح کشور

بر همین اساس رضا خلیلی ورزنه، کارشناس گردشگری و رئیس انجمن دوستداران محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: ایران ۱۱۰ امین کشور دنیا از جهت جاذبه‌های طبیعی است و این در حالی است که از نظر درآمدزایی و گردشگری در رتبه‌های آخر دنیا قرار دارد، به این خاطر که در این زمینه از سوی نهادها بستر کمی فراهم شده است و اکو کمپ‌های کمی در ایران هستند که در این زمینه فعالیت می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: در همین راستا اقداماتی نظیر تسهیل صدور مجوزها، سرمایه‌گذاری بر جاذبه‌های طبیعی، رساندن آب و برق و سایر تسهیلات به محل‌های گردشگری طبیعی و کار روی بازار هدف می‌تواند راهگشا باشد که در این راستا شاهد بودیم در دولت سیزدهم صدور مجوزها از حالت نفس گیر و دشوار گذشته خارج شد اما در سایر موارد هنوز راه طولانی در پی داریم.

این کارشناس حوزه گردشگری توضیح می‌دهد: ایران همچنین از ظرفیت بالایی برای جذب گردشگر بین‌المللی طبیعی برخوردار است که با بهبود روابط خارجی و گسترش زیرساخت‌ها می‌توان توجه گردشگران خارجی را به جاذبه‌های طبیعی ایران معطوف کرد.

خلیلی با یادآوری اینکه یکی از مهم‌ترین بازارهای گردشگری که در دنیا مخاطبان زیادی دارد، گردشگری سلامت است، می‌گوید: بسیاری از افراد برای رفع مشکلات سلامتی یا ارتقا آن و برخورداری از خدمات پزشکی و دندان پزشکی به ایران سفر می‌کنند که می‌توان بسته گردشگری طبیعی را نیز در کنارش به آن‌ها عرضه کرد همچنین حوزه‌هایی مانند طبیعت درمانی، نمک درمانی، کویر درمانی نیز در این راستا می‌توان بهره جست.

فرهنگ‌سازی و حمایت‌های مالی، شروط توسعه گردشگری طبیعت‌گردی

رحیم یعقوب‌زاده، مدرس دانشگاه علم و فرهنگ و کارشناس گردشگری نیز به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: طبیعت‌گردی شکل پایداری از گردشگری است که بر اساس منابع طبیعی شکل گرفته و ۲ دستاورد اساسی را دنبال می‌کند، اول آنکه گردشگر با این نوع گردشگری می‌توان کسب تجربه کند و یادگیری در طبیعت اتفاق بیفتد دوم اینکه اگر به طور نظام‌مند و سازمان یافته اتفاق بیفتد خود گردشگری طبیعی موجب پاسداشت بیشتر منابع طبیعی می‌شود چرا که افراد دل‌مشغولی بیشتری برای محافظت از گونه‌ها و زیستگاه‌ها پیدا می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: برخی صاحب نظران معتقدند ایران جزو ۵ کشور اول جهان در زمینه داشتن تنوع زیست محیطی است، تا آنجا که چند سال پیش پروفسور کردوانی در یکی از سمینارها اشاره کردند که طبق تحقیقات ایران ۷۰ درصد کل گونه‌های گیاهی که در قاره اروپا یافت می‌شود را داراست که این نشان دهنده جاذبه‌های طبیعی زیاد ایران چهار فصل است.

این کارشناس گردشگری با بیان اینکه بسیاری از جاذبه‌های طبیعت گردی ایران متأسفانه برای بیشتر مردم مشخص نیست، عنوان می‌کند: برای مثال کمتر کسی از وجود جنگل‌های هیرکانی، کویر نهبندان که گرم‌ترین نقطه کره زمین است، کلوت شهداد و برخی روستاهای اطراف استان قم که آب و هوایی کاملاً متفاوت با اقلیم خود دارند آگاه است.

یعقوب‌زاده خاطرنشان می‌کند: این آگاهی مستلزم این است که نهادهای رسمی از ظرفیت گروه‌ها و انجمن‌های طبیعت گردی و دوستدار محیط زیست برای توسعه گردشگری طبیعی و آگاهی بخشی استفاده کند وبا نظارت خود کار را به آن‌ها بسپارد، همچنین فرهنگ‌سازی، حمایت‌های مالی، تخصیص بودجه و استخدام محیط‌بانان بیشتر می‌تواند برای توسعه گردشگری داخلی و خارجی مؤثر باشد.

به گزارش ایمنا، توسعه گردشگری در فضاهای جغرافیایی علاوه بر آثار اقتصادی و اجتماعی فرهنگی دارای آثار زیست محیطی نیز است بر این اساس این آثار در صورت عدم پیگیری راهبردهای مشخص و روشن در زمینه توسعه گردشگری دارای جنبه‌های تخریبی بسیاری در ابعاد محیط انسانی و طبیعی هستند؛ هرچند گردشگری می‌تواند در صورت پایبندی به پایداری در مفهوم بومی کردن خود با کاستن از بار منفی محیط، زمینه ساز حفاظت از محیط زیست شود.