یکی از رهاوردهای دولت سیزدهم، تحولات در بخش آموزش عالی و به ویژه در حوزه‌های فرهنگی دانشگاه‌ها بود که شاخص‌ترین آن توجه ویژه به اجرای سند دانشگاه اسلامی است. سندی راهبردی برای تحول آموزش عالی که در آن به اهمیت مسائل فرهنگی در دانشگاه‌ها نگاه ویژه‌ای دارد.

چهارشنبه ۲۷ تير ۱۴۰۳ - ۰۹:۰۳

به گزارش بازارکار از ایرنا، آیت الله سید ابراهیم رئیسی در شرایطی دولت را تحویل گرفت که حوزه آموزش عالی به ویژه دانشگاه‌ها به مدت دو سال در دوران کرونا تنها از طریق فضای مجازی فعالیت‌های خود را دنبال می‌کردند که به فراخور آن زیرساخت‌های دانشگاهی هم آسیب دید. دولت در این برهه چند مأموریت را برای حوزه آموزش عالی تعریف کرد نخست؛ تقویت جایگاه دانشگاه‌ها خصوصاً در فناوری‌های دارای اولویت و نوظهور، دوم؛ ارتقای اثربخشی در توسعه صنعت و رفع چالش‌های کلان، سوم؛ ایجاد ظرفیت همکاری کلان و بلندمدت با چند شریک صنعتی حول توانمندی‌های دانشگاه و چهارم توسعه بازاریابی داخلی و بین‌المللی برای ارائه محصولات و خدمات علمی و دانش‌بنیان. منتها دولت در گام نخست تلاش کرد تا وضعیت آموزش عالی کشور را در دوران پس از کرونا سامانی دهد و آن را به حالت عادی بازگرداند و تاکید داشت که مسائل فرهنگی هم نباید از چشم‌انداز دانشگاه‌ها خارج شود.
از آنجا که دانشگاه‌ها به عنوان نهادی مهم در جامعه می‌توانند در شکل‌دهی به حرکت‌های اجتماعی نقش‌آفرینی و به تحقق اهداف انقلاب اسلامی کمک کنند. استقلال فرهنگی دانشگاه‌ها به عنوان برجسته‌ترین دستاورد جمهوری اسلامی ایران، نشان‌دهنده نقشی اساسی بود که دانشگاه‌ها در تحولات اجتماعی و فرهنگی ایفا می‌کنند و دولت سیزدهم در حوزه آموزش عالی با برپایی هم‌اندیشی‌ها با استادان و نخبگان دانشگاهی به منظور ارتقای سطح معرفت دینی و تقویت ارتباطات علمی و فرهنگی بین حوزه و دانشگاه و همچنین برای گسترش فرهنگ نقادی و آزاداندیشی در دانشگاه‌ها گام‌های مهمی را برداشت که خروجی آن ایجاد زمینه مناسب برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های استادان در رفع کاهش معضلات و مشکلات فکری و فرهنگی و اهمیت بر نقش استادان و نخبگان دانشگاهی در فرهنگ‌سازی و مشارکت کارشناسانه آنان برای ایفای نقش بهتر در تصمیم‌سازی‌ها برای مدیریت کلان کشور است.
انتصاب افراد پایبند به آرمان‌های نظام و انقلاب به مدیریت دانشگاه‌ها، راه‌اندازی سامانه نظام ایده‌ها و نیازها (نان)، سامانه (تانا) توسعه اکوسیستم نوآوری استان‌ها زمینه‌ای برای توسعه زیست‌بوم فناوری و نوآوری هر استان، سامانه ساتع (سامانه اجرایی تقاضا و عرضه پژوهش و فناوری) و ساجد یا سامانه ارتباط جامعه و صنعت با دانشگاه با هدف ساماندهی فعالیت‌های مرتبط با ارتباط دانشگاه‌ها با جامعه و صنعت و تجمیع فعالیت‌های ارتباط دانشگاه‌ها با جامعه و صنعت و حرکت از مقاله‌محوری به سمت مساله‌محوری از مهم‌ترین دستاوردهای حوزه آموزش عالی دولت سیزدهم در دانشگاههاست.
سهم دانشگاه‌ها در سه سال تحول آموزش عالی
رشد ۴۸.۸ درصدی اعتبار وزارت علوم در قانون بودجه ۱۴۰۳، تغییر نام دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای به دانشگاه ملی مهارت، افزایش ۳ برابری بودجه دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای در دوران شهید جمهور و توجه دولت به تکمیل و تجهیز طرح‌های دانشگاه‌های فنی‌وحرفه‌ای در سفرهای استانی و تخصیص حدود ۱,۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای طرح‌های استانی، تخصیص بیش از ۱۱۰ درصدی اعتبارات به دانشگاه‌ها در دولت سیزدهم، تصویب تأسیس منطقه بین‌المللی نوآوری و آئین‌نامه جذب دانشجویان خارجی، اعزام نخستین کاروان دانشجویی پس از ۹ سال به عمره مفرده، تأسیس شبکه جهانی با عنوان شبکه ۱۷۵۷ برای صلح جهانی، نخستین حضور محصولات فناورانه دانشگاه صنعتی بیرجند در نمایشگاه بین‌المللی اکسپو ۲۰۲۴، ایجاد ۷۰ هزار شغل توسط شرکت‌های دانش‌بنیان در دولت سیزدهم با تشکیل معاونت فناوری و نوآوری در وزارت علوم دولت سیزدهم تنها بخشی از دستاوردهای مهم و کلان حوزه آموزش عالی در سه دولت سیزدهم است.
افزایش جذب دانشجویان خارجی تا تصویب آئین‌نامه فعالیت مؤسسات جذب دانشجویان غیرایرانی
یکی از مهم‌ترین برنامه‌های حوزه آموزش عالی در دانشگاه‌ها جذب دانشجویان خارجی بود که هدف از بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌ها، مطرح شدن در سطح دنیا و ارتقای جایگاه علمی کشور است که برای بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌ها، باید چهره‌های علمی و پژوهشی کشور را به دنیا معرفی کرد و تنها محدود به تعامل با دو یا سه کشور خاص نشد که در این مسیر نظام رتبه‌بندی دانشگاه‌ها تحت تأثیر شاخص‌های بین‌المللی قرار دارد و برای ارتقای رتبه دانشگاه‌ها باید بنیادهای علمی و پژوهشی آن‌ها در سطح بین‌الملل تقویت شود. حوزه آموزش عالی دولت سیزدهم که دانشگاه‌ها را نماد قدرت کشور می‌داند و بین‌المللی‌سازی آن‌ها به معنای تبدیل شدن به نماد کشور در سطح جهانی است توانست دانشجویان زیادی را از کشورهای مختلف در دانشگاه‌های ایران جذب و پذیرش کند.
به روایت «هاشم داداش‌پور» رئیس سازمان امور دانشجویان، دانشجویان بیش از ۹۱ ملیت مختلف در دانشگاه‌های ایران تحصیل می‌کنند.
همچنین از دیگر برنامه‌های مهم در این زمینه تصویب آئین‌نامه تشکیل و فعالیت مؤسسات جذب دانشجویان غیرایرانی و شیوه‌نامه اجرایی آن توسط شورای‌عالی برنامه‌ریزی و مدیریت شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است؛ بر این اساس افرادی که در این زمینه تخصص داشته و با کشورهای دیگر ارتباط دارند و صلاحیت و شرایط لازم را دارا هستند، می‌توانند درخواست صدور مجوز این مؤسسات را ارائه دهند تا مؤسسات به صورت قانونی اقدام به این کار کنند.
- افزایش ۱۰۰ هزار نفری دانشجویان بین‌الملل و هدفگذاری برای جذب دو و نیم برابری
- جذب ۳۵۰ دانشجوی بین‌المللی از ۱۵ کشور در دوره‌های کلاسیک و آکادمیک دانشگاه صنعتی امیرکبیر
- پذیرش ۸۰ دانشجوی کارشناسی ارشد و ۱۰۶ دانشجوی دکتری پژوهش‌محور عراقی در دانشگاه علامه طباطبایی
- تحصیل ۳۵۰ دانشجوی خارجی در دانشگاه علم و صنعت
- جذب بیش از ۲۷۰ دانشجوی بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی تهران در ترم مهر ۱۴۰۲
- ایده برپایی جشنواره انتخاب دانشجوی نمونه بین‌الملل
سهم دانشگاه‌ها در سه سال تحول آموزش عالی
طراحی سبد جامع بورس‌های دانشجویی
از دیگر دستاوردهای آموزش عالی دولت سیزدهم، «تصویب سبد جامع بورس‌های دانشجویی» در ۱۴۰۲ بود که بورس دانش و بورس وطن برای اولین بار ایجاد شد. این بورس‌ها یا به دانشجویان خود کشورها برای تحصیل بهتر در داخل یا خارج کشور و یا برای ورود دانشجوی خارجی ارائه می‌شود و اغلب کشورها از این سرمایه‌گذاری به خوبی استفاده می‌کنند. یکی از اهداف بورس دانش این است؛ رشته‌های مختلف که جزو علوم بنیادین و پایه هستند و حاکمیت به آن رشته‌ها نیاز دارد از طریق بورس دانش، بخشی از نیروهای نخبه و افراد رتبه بالای کنکور به سمت علوم بنیادین و پایه سوق داده شوند که این بورس در آغاز فعالیت خود برای یک هزار نفر از دانش‌آموزان فعال شد.
بورس وطن از دیگر انواع بورس در این سبد است که از طریق آن دانشجویان به نقاطی اعزام می‌شوند که شناخت کافی از آنجا وجود ندارد. مثلاً دستگاهی به شناخت آفریقا نیاز دارد و دانشجویی را برای کسب اطلاع و تحصیل و تحقیق در آن موضوع خاص به کشورهایی که چندان شناختی در دست نیست بورسیه می‌کند.
اعطای ۲۹ نشان عالی دانش به دانشمندان در دو سال متوالی
نشان عالی دانش یک نشان ویژه و مشترک بین دو دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران است که به صورت سالانه در ۶ گروه و شاخه علمی به دانشمندان و استادان ایرانی و غیرایرانی دارای مرجعیت علمی که با پژوهشگران ایرانی و مراکز و نهادهای علمی ایران همکاری مؤثر دارند، اعطا می‌شود. سال گذشته، ۱۲ چهره دارای مرجعیت علمی از میان ۱۰۰ شخصیت علمی برجسته کشورمان شایسته دریافت نشان عالی تشخیص داده شدند و امسال هم ۱۱ چهره برجسته دارای مرجعیت علمی نشان عالی‌دانش دریافت کردند. در سال ۱۴۰۱ هم ۶ استاد برجسته این عنوان را کسب کردند و در مجموع طی فعالیت سه ساله دولت سیزدهم ۲۹ نشان عالی دانش به استادان برجسته اعطا شد.
سهم دانشگاه‌ها در سه سال تحول آموزش عالی
دیپلماسی علمی دانشگاه‌های ایران و خارج
- همکاری دانشگاه صنعتی امیرکبیر و بلاروس در تبادل استاد و دانشجو و طرح‌های مشترک
- امضای تفاهم‌نامه همکاری‌های مشترک بین دانشگاه علم و فناوری مازندران و دانشگاه بین‌المللی دی هشت با هدف تبادل دانشجو و عضو هیأت علمی، طرح‌های مشترک دانشگاهی و مشترک تحقیق و توسعه، کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی و پذیرش دانشجو در دانشگاه بین‌المللی دی هشت
- امضای تفاهم‌نامه دانشگاه جامع امام حسین (ع) و دانشگاه پلخانوف روسیه در همکاری مشترک در زمینه تبادلات علمی و دانشگاهی
- انعقاد توافق‌نامه همکاری بین دانشگاه تبریز و دانشگاه اوروک عراق با هدف برگزاری دوره‌های مشترک آموزشی
- توسعه همکاری دانشگاه صنعتی شریف با دانشگاه‌های دولتی ازبکستان بر بسط همکاری‌های علمی بین دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه دولتی سمرقند
- انعقاد تفاهم‌نامه همکاری بین دانشگاه‌های اصفهان و «مستنصریه» عراق در قالب تبادل استاد و دانشجو و برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک به صورت حضوری و برخط (آنلاین)
- امضای سه سند همکاری میان دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه‌های روسیه