از همکاری مهارتی با جهاد دانشگاهی، بورسیه دانشجویان و لزوم تدوین قانون ارتباط با صنعت برای دانشگاه ها

به گزارش خبرنگار بازارکار، دکتر محمدعلی زلفی گل در نشست خبری با رسانه‌ها که امروز در سالن شهدای جهاد علمی وزارت علوم برگزار شد، گزارشی از مهمترین رویکردهای آموزش عالی طی سه سال اخیر ارائه داد و گفت: اولین رویکرد ما این بود که در وزارت علوم تجربه را ارزان بخریم. یعنی اینکه ما از تجربیات مدیران گذشته استفاده کنیم. بر این اساس من اوایل حضورم در این وزارتخانه از تمامی وزرای علوم سابق دعوت کردم تا ایده‌ها و نقطه نظرات خود را در خصوص آموزش عالی بیان کنند که در نتیجه این نشست ۲۲ طرح برای این عرصه تعریف کردیم.
مهارت محور کردن آموزش ها
وی در ادامه به رویکرد دیگر مدیریت آموزش عالی خود اشاره کرد و گفت: تصمیماتی که در این عرصه انجام دادیم، بر پایه تحقیق و پژوهش بوده در اوایل حضورم در وزارت علوم همواره یکی از انتقاداتی که می‌شد این بود که چرا آموزش دانشگاه‌های ما مهارت محور نیست و تحقیقات ما بر پایه نیازمند محوری و کارفرمایی صورت نمی‌گیرد. بر این اساس ما انتقادات را مد نظر قرار دادیم و طرحی را تعریف کردیم تا راهکارهای حل این معضل بررسی شود.
وزیر علوم تاکید کرد: یکی دیگر از انتقادات از وزارت علوم این بود که چرا آموزش عالی ما یکپارچه نیست و طرح آمایش در آموزش عالی اجرا نمی‌شود. در واقع ما تلاش کردیم ایده همسو کردن منافع ملی با منافع فردی در قوانین و مقررات را اجرایی کنیم. اینکه ما چه اقداماتی انجام دهیم وقتی که آئین نامه را تدوین می‌کنیم بطور مثال امتیازی به خانواده دانشگاهی می‌دهیم چه چیزی از آن امتیاز نصیب منافع ملی می‌شود. بر این اساس نظام سنجش و انگیزش جدیدی را طراحی کردیم تا ارزیابی‌ها و یا تشویق‌های صورت گرفته هدف داشته باشد.
زلفی گل تبدیل فعالیت‌های متعارف دانشگاهیان به فعالیت‌های متمایز را از دیگر اقدامات وزارت علوم طی سه سال اخیر دانست و گفت: یعنی اینکه ما چه کار کنیم و چه نظام انگیزشی انجام دهیم که اگر عضو هیات علمی ما کتابی می‌نویسد و آن کتاب در سطح دانشگاه اثربخش است انگیزه ایجاد نماییم تا در سطح ملی نیز موثر باشد. به این طریق فعالیت‌های دانشگاهیان از حالت متعارف به متمایز تبدیل می‌شود.
بورس صنعت یکی از این نوع اقدامات است
وزیر علوم خاطرنشان کرد: برای جذب نخبگان در وزارت علوم نیز کارهای خوبی را انجام دادیم که بورس صنعت یکی از این نوع اقدامات است؛ بطوریکه سال گذشته ۱۰۰۰ رتبه برتر کنکور می‌توانستند بورس صنعت شوند که البته به دلیل شاخص‌های سختی که تعریف شده بود ۳۶۸ نفر توانستند بورس شوند و امسال نیز با اتاق بازرگانی جلساتی داشتیم تا صنایع خصوصی را ترغیب به بورس نخبگان دانشگاهی نمایند.
وی همچنین سیاست کارمزدی به جای روز مزدی را از دیگر سیاست‌های وزارت علوم عنوان کرد و گفت: در سیستم دولتی شرایط به گونه‌ای است که فرد تا جذب کار می‌شود چه کار کند و یا چه کاری را انجام ندهد حقوق خود را می‌گیرد اما ما این سیستم کارمزدی به جای روزمزدی را طراحی نمودیم و تشویق‌هایی را به اساتید و کارمندانی که کارهای شاخصی انجام می‌دهند در نظر گرفتیم.
وزیر علوم همچنین ایجاد سیاست شفافیت اداری را از دیگر اقدامات خود عنوان کرد و گفت: بر اساس این سیاست ذینفع می‌تواند نامه‌های خود را که به وزارت علوم ارسال می‌شود را ببیند و در جریان پروسه بررسی قرار بگیرد.
وی همچنین در خصوص فعالیت‌های مسئولان آموزش عالی نیز گفت: من برای اولین بار هر رئیس دانشگاهی که قرار بود منصوب شود برنامه دریافت کردم و برخی مواقع چندین بار این برنامه‌ها را مطالعه می‌کردم تا نقاط ضعف آن را بررسی و برطرف نمایم و حتی احکامی که صادر می‌شد در آن وظایف و ماموریت‌ها را هم ذکر می‌کردم و مشاور راهبردی ما می‌توانستند کار آن فرد را ارزیابی کنند.
زلفی گل در خصوص استفاده از هوش مصنوعی در آموزش عالی نیز گفت: وزارت علوم باید اولین جایی باشد تا علاوه بر توسعه بتواند از هوش مصنوعی استفاده کند. بر این اساس ما سامانه‌های ویژه‌ای را طراحی نمودیم که یکی از این سامانه‌ها سامانه نان یا نظام ایده‌ها و نیازها می‌باشد و در حال حاضر بیش از ۲۰ هزار نیاز از صنایع و دستگاه‌های مختلف در این سامانه ثبت شده است که ۶۰۰ نیاز به وزارت نفت اختصاص دارد.

وزیر علوم در خصوص ایجاد سامانه برنما نیز گفت: در گذشته فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه‌ها رصد نمی‌شد اما با ایجاد این سامانه می‌توانیم اقدامات انجام شده حوزه فرهنگی دانشگاه‌ها و برنامه‌های آتی این عرصه را مشاهده کنیم.
زلفی گل همچنین به نهادینه کردن الزامات حرفه‌ای و اداری آموزش عالی اشاره کرد و گفت: به این معنی که یک عضو هیات علمی ما طرح درس داشته باشد، سرفصل‌های دروس را رعایت کند. امتحان نیم ترم و پایان ترم بگیرد و دو ساعت در هفته نیز برای دانشجویان خود وقت بگذارد. ضمن اینکه باید با هماهنگی دانشگاه صفحه خانگی داشته باشد تا با دانشجویان خود ارتباط بگیرد.
وی همچنین مقاله محور بودن را از دیگر انتقادات وارد شده به وزارت علوم در اوایل فعالیت‌های این حوزه عنوان کرد.
سعی کردیم افرادی که کارهای بدیع انجام می‌دهند دیده شوند و ارتقا پیدا کنند. در برنامه هفتم در وزارت علوم اهداف مهمی ذکر شده که اگر اجرا شود اتفاقات بسیار خوبی خواهد افتاد.
وی با اشاره به پیشرفت بانوان در دوره فعالیت دولت سیزدهم گفت: در جمهوری اسلامی مسیر برای رشد بانوان مهیا شد و در حال حاضر دانشجویان دختر به نسبت دانشجویان پسر در دانشگاه های بیشتر هستند. به عنوان عضو هیئت علمی این نسبت سی درصد است که در حال افزایش است. ما سعی کردیم تا با توجه به ماهیت خانواده در دستورالعمل ها و آیین نامه ها به طوری عمل کنیم تا به وظیفه مادری بانوان توجه شود. همه اینها با فرهنگ بومی و ملی ما نیز همخوانی دارد‌.
همچنین زلفی گل با اشاره به فعالیت های وزارت علوم در زمینه بین المللی گفت: بالای ۳۵ درصد تولیدات علمی ما با مشارکت بین المللی است و این عدد بسیار خوبی است. این نشان می‌دهد که دنیا نیز مرجعیت علمی ما را پذیرفته است. در این سه سال ما سعی کردیم که برای دیپلماسی علمی اقدامات خوبی انجام دهیم. زمانی که وزارت علوم در این دوره شروع به فعالیت کرد، روزی هفتصد تا هشتصد نفر از مردم ما به علت شیوع ویروس کرونا جان خود را از دست می‌دادند و دانشگاه ها نیز مجازی بودند و راه اندازی آن‌ها انرژی زیادی از ما گرفت. در کل ما تلاش کردیم تا امتیاز ویژه ای برای اولین بار برای استادانی در نظر بگیریم که برون داد بین المللی داشته باشند. این امتیاز امکان رفتن به خارج از کشور را برای اعضای هیئت علمی حتی خارج از تقویم آموزشی را فراهم می‌کند.
طرح آمایش آموزش عالی اجرا شد
وی همچنین درباره ادغام مراکز آموزشی نیز گفت: ما در این طرح سعی کردیم تا طرح آمایش آموزش عالی را اجرا و برخی مراکز آموزشی را تحت یک نام ادغام کنیم اما مقاومت های محلی در این زمینه وجود داشت که روند را کمی کند کرد.‌
وزیر علوم با اشاره به فعالیت وزارت علوم در زمینه هوش مصنوعی گفت: ما برای اولین بار انجمن هوش مصنوعی را تشکیل دادیم و تلاش کردیم زیرساخت‌ها و تجهیزات لازم را در اختیار فعالان این حوزه قرار دهیم. همچنین تاکید کردیم که یکی از حوزه‌هایی که باید دانشگاه‌ها روی آن تمرکز کنند هوش مصنوعی و علوم جدید و نو است. زلفی گل با اشاره به انتقاداتی که به وزارت علوم وحود داشت گفت: انتقاداتی درباره پایین بودن بهره وری در آموزش عالی ما و مقاله محور بودن مطرح بود که ما در دوره فعالیت خود تلاش کردیم تا این موضوع را در حد توان خود بر طرف کنیم. ما کاری کردیم تا انگیزه اساتید را بالا ببریم و امتیازات بیشتری برای استادان مهارت محور و امتیازمحور در نظر بگیریم.
جای خالی  قانون ارتباط دانشگاه و صنعت
 وی با اشاره به موضوع ارتباط صنعت و دانشگاه اظهار کرد: برخی موضوعات به طور کامل در اختیار وزارت علوم نیست. متاسفانه یکی از مشکلاتی که وجود دارد یکپارچه نبودن آموزش عالی در کشور است. همچنین باید دید چند درصد درآمد ناخالص ملی صرف پژوهش می‌شود. انتظار من از اصحاب رسانه این است که به آموزش عالی کمک شود. باید بررسی شود که چرا ارتباط بین دانشگاه و صنعت مشکل دارد. باید قانونی وجود داشته باشد که بودجه ای مشخص کند که صرف ایجاد ارتباط میان دانشگاه و صنعت شود. ما در پایه‌های تشویقی و آیین نامه ارتقا برای ارتباط دانشگاه و صنعت امتیاز ویژه در نظر گرفتیم. تولید علم مرجعیت و مصرف علم رفاه ایجاد می‌کند و ما باید بیش از پیش تلاش کنیم تا با ایجاد بستر ارتباط مناسب بین دانشگاه و صنعت این جمله را محقق کنیم.
لزوم پرهیز از نگاه مصرفی به وزارت علوم
وزیر علوم  با اشاره به مهمترین چالش‌های وزارت علوم با دستگاه های متولی در سه سال گذشته، مهمترین گره آموزش عالی کشور و نمره وزیر علوم به عملکرد این وزارتخانه گفت: یکی از گره‌هایی که در این سه سال وجود داشت نگاه مصرفی به وزارتخانه‌هایی مانند وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش بود. این بزرگترین چالش نه تنها برای آموزش عالی بلکه برای آموزش است. باید نگاه نسبت به آموزش تغییر کند. دانایی و دانا شدن سزارینی و آسانسوری نیست و تدریجی است. تصمیم وزارت علوم نیز ممکن است الان گرفته شود و سه سال دیگر نتیجه دهد. تلاش من این بود تا انتقادات نسبت به آموزش عالی کاهش پیدا کند.
وزیر علوم با اشاره به ارتباط میان این وزارتخانه و جهاد دانشگاهی گفت: ما با بسیاری از نهادها برای مهارت‌محور کردن آموزش تفاهم‌نامه امضا کردیم. جهاد دانشگاهی نیز به علت ماهیت تولیدی و علمی خود یکی از نهادهایی است که ارتباط ویژه ای با وزارت علوم دارد.