مهاجرت به دومین شهر مهاجرپذیر کشور؛ فرصت یا تهدید؟

به گزارش بازارکار، مهاجرت همیشه همراه و همدم بشر بوده است و همیشه در فرآیند زندگی انسان ها جریان داشته است، نمی‌توان فصل و مقطعی از تاریخ و سرگذشت آدمی را یافت که بدون هجرت و نقل مکان افراد باشد.
مهاجرت می تواند علاوه بر تغییرات دراز مدت و طولانی، آثار سریع و کوتاه‌مدتی را نیز در تعداد و ساختار جمعیت ایجاد کند و تعادل یا عدم تعادهایی را در جمعیت‌های تحت‌تأثیر خود به وجود بیاورد.
یاسوج مرکز کهگیلویه و بویراحمد قدمتی کمتر از ۵۰ سال دارد که هم اینک بیش از ۲۰۰ هزار نفر در آن ساکن هستند، روزانه به طور میانگین سه نفر به تعداد جمعیت شهر یاسوج اضافه می شود.
بر اساس گزارش های مختلف، جمعیت زیادی از شهرهای کهگیلویه و بویراحمد به مناطق حاشیه‌ای شهر یاسوج مهاجرت کرده‌اند.
طی چند سال گذشته از حدود ۲ هزار روستای این استان ۴۰۰ روستا خالی از سکنه شده و به حاشیه شهرها روی آورده اند. روستاهای دارای سکنه استان یک هزار و ۶۰۰ روستا هستند و عمدتا این روستاهایی که تخلیه شده اند زیر ۲۰ خانوار و در مناطق محروم بوده اند.
۴۴ درصد جمعیت کهگیلویه و بویراحمد روستایی است و ۵۶ درصد شهری است و ۳۰۰ هزار نفر از جمعیت استان در روستاها زندگی می کنند.۵۰ درصد از جمعیت استان ۷۵۰ هزار نفری کهگیلویه و بویراحمد در روستاها زندگی می کنند و این استان با وجود ظرفیت‌های فراوان طبیعی و انسانی، از مشکلات متعددی در حوزه توسعه روستایی رنج می‌برد. از جمله این مشکلات می‌توان به فقر یا درآمد پایین، بیکاری، کمبود زیرساخت‌های توسعه، و مهاجرت از روستا به شهر اشاره کرد.
کمبود زیرساخت‌های توسعه یکی از مشکلات روستاییان در استان کهگیلویه و بویراحمد است. این استان با کمبود زیرساخت‌های اساسی مانند جاده، آب، برق، و مخابرات مواجه است. این کمبود زیرساخت‌ها می‌تواند زندگی در روستا را بسیار دشوار کند.
طبق اعلام فرماندار بویراحمد، مهاجرت ازمناطق مختلف کهگیلویه و بویراحمد به یاسوج، زیاد بوده و جمعیتی نیم برابری را به شهر تحمیل کرده است و مشکلات زیادی در پی آن برای شهر و شهروندان حادث شده است.
جمعیت یاسوج و حومه هر روز بیشتر می شود
بخشدار مرکزی بویراحمد گفت: به‌عنوان پیشانی سیاسی استان کهگیلویه و بویراحمد است و شرایط آب و هوا این شهرستان سبب شده تا برخی از روستاهای ما مانند؛ سرآبتاوه، تل‌خسرو و مادوان جز مهاجرپذیرترین روستاهای کشور باشند.
علی اکبری تبار افزود: روزانه به طور میانگین سه نفر به جمعیت شهر یاسوج اضافه می شود و به دلیل مهاجرپذیر بودن روز به روز در حال توسعه است و زیرساخت های موجود در آن با این رشد جمعیتی متناسب نیست.
بخشدار مرکزی بویراحمد تصریح کرد: در نظر گرفتن سرانه ها بسیا موضوع مهمی است، هم اینک سرانه ورزشی، آموزشی، معابر در بیشتر روستاهای اطراف شهر یاسوج رعایت نشده و اکنون با بحران مواجه شده اند.
وی توجه به مشکلات و زیرساخت‌های روستاهای شهرستان بویراحمد را ضروری دانست و افزود: باید در توزیع اعتبارات و توسعه روستاها بیش از هر جای دیگر به روستاهای شهرستان بویراحمد توجه شود.
مزیت ورود مهاجران به یاسوج
نماینده مردم شهرستانهای بویراحمد، دنا و مارگون در مجلس شورای اسلامی گفت: مهاجرین باید حرمت شوند، آنها به حوزه ما رونق می‌دهند.
محمد بهرامی افزود: در هر نقطه از کشور و جهان که مهاجرت‌پذیر بوده‌، پیشرفت صورت‌گرفته است. آمریکا چهار قرن قدمت دارد و ایران هزاران سال؛ اما امریکا به دلیل مهاجرت‌پذیری و جذب نخبگان پیشرفت‌های بیشتری داشته‌اند.
وی تاکید کرد: افرادی که یاسوج و حومه مهاجرت کرده اند اغلب نخبگان سیاسی، ورزشی، اقتصادی اند که به این شهر آمده اند و به این شهر رونق بخشیده اند حضور آن ها به توسعه شهر می انجامد.
معایب مهاجرت در یک نگاه
بخشدار مرکزی بویراحمد گفت: مهاجرت علاوه بر مزایایی که دارد مشکلات خودش را نیز دارد به گونه ای که زیرساخت های لازم برای پذیرش این همه جمعیت وجود ندارد و معیوب است.
وی ادامه داد: گسترش روز افزون جمعیت شهری در یاسوج و پدیده حاشیه نشینی به معضلی جدی سر راه ارایه مطلوب خدمات شهری تبدیل شده است.
اکبری تبار تصریح کرد: این پدیده، باعث بروز آسیبهای اجتماعی مختلفی همچون نزاع، خودکشی و غیره در حاشیه شهرها می شود.
وی ادامه داد: برای نمونه سرانه آموزشی و بهداشتی، فضای سبز، ورزشی و معابر در مادوان در نظر گرفته نشده و به بحران جدی تبدیل شده است.
بخشدار مرکزی بویراحمد عنوان کرد: یاسوج شهر صنعتی نیست و جمعیت بیکار ان بالاست زیرا تعداد کارخانه ها اندک است و این مهاجرت های بی رویه درد بیکاری را دوچندان می کند.
اکبری تبار افزود: دهیاری‌ها باید با ایجاد بستری مناسب و تلاش بیش از پیش در افزایش سطح رفاه در روستاها برای حفظ منابع انسانی بکوشند که این تلاش چه‌بسا به مهاجرت معکوس از شهرها به روستا منجر شود.
سرآبتاوه در حاشیه شهر یاسوج با جمعیت ۲۰ هزار نفر دومین روستای پر جمعیت کشور است که به دلیل سیل جمعیت با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می کند.
چه تدبیری برای مهاجرت معکوس بیندیشیم
طبق نظر کارشناسان تنها راه حل برون رفت از وضعیت کنونی رسیدگی جدی به توسعه مناطق روستایی است، به طورحتم با عمران و آبادی روستاها و رسیدگی به مشکل روستاییان از طریق اعطای امکانات به روز به آنها شاهد کاهش این نوع مهاجرت ها خواهیم بود.
معاون عمرانی استاندار کهگیلویه و بویراحمد گفت: افزایش مهاجرت از روستا به شهرها و حاشیه شهرهای این استان نگران کننده بوده و باید برای مهاجرت معکوس تدبیری کرد.
علی محمد روستا افزود: بیشتر جمعیت استان در روستاها زندگی می‌کنند که همین موضوع می‌طلبد برای جلوگیری از مهاجرت، به اشتغال در روستاها توجه شود.
وی بیان کرد: روستاها به عنوان مهمترین مراکز و محل برای تولید بوده و توجه به مناطق روستایی علاوه بر رفع محرومیت این روستاها به توانمند کردن مردم کمک می‌کند تا به یک درآمدزائی خوبی برسند.
روستا با اشاره به اینکه عمده دلایل مهاجرت از روستاها به موضوع کار و اشتغال باز می گردد، ادامه داد: به همین جهت موضوع کارآفرینی و ایجاد اشتغال در روستاها در اولویت باشد چرا که افزایش مهاجرت از روستا به شهرها و حاشیه شهرهای این استان نگران‌کننده بوده و باید برای مهاجرت معکوس تدبیری کرد.
وی با اشاره به اینکه کارهای تحقیقاتی و پژوهشی در جهت توسعه استان و کاهش هزینه ها در انجام‌ طرح ها ضروری است، گفت: رویکردها در مواجهه با طرح های اشتغالزایی و توسعه های پژوهش محور باشد و البته آماده تصویب طرح‌های علمی پژوهشی جهت توسعه استان‌ است.
جایکا نمونه بارز مسکنی قوی برای مهاجرت
روستاهای کهگیلویه و بویراحمد با داشتن ظرفیت های بکر به مرور از سکنه خالی می شوند این در حالی است که تلاش برای احیای پروژه مشترک ژاپن و ایران معروف به «جایکا» در بخش منابع طبیعی زمینه مهاجرت معکوس در روستاهای این استان را فراهم می‌کند.
جایکا (JICA) نام یک سازمان مستقل بین‌المللی در ژاپن است که در زمینه توسعه به دولت ژاپن و همچنین کشورهای در حال توسعه کمک می‌کند . دفتر جایکا در سه حوزه محیط زیست، بلایای طبیعی و توسعه صنایع داخلی فعالیت خود را در سال ۱۳۹۶ در ایران آغاز کرد.
پروژه مدیریت مشارکتی جنگل و مرتع و مدیریت جامع با همکاری سازمان مستقل جایکا از کشور ژاپن و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در سال ۹۷ فعالیت خود را در کهگیلویه و بویراحمد آغاز کرد. منطقه زیلایی در شهرستان بویراحمد به عنوان حوزه پایلوت و فعالیت جایکا انتخاب شد . اگرچه مدتی این پروژه در زیلایی فعال بود اما به دلیل وضعیت تحریم ها ظالمانه همکاری های سازمان جایکا متوقف شد.
این پروژه الگوی مناسبی برای رونق و توسعه روستاهای کهگیلویه و بویراحمد بود و اگر بر اساس ظرفیت هر منطقه روستاها با امکانات مناسب بهداشتی و آموزشی تجهیز شود که کشت گیاهان دارویی و هم صنایع دستی رونق بگیرد تا زمینه پایداری شغلی و کاهش دام های اضافه بر مرتع در روستا فراهم شود.
این خطه از کشور در دامنه زاگرس که به سرزمین چشمه سارها معروف است و دارای ۲ نوع آب و هوای سرد و گرم است در صورت بهره مندی روستاها از حداقل امکانات مناسب و ارایه آموزش ها و توانمندسازی اهالی نه تنها مهاجرت به حاشیه شهرها اتفاق نمی افتد بلکه مهاجرت معکوس نیز اتفاق خواهد افتاد.
برخی از شهرهای بزرگ کهگیلویه و بویراحمد به خصوص یاسوج، دهدشت و گچساران هر سال بر حاشیه های آنها افزوده می شود به صورتی که در یاسوج مرکز استان، جمعیت حاشیه های شهر از خود شهر پیشی خواهد گرفت و آسیب های اجتماعی در این مناطق گسترش می یابد .
مهاجرت های فزاینده به یاسوج به عنوان مرکز استان موجب بروز پدیده حاشیه نشینی در این شهر شده و هر روزه شاهد تشـدید رونـد افزایش تـراکم جمعیـت هـای انسـانی ساکن شهر و حاشیه نشینی آن هستیم و اگر از هم اکنون برنامه دقیقی برای ساماندهی حاشیه نشینی اجرا نشود در آینده با شهری ناامن و سرشار از انواع بزهکاری ها رو به رو خواهیم شد.
افزایش بزهکاری، ترکیب جوانی جمعیتی، بعد خانوار بالا، تراکم جمعیت بالا، وضعیت بهداشتی نا مناسب ، خدمات رفاهی اندک ، مصرف گرا بودن و بیکاری در پی آن و روی آوردن به مشاغل کاذب از جمله ساختار اقتصادی و اجتماعی حاشیه نشینان است.
حاشیه های شهر یاسوج از حداقل امکانات مناسب، آموزشی(نبود فضای آموزشی)، رفاهی و تفریحی محروم است این در حالی است که بیشترین بیکاری در این مناطق است و هر روزه آسیب های اجتماعی اعم از کودکان کار و... در این مناطق تشدید می شود.
بنابراین با تکمیل راه های ارتباطی و تقویت جامعه روستایی و با الهام از پروژه "جایکا" حاشیه شهر ها کمتر می شود و شاهد رونق روستاها و مناطق عشایری با شغل پایداری خواهیم بود.
طرح تکام و مهاجرت معکوس
دولت در راستای توسعه پایدار روستاها، طرح توانمندسازی و کارآفرینی مردم پایه (تکام) را اجرا می‌کند. این طرح با هدف تثبیت جمعیت روستایی و ایجاد مهاجرت معکوس از شهر به روستا در حال اجرا است.
دولت در دهه های گذشته همواره به دنبال کاهش مشکلات روستاها است و آخرین طرح برای رسیدن به این هدف، «تکام » نام دارد.این طرح با ایجاد زیرساخت‌های مناسب مانند آب و برق، توسعه صنایع محلی و ایجاد فرصت‌های شغلی، می‌تواند به سکونت پایدار در روستاها کمک کند.
به گفته جهانگیر شاهینی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کهگیلویه و بویراحمد در چارچوب طرح سند تحول روستایی، توانمندسازی و کارآفرینی مردم پایه (طرح تکام) در ۵۲۷ روستای استان در حال اجرا و عملیاتی است. این طرح به منظور توسعه و پیشرفت روستاها در جوانب مختلف و همچنین ایجاد الگوی مهاجرت معکوس بر اساس تقویت حکمرانی روستاها اجرا می‌شود.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کهگیلویه و بویراحمد ادامه داد: این طرح در روستاهایی که برنامه هادی مصوب دارند، اجرا می‌شود و بر هدف‌های توسعه و پیشرفت روستاها تمرکز دارد. هدف اصلی این طرح، ایجاد زندگی رونق‌بخش در مناطق روستایی است.
وی اظهار داشت: در این راستا، دولت اقداماتی را در طرح تکام انجام می‌دهد تا با استفاده از ظرفیت‌های مختلف، شرایط بازگشت روستاییان از شهر به روستا فراهم شود و روستاها به عنوان مراکز برنامه‌ریزی و توسعه اقتصادی تقویت شوند.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی عنوان کرد: اجرای این طرح در استان کهگیلویه و بویراحمد، فرصتی مهم برای توسعه پایدار در این استان است. این طرح می‌تواند زمینه‌های لازم را برای رفع مشکلات روستاییان و ایجاد شرایط مناسب برای زندگی در روستا فراهم کند.
به گفته شاهینی این طرح در سه مرحله تثبیت جمعیت روستایی، ایجاد مهاجرت معکوس از شهر به روستا و توسعه پایدار روستاها در استان اجرا می شود.
کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار کیلومتر مربع وسعت بین استان‌های فارس، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، اصفهان و خوزستان واقع شده است.