گرامیداشت روز ملی سینما با نگاهی به ماندگارترین ها/ از «دختر لُر» تا «غریب»

به گزارش بازارکار از برنا، امروز؛ بیست و یکم شهریور ماه در تقویم رسمی کشور به عنوان روز ملی سینما ثبت شده است. گرچه نامگذاری روزی در سال به نام روز سینما نزدیک به سه دهه اختلاف نظر را در گذشته خود به همراه دارد، اما در سال ۱۳۷۹ در چهارمین جشن بزرگ سینمای ایران و همزمان با بزرگداشت صدمین سال ورود سینما به ایران که ۲۱ شهریور ماه بود، این روز به عنوان «روز ملی سینما» شناخته شد.
برادران لومیر، در دسامبر ۱۸۹۵ دستگاهى را به راه انداختند که «سینماتوگراف» نام داشت. این دستگاه پیچیده عکس‌هاى متحرک را نشان مى‌داد. لومیر با چرخاندن دستک آن عکس‌هاى متحرک را روى پرده‌اى سفید به نمایش مى‌گذاشتند. آنها پس از استقبال پاریسى‌ها از «سینماتوگراف»، نمایندگانى به کشورهاى مختلف فرستادند تا مردم آن کشور‌ها را با این دستگاه آشنا کنند؛ اما ایران دوره قاجار یکى از این کشور‌ها نبود.
مظفر‌الدین‌شاه در فروردین سال ۱۲۷۹ یعنی پنج سال بعد از ابداع «سینماتوگراف» از تهران به مقصد اروپا حرکت کرد و در این سفر بود که با سینما آشنا شد و از نخستین وسایلی که به دستور شاه قاجار در این سفر خریداری شد، دو دستگاه دوربین فیلم‌برداری از نوع «گومون» بود که نخستین بار در مرداد سال ۱۲۷۹ شمسی در مراسم جشن روز عید گل از آن استفاده شد. میرزا ابراهیم در این روز مأموریت یافت با دوربینی از نوع «گومون» فیلم‌برداری کند و نامِ خود را در تاریخ سینمای ایران به عنوان نخستین فیلم‌بردار سینمای ایران به ثبت رساند.
پس از بازگشت به ایران، عکاس‌باشی تصاویر متحرک دیگری از اهل دربار گرفت که پاره‌ای از آنها در کاخ گلستان پیدا شد و پس از مرمت در لابراتواری در فرانسه همچنان محفوظ مانده است.
بیشتر بخوانید
روز ملی سینما با بازیگر فیلم‌های عباس کیارستمی در‌ میدان انقلاب

صالحی: صنعت سینما زبان گفت‌وگو و وفاق میان نخبگان، مردم و نظام حکمرانی است



آغاز سینما در ایران
با اینکه در سال ۱۲۷۹ سینماتوگراف وارد ایران شد، اما برای تولد واقعی سینما باید سی سال جلو‌تر برویم، یعنی زمانی که «آوانس اوهانیانس» نخستین فیلم ایرانی را که یک کمدی صامت به نام «آبی و رابی» بود تهیه کرده و در سال ۱۳۰۹ در تهران روی پرده برد.
از طرفی، فیلم سینمایی «دختر لُر» نیز به عنوان اولین فیلم ناطق سینمای ایران در سال ۱۳۱۲ به کارگردانی اردشیر ایرانی روی پرده رفت. این فیلم در مهر ۱۳۱۲ آماده نمایش شد و در ۳۰ آبان همان سال نمایش فیلم در سینما مایاک در خیابان لاله‌زار آغاز و با استقبال بی‌سابقه‌ای روبرو شد. از دی ماه همان سال نیز به مدت ۱۲۰ روز در سینما سپه اکران شد و حتی سال بعد یک ماه دیگر نمایش داده شد.
شاید با وقوع پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ این تصور می‌شد که سینما با معیار‌های این انقلاب هم خوانی ندارد، اما امام خمینی (ره) در همان روز ورود خود و در سخنرانی معروفشان در بهشت زهرا صراحتا عنوان کردند: «ما با سینما مخالف نیستیم بلکه با فحشا مخالفیم» این تعبیر و تأیید فیلم «گاو» ساخته داریوش مهرجویى از طرف ایشان، به عنوان سینمایى سالم، تلقى تازه‌اى در مورد آینده سینماى ایران شکل داد.
بیشتر بخوانید
پیام رئیس سازمان سینمایی به مناسبت روز ملی سینما

جشن خانه سینما این بار در شهر و با مردم/ پاسداشت فرهنگی روز ملی سینما در یک هفته



برترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران
«حاجی آقا آکتور سینما» / اوانس اوگانیانس (۱۳۱۲)
«حاجی آقا آکتور سینما» دومین فیلم ایرانی بعد از «دختر لر» بود که توسط از اوانس اوگانیانس در سال ۱۳۱۲ ساخته شد. این فیلم به‌مدت چهار روز (از چهارشنبه ۱۱ بهمن تا شنبه ۱۴ بهمن ۱۳۱۲) در تهران اکران شد. «حاجی آقا آکتور سینما» فیلمی سیاه و سفید و صامت است و تنها فیلمِ بازمانده از سینمای صامت ایران محسوب می‌شود. این فیلم شرایط متغیر سیاسی و اجتماعی ایران از سنت به مدرنیته را نشان می‌دهد.
«شرمسار» / اسماعیل کوشان (۱۳۲۹)
«شرمسار» به کارگردانی اسماعیل کوشان، محصول سال ۱۳۲۹ است.
این فیلم داستان مریم؛ دختری روستایی است که نامزدی به نام احمد دارد، از جوانی شهری به نام محمود فریب می‌خورد. مریم از ترس رسوایی آواره شهر می‌شود. بعد کارش به خوانندگی می‌کشد و به زودی شهرت و محبوبیت زیادی به دست می‌آورد. یکبار دیگر محمود برابر مریم قرار می‌گیرد و به وسیله احمد که همه جا در تعقیب مریم است به قتل می‌رسد. پس از سال‌ها مریم و احمد در روستای خود با یکدیگر ازدواج می‌کند.
«گنج قارون» / سیامک یاسمی (۱۳۴۴)
«گنج قارون» فیلمی ایرانی است که در سال ۱۳۴۴ ساخته شد. این فیلم ساخته سیامک یاسمی است و محمدعلی فردین، فروزان و تقی ظهوری از بازیگران اصلی این فیلم هستند. داستان این فیلم در رابطه با فردی ثروتمند بنام قارون است که به دلیل اشتباهات گذشته خود را به دام یأس و ناامیدی انداخته است. در زمان خودکشی در اصفهان، به دست علی و حسن نجات پیدا می‌کند و از آن پس دنیا برایش رنگ و بوی تازه‌ای می‌گیرد. این فیلم نخستین فیلم سینمای ایران بود که به فروش میلیونی (یک میلیون تومان) رسید.
«خشت و آینه» / ابراهیم گلستان (۱۳۴۳)
«خشت و آینه» به کارگردانی ابراهیم گلستان، در سال ۱۳۴۳ در استودیو فیلم گلستان ساخته شد. این فیلم در ۲۲ دی ۱۳۴۴ در سینما رادیوسیتی تهران اکران شد و سه هفته در آن سینما بر روی پرده بود.
عنوان فیلم اشاره به مثل «آنچه در آینه جوان بیند، پیر در خشت خام آن بیند» دارد. این فیلم آغازگر سینمای موج نوی ایران به‌شمار می‌آید و بسیاری نماد‌های آن بعد‌ها مورد تقلید دیگر فیلمسازان ایران قرار گرفته، مانند صحنه عبور جنازه از کوچه که در فیلم‌های بهمن فرمان‌آرا به تناوب آمده است.
«قیصر» / مسعود کیمیایی (۱۳۴۸)
نقطه عطف و احتمالا مهم‌ترین اثر تاریخ سینمای ایران که همه‌چیز را به قبل و بعد از خودش تبدیل کرد فیلم سینمایی «قیصر» بود. این فیلم حاصل درک شهودی سازنده از مناسبات جامعه و سینمای وسترن آمریکا و توانایی تطبیق آن با مناسبات تولید سینمای فارسی بود که نتیجه‌اش رقم‌خوردن تحولی عظیم در متن سینمای ایران در تمامی ابعاد بود. هیچ فیلمی در سینمای ایران به اندازه «قیصر» وارد فرهنگ عامه نشد.
«گاو» / داریوش مهرجویی (۱۳۴۸)
«گاو» به کارگردانی داریوش مهرجویی و نویسندگی داریوش مهرجویی و غلامحسین ساعدی است که در سال ۱۳۴۸ آماده نمایش شد. این فیلم بر پایه قصه «گاو» از کتاب «عزاداران بَیَل» نوشته غلامحسین ساعدی ساخته شده است. در بسیاری از اسناد تولید فیلم گاو، از این فیلم به نام زنگولان نامیده شده است.
«گاو» دومین ساخته داریوش مهرجویی بعد از فیلم «الماس۳۳»، از موج نوی سینمای ایران بود و جز اولین فیلم‌های ایرانی بود که در غرب و اروپا مورد توجه و تحسین قرار گرفت.
پیش از این، نمایش «گاو» نوشته غلامحسین ساعدی در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۴۴ در تلویزیون به کارگردانی جعفر والی و با بازی عزت‌الله انتظامی (مش‌حسن)، علی نصیریان (مش‌اسلام)، جعفر والی و عصمت صفوی به صورت زنده اجرا شد.
«رگبار» / بهرام بیضایی (۱۳۵۰)
«رگبار» نخستین فیلم بلند بهرام بیضایی است که سالِ ۱۳۵۰ ساخته شد. ماجرای فیلم درباره یک مثلّثِ عشقی در محله‌ای فقیرنشین در میانه‌های قرنِ چهاردهمِ هجریِ خورشیدی است.
«آرامش در حضور دیگران» / (۱۳۴۹)
«آرامش در حضور دیگران» نخستین فیلم بلند ناصر تقوایی است که در سال ۱۳۴۹ ساخته و توقیف شد و در نهایت پس از چهار سال وقفه در سال ۱۳۵۲ به نمایش درآمد. این فیلم پس از نمایش محدودی که در جشن هنر شیراز (شهریور ۱۳۴۹) داشت، بایگانی شد و پس از چهار سال سرانجام از ۲۲ فروردین ۱۳۵۲ در سینما کاپری تهران به نمایش درآمد و با استقبال تماشاگران و منتقدان مواجه شد، اما با اعتراض جامعه پرستاران نمایشش برای همیشه متوقف شد.
فیلم‌نامه این فیلم را تقوایی براساس داستان آرامش در حضور دیگران از مجموعه «واهمه‌های بی‌نام‌ونشان» نوشته غلامحسین ساعدی نوشته است.
«یک اتفاق ساده» / سهراب شهیدثالث (۱۳۵۲)
«یک اتفاق ساده» فیلمی به کارگردانی سهراب شهیدثالث و نویسندگی امید روحانی و سهراب شهیدثالث ساخته سال ۱۳۵۲ است. این فیلم که اولین اثر بلند سینمائی شهید ثالث است، در بندر ترکمن ساخته شد.
موضوع فیلم درباره دانش‌آموزی به نام محمد است، کودکی با روزمرگی‌های معمولی و مادری مریض در بندر ترکمن است. پدر او با کار غیرقانونی ماهیگیری روزگار می‌گذراند و مادرش در جریان داستان می‌میرد.
این فیلم در نظرسنجی منتقدان و نویسندگان ماهنامه سینمایی فیلم به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران انتخاب شده است.
«گوزن ها» / مسعود کیمیایی (۱۳۵۳)
«گوزن ها» فیلمی به کارگردانی و نویسندگی مسعود کیمیایی، محصول سال ۱۳۵۳ است. این فیلم سیاه و سفید محصول استودیو میثاقیه و به تهیه‌کنندگی مهدی میثاقیه است.
در رای‌گیری از ۵۵ فیلم‌شناس ایرانی در سال ۱۳۸۱، «گوزن ها» به همراهِ «باشو، غریبه کوچک» ساخته بهرام بیضایی بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران شناخته شدند. در رأی‌گیری‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۸ مجله فیلم نیز «گوزن ها» بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران شناخته شد.
«دایره مینا» / داریوش مهرجویی (۱۳۵۳)
«دایره مینا» فیلمی ایرانی ساخته سال ۱۳۵۳ به کارگردانی داریوش مهرجویی است. این فیلم پنجمین فیلم داریوش مهرجویی و دومین فیلم رنگی او و دومین کار مشترک او با غلامحسین ساعدی است. به علت همزمانی با تأسیس سازمان انتقال خون ایران این فیلم به مدت سه سال توقیف بود. چون گمان می‌رفت که سیاه نمایی صورت گرفته است. ولی سرانجام در ۱۳۵۶ پروانه نمایش گرفت و در جشنواره پاریس ۱۹۷۷ (پاییز ۱۳۵۶) و سپس در برلین به نمایش درآمد و جوایزی نیز از این دو جشنواره دریافت کرد. اکران عمومی آن در ایران در ۲۳ فروردین ۱۳۵۷ آغاز شد. توقیف چند ساله فیلم و موضوع متفاوت و جسورانه آن به همراه استفاده از ستاره‌های سینمای تجاری این فیلم را به جنجالی‌ترین ساخته مهرجویی تا آن زمان تبدیل کرد. این فیلم محصول مشترک تل‌فیلم، شرکت سینمایی و فیلم‌بردای ایران، وزارت فرهنگ و هنر، و شرکت تعاونی سینماگران ایران است.
«گزارش» / عباس کیارستمی (۱۳۵۶)
«گزارش» فیلمی به کارگردانی و نویسندگی عباس کیارستمی که در سال ۱۳۵۶ ساخته شد.
این فیلم در نظرسنجی منتقدان و نویسندگان ماهنامه سینمایی فیلم به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران انتخاب شده است.
«حاجی واشنگتن» / علی حاتمی (۱۳۶۱)
«حاجی واشینگتن» فیلمی از علی حاتمی است که در سال ۱۳۶۱ توقیف شد. این فیلم داستان زندگی غم‌انگیز حسینقلی خان صدرالسلطنه نخستین سفیر ایران در بلاد «آمِریک» را روایت می‌کند؛ پس باید در آمریکا ساخته می‌شد، اما به دلیل مشکلات سیاسی دو کشور گروه سازنده ناچار شدند فیلم را در ایتالیا دنبال کنند. عزت‌الله انتظامی در گفتگویش با فریدون جیرانی هنگام نمایش تلویزیونی فیلم از اقامت طولانی مدت عوامل در ایتالیا (نزدیک ۵ ماه) اشاره می‌کند که فیلم با مشکلات مالی فراوان همراه بوده است. حاتمی فیلمنامه هر سکانس را شب قبل می‌نوشته و از زیر در بسته اتاق انتظامی در هتل، به او می‌رسانده است.
سرانجام فیلم بعد از گذشت سال‌ها از زمان اولین نمایشش در اولین جشنواره فجر، در سال ۷۷ به نمایش عمومی درآمد. موسیقی فیلم هم توسط محمدرضا لطفی ساخته شد. شخصیت اصلی فیلم عزت‌الله انتظامی در نقش حسین قلی خان (حاجی واشینگتن) است که موقعیت کمیکش در ابتدای فیلم، هرچه جلوتر می‌رود، تراژیک‌تر و غمبارتر می‌شود.
«تاراج» / ایرج قادری (۱۳۶۳)
«تاراج» به کارگردانی ایرج قادری و داستانی از علیرضا داوودنژاد و فیلمنامه‌ای از سعید مطلبی با بازی جمشید هاشم‌پور، بهزاد جوانبخش و فخری خوروش است.
قصه نوشته شده توسط علیرضا داوودنژاد، «چمبر خاک» نام داشت. ولی داستان بعدتر توسط سعید مطلبی با نام «تاراج» تبدیل به فیلمنامه شد. این فیلم، که در سال ۱۳۶۳ ساخته شده‌است، به پدیده اعتیاد و قاچاق مواد مخدر می‌پردازد.
«دونده» / امیر نادری (۱۳۶۳)
«دونده» به‌کارگردانی امیر نادری و محصول سال ۱۳۶۳ است. «دونده» نخستین فیلم ایرانی ساخته‌شده پس از انقلاب ۱۳۵۷ است که توانست توجه جهانیان را به سینمای ایران جلب کند. این فیلم در نظرسنجی منتقدان و نویسندگان مجله فیلم به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران برگزیده شده است.
«شهر موش ها» / مرضیه برومند (۱۳۶۴)
«شهر موش ها» فیلم سینمایی عروسکی در سال ۱۳۶۴ به کارگردانی سینمایی محمدعلی طالبی و کارگردانی عروسکی مرضیه برومند ساخته شد. این فیلم سینمایی برای رده سنی کودکان ساخته شده و عروسک‌های بازیگر آن قبلا در سریال تلویزیونی «مدرسه موش‌ها» ایفای نقش کرده بودند. از صدا پیشگان، عروسک گردانان و بازیگران این فیلم می‌توان به حمید جبلی، فاطمه معتمدآریا و ایرج طهماسب اشاره کرد.
برخلاف سریال تلویزیونی مدرسه موش‌ها، بخش بسیاری از این فیلم در فضای باز فیلمبرداری شد.
«گل‌های داودی» / رسول صدرعاملی (۱۳۶۳)
«گل‌های داوودی» فیلمی به کارگردانی رسول صدرعاملی و نویسندگی فریدون جیرانی ساخته سال ۱۳۶۳ است. این فیلم بر اساس طرحی از قاضی ربیحاوی نوشته شده است. از بازیگران آن می‌توان پروانه معصومی، داوود رشیدی، جمشید مشایخی، بیژن امکانیان را نام برد.
«اجاره نشین ها» / داریوش مهرجویی (۱۳۶۵)
این فیلم سینمایی کمدی-درام به کارگردانی و نویسندگی داریوش مهرجویی محصول سال ۱۳۶۵ است. بر اساس نظرسنجی ماهنامه فیلم از بین منتقدان سینمایی، این اثر در بین فیلم‌های برتر تاریخ سینمای ایران قرار گرفت. این فیلم بین سال‌های ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۴ در سینما‌های ایران اکران شد و با جذب بیش از ۵ میلیون مخاطب، یکی از پربیننده‌ترین فیلم‌های سینمای ایران در طی سال‌های اکران خود در سالن‌های سینما است.
«اجاره‌نشین‌ها» در زمانی ساخته شد که فیلم‌های کلیشه‌ای و شعارزده صحنه سینمای ایران را به تسخیر خود درآورده بودند و از این جهت فیلمی بسیار متفاوت با ارجاعات سیاسی و اجتماعی فراوان است.
«ناخدا خورشید» / ناصر تقوایی (۱۳۶۵)
«ناخدا خورشید» یک فیلم جنایی محصول سال ۱۳۶۵ به نویسندگی و کارگردانی ناصر تقوایی است. در این فیلم بازیگرانی از جمله داریوش ارجمند، علی نصیریان، فتحعلی اویسی، سعید پورصمیمی و پروانه معصومی ایفای نقش کرده‌اند. این فیلم یک برداشت آزاد از رمان «داشتن و نداشتن» (۱۹۳۷) نوشته ارنست همینگوی است.
«ناخدا خورشید» توانست سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد برای داریوش ارجمند و لوح زرین بهترین بازیگر نقش دوم مرد برای سعید پورصمیمی را در پنجمین جشنواره فیلم فجر کسب کند. همچنین ناصر تقوایی جایزه یوزپلنگ برنزی چهل و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم لوکارنو را به خاطر این فیلم دریافت کرد. این فیلم در نظرسنجی منتقدان و نویسندگان ماهنامه سینمایی فیلم به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران انتخاب شده است.
«خانه دوست کجاست؟» / عباس کیارستمی (۱۳۶۵)
«خانه دوست کجاست؟» به کارگردانی و نویسندگی عباس کیارستمی محصول سال ۱۳۶۵ است. این فیلم پاره اول از سه‌گانه کوکر است؛ دو فیلم دیگر «زیر درختان زیتون» و «زندگی و دیگر هیچ» هستند که پس از این فیلم ساخته شدند.
«خانه دوست کجاست» در فهرست ۵۰ فیلمی که باید قبل از ۱۴ سالگی دید، از دید بنیاد فیلم بریتانیا قرار دارد. این فیلم پلنگ برنزی جشنواره فیلم لوکارنو را در سال ۱۹۸۹ به دست آورد. نام فیلم برگرفته از شعری از سهراب سپهری است.
«دزد عروسک ها» / محمدرضا هنرمند (۱۳۶۸)
«دزد عروسک‌ها» به نویسندگی کارگردانی محمدرضا هنرمند است که در سال ۱۳۶۸ ساخته شد. اکبر عبدی، آزیتا حاجیان و مهراوه شریفی‌نیا از بازیگران فیلم هستند.
در خلاصه داستان این فیلم آمده است: مادر لیلا و بهرام قرار است با گرفتن وام مسکن و خریداری یک خانه بچه‌هایش را از دردسر‌های صاحب خانه‌شان، خورخور، نجات دهد. اما عجوزه که بیرون از شهر زندگی می‌کند و نمی‌خواهد آنها روی آرامش به خود ببینند و لیلا و بهرام از شهر بیرون می‌زنند و به دست عجوزه پیر و گنجو می‌افتند ولی آنها با امید و همت توانستند گنجو و عجوزه را به دام می‌اندازند.
«مهاجر» / ابراهیم حاتمی کیا (۱۳۶۸)
«مهاجر» فیلمی به کارگردانی و نویسندگی ابراهیم حاتمی‌کیا محصول سال ۱۳۶۸ است. این فیلم در تاریخ ۶ تیر ۱۳۶۹ در سینما‌های ایران اکران شد. 
در خلاصه فیلم آمده است: هواپیما‌های بدون سرنشین مهاجر که از روی زمین کنترل می‌شود جهت انجام عملیاتی شناسایی در پشت خطوط دشمن به کار گرفته می‌شوند. به‌دلیل برد محدود دستگاه کنترل، خلبانان در دو ایستگاه مقابل، رودرروی هم و در خطوط دشمن مستقر می‌شوند. خلبانی که به خطوط دشمن نفوذ کرده، در حالی که با دشمن درگیر می‌شود، با مهارت عملیات شناسایی را انجام می‌دهد و هواپیما را در هوا تحویل خلبان دوم می‌دهد. در حالی که خود در آخرین لحظات کشته می‌شود.
«هامون» / داریوش مهرجویی (۱۳۶۸)
«هامون» فیلمی اجتماعی و سورئالیستی است که در سال ۱۳۶۸ به کارگردانی داریوش مهرجویی ساخته شد. از بازیگران سرشناس این فیلم می‌توان از خسرو شکیبایی، بیتا فرهی، عزت‌الله انتظامی و فتحعلی اویسی نام برد.
داریوش مهرجویی گفته بود که داستان این فیلم با الهام‌گرفتن از بوف کور صادق هدایت نوشته شده‌است.
«مادر» / علی حاتمی (۱۳۶۸)
«مادر» فیلمی به کارگردانی و نویسندگی علی حاتمی محصول سال ۱۳۶۸ است که در هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر پخش شد. این فیلم محصول هدایت فیلم به تهیه‌کنندگی مرتضی شایسته است.
علی حاتمی، علاوه بر کارگردانی و نویسندگی، طراحی صحنه و لباس فیلم مادر را بر عهده داشته است.
برای فیلم «مادر» دو پوستر توسط مرتضی ممیز و ابراهیم حقیقی طراحی شد.
«عروس» / بهروز افخمی (۱۳۶۹)
«عروس» فیلمی ایرانی در ژانر درام به کارگردانی بهروز افخمی و نویسندگی بهروز افخمی و علیرضا داوودنژاد محصول سال ۱۳۶۹ است. در این فیلم نیکی کریمی و ابوالفضل پورعرب به ایفای نقش پرداختند. اکران فیلم از سال ۱۳۷۰ آغاز شد و تا سال ۱۳۷۹ ادامه داشت. در این مدت عروس توانست با جذب ۵ میلیون و ۲۲۵ هزار مخاطب یکی از پربیننده‌ترین فیلم‌های سینمای ایران در طول سال‌های اکران خود در سالن‌های سینما باشد.
«از کرخه تا راین» / ابراهیم حاتمی کیا (۱۳۷۱)
«از کرخه تا راین» یک فیلم درام محصول ۱۳۷۱ به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا که به سرنوشت چند قربانی استفاده از جنگ‌افزار شیمیایی در جنگ ایران و عراق می‌پردازد. از بازیگران این فیلم می‌توان به علی دهکردی و هما روستا اشاره کرد. موسیقی مشهور و پراستفاده این فیلم از آثار مجید انتظامی است.

این فیلم اولین همکاری سینمایی ایران و آلمان است. این فیلم در سال ۱۴۰۱ در نظرسنجی ماهنامه فیلم به عنوان یکی از ده فیلم برتر جنگی تاریخ سینمای ایران انتخاب شده است.
«بچه‌های آسمان» / مجید مجیدی (۱۳۷۵)
«بچه‌های آسمان» فیلمی ایرانی به کارگردانی مجید مجیدی محصول ۱۳۷۵ است. این فیلم مورد تحسین منتقدان و جامعه قرار گرفت و باعث شناخت جامعه غرب از مجیدی شد.
«بچه‌های آسمان» اولین فیلم ایرانی است که به عنوان پنج نامزد نهایی جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان در سال ۱۹۹۸ انتخاب شده بود و همچنین جایزه‌های معتبری از جمله جایزه فیپرشی جشنواره بین‌المللی فیلم مونترال را به دست آورد.
«آژانس شیشه ای» / ابراهیم حاتمی کیا (۱۳۷۶)
«آژانس شیشه‌ای» یک فیلم درام ایرانی محصول ۱۳۷۶ به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا است. در این فیلم پرویز پرستویی، رضا کیانیان و حبیب رضایی بازی کرده‌اند. داستان فیلم درباره یک رزمنده سابق جنگ ایران و عراق به نام عباس حیدری است که بر اثر جراحت جنگی در آستانه مرگ است. هم‌رزم سابقش، حاج کاظم، تصمیم می‌گیرد که عباس را برای معالجه فوری به لندن ببرد؛ ولی کار‌ها طوری پیش می‌رود که آنها موفق نمی‌شوند هزینه بلیت هواپیما را سر وقت تأمین کنند. حاج کاظم، که مرگ عباس را برنمی‌تابد، برای نجات او دست به گروگان‌گیری در آژانس هواپیمایی می‌زند.
«قرمز» / فریدون جیرانی (۱۳۷۷)
«قرمز» فیلمی است به نویسندگی و کارگردانی فریدون جیرانی و تهیه‌کنندگی سید غلامرضا موسوی و حبیب اسماعیلی محصول سال ۱۳۷۷ است. ترانه این فیلم با نام «عاشقم من» توسط بابک امینی اجرا شده است.
«زیر پوست شهر» / رخشان بنی اعتماد (۱۳۷۹)
«زیر پوست شهر» نهمین فیلم سینمایی رخشان بنی‌اعتماد در سال ۱۳۷۹ است.
با اقتباس از این فیلم سینمایی یک فیلم کوتاه دیگر به نام زیر پوست شهر تهران به کارگردانی ابوالفضل امیری در سال ۱۴۰۰ ساخته شد.
«شب یلدا» / کیومرث پوراحمد (۱۳۸۰)
«شب یلدا» فیلمی ایرانی ساخته کیومرث پوراحمد محصول سال ۱۳۸۰ با بازی محمدرضا فروتن، هیلدا هاشم‌پور، الهام چرخنده و پروین‌دخت یزدانیان است. داستان فیلم الهام‌گرفته از زندگی کارگردان است. در این فیلم، علی قائم‌مقامی به عنوان مدیر تولید و پری ملکی به عنوان تنظیم‌کننده موسیقی صحنه‌ها و تعلیم آواز با کیومرث پوراحمد همکاری داشتند.
«من ترانه ۱۵ سال دارم» / رسول صدرعاملی (۱۳۸۰)
«من ترانه ۱۵ سال دارم» فیلمی از رسول صدرعاملی با بازی ترانه علیدوستی است. این فیلم محصول سال ۱۳۸۰ و برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (رسول صدر عاملی) و بهترین فیلمنامه (کامبوزیا پرتوی) و بهترین بازیگر نقش اول زن (ترانه علیدوستی) از بیستمین جشنواره فیلم فجر است. رسول صدرعاملی برای این فیلم برنده جایزه ویژه هیئت داوران و نامزد جایزه یوزپلنگ طلایی جشنواره فیلم لوکارنو شد.
«شب‌های روشن» / فرزاد موتمن (۱۳۸۱)
«شب‌های روشن» فیلمی است به‌کارگردانی فرزاد مؤتمن که فیلمنامه آن را سعید عقیقی نوشته است. فیلم‌نامه این اثر برداشتی آزاد از داستانِ «شب‌های روشن» اثرِ داستایوفسکی است. همچنین این فیلم بازسازی فیلم ایتالیایی شب‌های روشن است. مهدی احمدی و هانیه توسلی در این فیلم به‌ایفای نقش پرداخته‌اند.
«بوتیک» / حمید نعمت الله (۱۳۸۲)
«بوتیک» نام فیلمی ایرانی به کارگردانی حمید نعمت‌الله و محصول سال ۱۳۸۲ است. این فیلم برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول از بیست و دومین جشنواره فیلم فجر شد. در فیلم بازیگرانی، چون گلشیفته فراهانی، محمدرضا گلزار، حامد بهداد، رضا رویگری، افسانه چهره آزاد و… به ایفای نقش می‌پردازند.
«مارمولک» / کمال تبریزی (۱۳۸۲)
«مارمولک» فیلمی ایرانی در ژانر کمدی-درام به کارگردانی کمال تبریزی، تهیه‌کنندگی منوچهر محمدی، نویسندگی پیمان قاسم‌خانی و با بازی پرویز پرستویی است که در سال ۱۳۸۲ منتشر شد.
داستان این فیلم اقتباسی از فیلم‌های «ما فرشته نیستیم» (۱۹۸۹) و «زائر» (۱۹۲۳) به نویسندگی و کارگردانی چارلی چاپلین است که با بومی‌سازی قصه فیلم، نگاهی متفاوت به مساله روحانیت و جامعه دارد.
«اخراجی ها» / مسهود ده نمکی (۱۳۸۵)
«اخراجی‌ها» فیلمی طنز-جنگی ایرانی به کارگردانی و نویسندگی مسعود ده‌نمکی و تهیه‌کنندگی حبیب‌الله کاسه‌ساز محصول ۱۳۸۵ است. اخراجی‌ها پس از دو مستند «فقر و فحشا» و «کدام استقلال؟! کدام پیروزی؟!» نخستین فیلم داستانی ده‌نمکی است. کتاب اخراجی‌ها یک سال پس از ساخت این فیلم به چاپ رسید. این فیلم پرفروش‌ترین فیلم در سال ۱۳۸۶ شد.
«درباره الی» / اصغر فرهادی (۱۳۸۷)
«درباره اِلی» ساخته اصغر فرهادی و با تهیه‌کنندگی مشترک اصغر فرهادی و سید محمود رضوی محصول سال ۱۳۸۷ است. این فیلم پس از اکران و نمایش مورد ستایش منتقدان و مردم قرار گرفت. خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی جشنواره بین‌المللی فیلم برلین ۲۰۰۹ به این فیلم اهدا شد. اصغر فرهادی در «درباره الی» از سبک رئالیسم پیروی کرد و باعث شد تا موج جدیدی در سینمای ایران رقم بخورد.
«یه حبه قند» / رضا میرکریمی (۱۳۸۹)
«یه حبه قند» فیلمی ایرانی به کارگردانی رضا میرکریمی است که در سال ۱۳۸۹ به نمایش درآمد. از بازیگران این فیلم رضا کیانیان، نگار جواهریان، سعید پورصمیمی، پریوش نظریه، فرهاد اصلانی، اصغر همت، هدایت هاشمی، شمسی فضل‌اللهی، ریما رامین‌فر، نگار عابدی، امیرحسین آرمان، علیرضا عمادالدین و پونه عبدالکریم زاده هستند.
این فیلم در بهمن ۱۳۸۹ در بیست و نهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر به نمایش درآمد و در آن‌جا نامزد دریافت چهار جایزه از جمله بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای ریما رامین‌فر شد. این فیلم نماینده ایران برای بخش بهترین فیلم خارجی‌زبان در هشتاد و پنجمین دوره جوایز اسکار بود، اما برای نامزدی این جایزه انتخاب نشد.
«جدایی نادر از سیمین» / اصغر فرهادی (۱۳۸۹)
«جدایی نادر از سیمین» فیلمی ایرانی در ژانر درام محصول سال ۱۳۸۹ است. این فیلم برنده اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان ۲۰۱۲ گشد. کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی این فیلم را اصغر فرهادی برعهده داشته است. «جدایی نادر از سیمین» که در سطح بین‌المللی بیشتر با نام جدایی (A Separation) شناخته می‌شود، پنجمین اثر سینمایی اصغر فرهادی است و در دوره‌ای از زمان اکران خود با فروش نزدیک به ۲۰ میلیون دلار، در صدر پرفروش ترین‌ها در نمایش جهانی قرار داشت.
این فیلم توسط نشریه گاردین در فهرست ۱۰۰ فیلم برتر سینمای جهان که از سال ۲۰۰۰ میلادی تاکنون ساخته شده، جای گرفته‌است. از بازیگران اصلی آن می‌توان پیمان معادی، لیلا حاتمی، شهاب حسینی، ساره بیات و مریلا زارعی را نام برد.
«ابد و یک روز» / سعید روستایی (۱۳۹۴)
«ابد و یک روز» فیلم درام ایرانی به کارگردانی و نویسندگی سعید روستایی و تهیه‌کنندگی سعید ملکان محصول سال ۱۳۹۴ است. بازیگران آن پیمان معادی، نوید محمدزاده، پریناز ایزدیار، شبنم مقدمی، ریما رامین‌فر و مهدی قربانی هستند.
این فیلم در طول نمایش مورد توجه عموم مردم و منتقدان قرار گرفت و توانست نه سیمرغ بلورین از جمله سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را در سی و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر به دست آورد.
«فروشنده» / اصغر فرهادی (۱۳۹۵)
«فروشنده» فیلمی درام محصول سال ۱۳۹۵ به نویسندگی و کارگردانی اصغر فرهادی است. در این فیلم شهاب حسینی و ترانه علیدوستی ایفای نقش می‌کنند. این هفتمین فیلم بلند فرهادی است که ابتدا «برسد به دست آهو» نام داشت، اما در اواسط فیلم‌برداری نامش تغییر کرد و با عنوان فروشنده اکران شد.
در مراسم اختتامیه جشنواره کن، جایزه بهترین فیلم‌نامه به اصغر فرهادی اهدا و شهاب حسینی هم برنده جایزه بهترین بازیگر مرد شد. «فروشنده» به عنوان نماینده ایران در اسکار ۲۰۱۷ به آکادمی اسکار معرفی شد و سرانجام در تاریخ نهم اسفند ماه سال ۱۳۹۵، موفق شد جایزه بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان را به دست آورد.
«ماجرای نیمروز» / محمدحسین مهدویان (۱۳۹۵)
«ماجرای نیمروز» فیلمی به کارگردانی محمدحسین مهدویان است که فیلمنامه‌اش توسط محمدحسین مهدویان و ابراهیم امینی نوشته شده و تهیه‌کنندگی آن بر عهده سید محمود رضوی است. این با سرمایه‌گذاری مؤسسه سیمای مهر، بنیاد سینمایی فارابی، حوزه هنری و مؤسسه تصویر شهر در سال ۱۳۹۵ تولید شد.
این فیلم در سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره، سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه ملی و سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شد. همچنین بهزاد جعفری طادی برنده سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و لباس شده است.
«ماجرای نیمروز» در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۹۵ در سینما‌های ایران اکران شد. موضوع این فیلم به ترور‌های سازمان مجاهدین خلق ایران در سال ۱۳۶۰ و اتفاقات بعد از عزل ابوالحسن بنی صدر می‌پردازد.
«تنگه ابوقریب» / بهرام توکلی (۱۳۹۶)
«تنگه ابوقریب» فیلمی به نویسندگی و کارگردانی بهرام توکلی با تهیه‌کنندگی سعید ملکان و محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج در سال ۱۳۹۶ است. نخستین نمایش این فیلم در جشنواره فیلم فجر بود. این فیلم یکی از سه فیلمی است که سازمان اوج در سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر و در کنار فیلم‌های «به وقت شام» و «سوء تفاهم» اکران شد. 
این فیلم به همراه «مغز‌های کوچک زنگ‌زده» با یازده نامزدی سیمرغ بلورین پیشتاز جشنواره سی‌وششم شدند و «تنگه ابوقریب» با دریافت شش سیمرغ بلورین بیشترین سیمرغ را از سی‌وششمین دوره جشنواره فیلم فجر دریافت کرد.
«متری شش و نیم» / سعید روستایی (۱۳۹۷)
«متری شیش و نیم» فیلمی در ژانر پلیسی-اجتماعی به نویسندگی و کارگردانی سعید روستایی و محصول سال ۱۳۹۷ است. بازیگران آن پیمان معادی، نوید محمدزاده، فرهاد اصلانی و پریناز ایزدیار هستند. این فیلم نخستین بار در سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر به روی پرده رفت و موفق شد برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شود.
«متری شیش و نیم» با عبور از ۲ میلیون و ۱۶۰ هزار مخاطب به پربیننده‌ترین فیلم غیرکمدی دهه‌های ۸۰ و ۹۰ شمسی تبدیل شده است.
«شنای پروانه» / محمد کارت (۱۳۹۸)
«شنای پروانه» فیلمی ایرانی به کارگردانی محمد کارت است که در سال ۱۳۹۸ منتشر شد. نوشتن فیلم‌نامه این فیلم بر عهده محمد کارت، حسین دوماری و پدرام پورامیری بوده و داستان آن درباره زنی است که تصویرش درحالی که در استخر بوده پخش شده و برادر شوهرش در جستجوی عکاس این تصویر است.
جواد عزتی، طناز طباطبایی، امیر آقایی، علی شادمان، مه‌لقا باقری، مهدی حسینی‌نیا، ایمان صفا، ناهید مسلمی، نادر شهسواری، آبان عسکری و پانته‌آ بهرام از بازیگران این فیلم هستند.
«موقعیت مهدی» / هادی حجازی فر (۱۴۰۰)
«موقعیت مهدی» فیلمی ایرانی محصول سال ۱۴۰۰ به نویسندگی و کارگردانی هادی حجازی‌فر و تهیه‌کنندگی حبیب‌الله والی‌نژاد است.
بازیگران این فیلم هادی حجازی‌فر، ژیلا شاهی، وحید حجازی‌فر، معصومه ربانی‌نیا، پدرام ولایتی مقدم وحید آقاپور و روح‌الله زمانی هستند. فیلمنامه این فیلم بر اساس بخش‌هایی از زندگی مهدی باکری، توسط هادی حجازی‌فر و ابراهیم امینی (فیلمنامه‌نویس) نوشته شده است. 
«موقعیت مهدی» نخستین‌بار در ۱۸ بهمن ۱۴۰۰ در چهلمین جشنواره فیلم فجر و در بخش سودای سیمرغ به نمایش درآمد. این فیلم در این مراسم از ۱۴ نامزدی برنده پنج جایزه از جمله سیمرغ بلورین بهترین فیلم شد.
«غریب» / محمدحسین لطیفی (۱۴۰۱)
«غریب» به کارگردانی محمدحسین لطیفی و به نویسندگی و تهیه‌کنندگی حامد عنقا محصول سال ۱۴۰۱ است. این فیلم درباره محمد بروجردی است که نقش او توسط بابک حمیدیان ایفا شده است و سرمایه‌گذار این فیلم سازمان هنری رسانه‌ای اوج است.
این فیلم نخستین‌بار در چهل و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر به نمایش درآمد و با دریافت پنج سیمرغ بلورین بیشترین سیمرغ را از این دوره جشنواره دریافت کرده‌است.
فیلم «غریب» در هفدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت نیز به اکران درآمد که در این جشنواره برنده جایزه ویژه هیئت داوران در بخش مقاومت بین‌الملل شد و جایزه بهترین فیلم به کارگردان آن اهدا شد.