روایت‌هایی از رنج‌های ناشنوایان که شنیده نمی شود

این افراد محروم‌ترین گروه معلولین بوده زیرا که هویت سایر افراد دارای معلولیت هویدا و آشکار است اما معلولیت افراد کم‌شنوا و ناشنوا در نگاه اول مشخص نمی‌شود که همین امر، مشکلات عدیده‌ای را برایشان به همراه دارد.

 ۳۰ سپتامبر مصادف با ۹ مهرماه روز جهانی ناشنوایان نامگذاری شده است، به همین بهانه نشستی داشتیم با چند تن از کم‌شنوایان و ناشنوایان کانون ناشنوایان خراسان رضوی که در ادامه می‌خوانید:

ای کاش ناشنوا نبودم

زهرا علی‌‍‌نژاد، رئیس کانون ناشنوایان خراسان رضوی در زمینه مسیر پر پیچ و خمی که طی کرده است، در  گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: سیستم شنوایی من از بدو تولد دچار آسیب نبود و به مرور زمان و بر اثر  تب شدیدی در کودکی، عصب شنوایی‌ام خاموش شد.

 علی‌نژاد گفت:  در سن ۱۲ سالگی به دکتر مراجعه کردم و درنتیجه تست‌های فراوان، دستگاه شنوایی‌ام سالم سنجیده شد و در نهایت، پذیرش معلولیت شنوایی من از سوی خانواده سخت بود.

وی ادامه داد: با دیدگاه منفی خانواده نسبت به معلولیت ناشنوایی، همچنین سخت بودن استفاده از سمعک ، تلاش کردم از سمعک استفاده نکنم و برای معاشرت با دیگران از لب‌خوانی کمک می‌گرفتم. تمام مقاطع تحصیلی را در مدارس عادی طی کردم و پس از کنکور در  دانشگاه تربیت معلم تربت‌حیدریه، رشته کودکان استثنایی قبول شدم.

رئیس کانون ناشنوایان خراسان رضوی با بغض از مشکلات مسیر تحصیل خود، گفت: سال ۱۳۷۱ به علت کم‌شنوایی در مصاحبه دانشگاه رد شدم و پس از دو ماه پیگیری، توانستم به دانشگاه راه پیدا کنم. در این مسیر به من گفتند نمی‌توانی در دانشگاه درس بخوانی و برو خیاطی کن، این درصورتی بود که من دو سال برای قبولی در دانشگاه تلاش کرده بودم و مشتاق به ادامه تحصیل بودم.

علی‌نژاد با سوزی در صدا و اشکی در چشمانش، اضافه کرد: پس از اتمام درس، برای اشتغال نیز بسیار اذیت شدم و پس از  مراحلی سخت در مدرسه‌ای استثنایی مشغول به تدریس کودکان ناشنوا شدم.

وی افزود: سال ۱۳۷۴ از طریق مسیر شغلی، با فردی ناشنوا ، آشنا و ازدواج کردم که حاصل این ازدواج دو پسر و یک دختر سالم هستند. در سال ۱۳۹۷ نیز بازنشسته آموزش و پرورش استثنایی شدم.

علی‌نژاد درمورد مشکلات ناشنوایان گفت: ای کاش ناشنوا نبودم. فرهنگ برخورد با ناشنوایان در جامعه بسیار ضعیف است، وقتی در خانه دختر و یا پسرانم موسیقی گوش می‌دهند و من متوجه نمی‌شوم، برایم رنج‌آور است. زمانی که در جمعی نشسته‌ام و فردی با تلفن صحبت می‌کند، برای من تحمل این رفتار سخت بوده و اذیت می‌شوم.

نبود مشاور ازدواج برای ناشنوایان؛ افزایش آمار طلاق

رئیس کانون ناشنوایان خراسان رضوی عنوان کرد: در سه ماهی که وارد کانون ناشنوایان شدم، یکی از مشکلات اساسی ناشنوایان، بحث اشتغال است که بعضا این موضوع باعث عدم تمکن مالی و جدایی بین زوجین کم‌شنوا و ناشنوا شده است.

وی ادامه داد: فرهنگ برخورد با ناشنوا، هنوز در جامعه شناخته نشده و همین امر شرایط را برای یک فرد ناشنوا و کم‌شنوا تلخ و سخت‌تر می‌کند و بایستی از طریق فضای مجازی و رسانه‌ها این فرهنگ به مردم آموزش داده شود.

علی‌نژاد اظهار کرد: از دیگر مشکلات، کمبود مشاور برای معلولان است، به‌طوری که آمار طلاق در بین افراد کم‌شنوا و ناشنوا بالا رفته و نیاز به حضور مشاوران طلاق،  مشاوران قبل و حین ازدواج در مسیر زندگی معلولان جوان به شدت احساس می‌شود.

ناشنوایان در گروه معلولان، محروم‌ترین و مظلوم‌ترین افراد هستند

رسول طالبی از بازرسان کانون ناشنوایان خراسان رضوی هم در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در اصفهان به دنیا آمدم و در طی حادثه‌ای در نوزادی عصب شنوایی‌ام آسیب دیده و به مرور شنوایی خود را از دست دادم و  کلاس اول در مواجهه با دوستان و معلمان، متوجه این کم‌شنوایی شدم.

وی ادامه داد: کلاس اول راهنمایی را به علت کم‌شنوایی و عدم موفقیت در درس املا، سه ساله گذراندم و همین امر باعث شد از درس خواندن خسته و به سمت بازار کار بروم که پدرم مرا به صاحب‌کار تراشکاری سپرد تا سختی کار و درس خواندن را مقایسه کنم و از طرفی مادرم مرا برای ادامه تحصیل به مدرسه استثنایی برد. 

این بازرس کانون ناشنوایان استان خراسان رضوی اضافه کرد: پس از گرفتن  دیپلم، وارد دانشگاه شده و در رشته تربیت‌بدنی مشغول به تحصیل شدم و در جمع دانشگاهیان گروهی را برای تبادل درسی و کمک گرفتن از افراد شنوا تشکیل دادیم. 

طالبی بیان کرد: پس از آن در آزمون استخدامی آموزش و پرورش شرکت کردم و پس از 2سال، درمدرسه‌ای در خمینی شهر اصفهان، مشغول به کار شدم؛ در حین فعالیت‌ها و ارتباطاتم با افراد دارای معلولیت ناشنوایی، با دخترخانمی در مشهد آشنا شدم که در نهایت باعث شد برای ازدواج و تشکیل خانواده انتقالی گرفته و به مشهد مهاجرت کنم.

وی اضافه کرد: در حال حاضر معلم تربیت بدنی و کشتی‌گیر هستم، به اردوهای تیم ملی نیز دعوت شده‌ام و همزمان به عنوان بازرس کانون ناشنوایان بهزیستی خراسان رضوی مشغول به فعالیت هستم.

این بازرس کانون ناشنوایان بهزیستی خراسان رضوی با اشاره به اینکه مشکلات ناشنوایان بسیار زیاد است، عنوان کرد: هویت سایر معلولین مشخص و واضح است اما هویت معلولان شنوایی پنهان بوده و ناشنوایان در گروه معلولان، محروم‌ترین و مظلوم‌ترین افراد هستند و به دلیل عدم تشخیص معلولیت ناشنوایی، از امکاناتی مانند طب پزشکی، استخدام، موقعیت‌های شغلی مناسب و... محروم هستند.

عدم فرهنگ‌سازی مناسب در برخورد با ناشنوایان

طالبی افزود: یکی از اساسی‌ترین مشکلات ما، فرهنگ مواجه شدن افراد جامعه با افراد دارای معلولیت ناشنوایی است؛  از آنجا که فرد ناشنوا متوجه تولید صدا نمی‌شود، در کوچک‌ترین مسائل مانند خوردن و آشامیدن ، امکان سرزنش، برخورد و مسخره شدن از سوی دیگر افراد وجود دارد.

 بازرس کانون ناشنوایان بهزیستی خراسان گفت: از دیگر مشکلات ما تماشای اخبار و تلویزیون است به‌طوری که کادر اختصاص یافته برای معلولان شنوایی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی استاندارد نیست.

وی ادامه داد: اشتغال مهم‌ترین مشکل و دغدغه معلولان ناشنوا و کم‌شنوا است. قوانین مختلفی برای معلولان، بدون حضور معلولان نوشته و در کمیسیون‌های مختلف مورد بحث قرار می‌گیرد و در هنگام اجرا نیز کوتاهی‌های زیادی از سمت مسئولان می‌شود.

این بازرس کانون ناشنوایان بهزیستی استان خراسان رضوی ادامه داد: سازمان بهزیستی به عنوان متولی رسیدگی به امور معلولان در سراسر کشور شناخته می‌شود اما متاسفانه رسیدگی به مسائل و مشکلات مختلفی مانند اعتیاد، طلاق، کودکان کار و... باعث عدم رسیدگی دقیق و کافی به معلولان شده‌است و بودجه تعلق یافته به این سازمان، با تکثر حوزه‌های ورود بهزیستی هم‌خوانی ندارد.

یافتن شغل، معضلی بزرگ بر سر راه معلولان

آرزو رجایی دارای معلولیت شنوایی نیز برایمان از  روایت روزهای سختش در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در چهار ماهگی درگیر بیماری ذات‌الریه شدم و با تزریق داروی جنتامایسین، شنوایی من کاهش یافت، از 4 سالگی از سمعک استفاده می‌کنم؛ مقاطع دبستان تا دبیرستان در مدارس عادی تحصیل کردم؛ با اخذ رتبه ۳۳۳ کنکور سراسری، وارد دانشگاه فردوسی مشهد شدم و تا مقطع دکتری کامپیوتر ادامه داده و چندین مقاله در حوزه تخصص خود نوشته‌ام. 

وی ادامه داد: سال ۱۳۹۲ در مدرسه علمی و کاربردی بهزیستی مشغول به تدریس افراد عادی شدم و در سال ۱۳۹۵ در رقابت با افراد عادی، موفق به کسب رتبه اول آزمون استخدامی آموزش و پرورش شدم و در حال حاضر با 10درصد شنوایی، معاون اجرایی هنرستانی عادی هستم؛ در اسفند ۱۳۹۳ با فردی کم‌شنوا ازدواج کردم که حاصل این ازدواج، دختر و پسری سالم است.

این بانوی موفق کم‌شنوا اضافه کرد: در طول تحصیل همواره باید در ردیف اول و در نزدیک‌ترین فاصله به آموزگار می‌نشستم، وارد دانشگاه که شدم، صدای استاد را ضبط کرده و با کمک پدر و مادرم جزوه‌های درسی خود را کامل می‌کردم.

مشکل خرید سمعک به عنوان اساسی‌ترین نیاز ناشنوایان

رجایی درمورد سختی‌های زندگی معلولان کم‌شنوا و ناشنوا، گفت: خرید سمعک که نیاز اساسی یک فرد کم‌شنواست‌، بسیار پرهزینه بوده و این درحالی است که عمر مفید یک سمعک 3 تا 4 سال است، ولی بازه تعلق گرفتن ارز دولتی به افراد کم‌شنوا برای خرید سمعک، هر 5 سال است.

کمیسیون پزشکی به دلیلی نامشخص پرونده را رد کرده است

در ادامه امیر فتاح‌خواه همسر آرزو رجایی نیز بیان کرد: با معلولیت شنوایی متوسط، تا پیش‌دانشگاهی همواره رتبه اول مدرسه‌ای عادی را به خود اختصاص داده و پس از آن، وارد دانشگاه شده و در رشته مهندسی عمران مشغول به تحصیل شدم، پس از اخذ کارشناسی ارشد، برای مقطع دکتری در دانشگاه اصفهان پذیرفته شدم اما به دلیل اختلال شنوایی در سطح متوسط، نمی‌توانم انتقالی خود را گرفته و به مشهد بیایم.

وی ادامه داد: پروانه نظام مهندسی پایه یک دارم و در حال حاضر در پروژه قطار شهری مشهد به صورت پیمانی مشغول به کار هستم، اما من به عنوان یک فرد کم‌شنوا در حد متوسط، برای استخدامی آموزش و پرورش دچار مشکل شده‌ام و کمیسیون پزشکی به دلیلی نامشخص پرونده مرا رد کرده و من نمی‌توانم از مزایای درنظر گرفته شده برای افراد ناشنوا استفاده کنم.

روابط عمومی هر سازمان باید به زبان اشاره آشنا باشد

لیلا منیری از مترجمان معلولان ناشنوا سازمان بهزیستی خراسان رضوی نیز که در تمام مدت گفت وگو با ما همراه بود و در ارتباط‌گیری با میهمانان به ما کمک کرد، گفت: سازمان بهزیستی در تلاش است تا حداقل روابط عمومی هر سازمانی، آشنا به زبان اشاره ناشنوایان باشد، ولی متاسفانه تا به الان این امر ممکن نشده است و این در حالی است که نیروهای پلیس و کادر درمان در کشورهای پیشرفته بایستی زبان اشاره را آموزش دیده تا بتوانند به معلولان شنوایی نیز بهترین خدمت‌رسانی را انجام دهند.

وی ادامه داد: حدود سال ۱۳۹۵، به همت سازمان بهزیستی خراسان رضوی، سامانه اعزام مترجمین برای اولین بار راه‌اندازی شد که این طرح در ادامه کشوری شد و البته استان خراسان رضوی با ۲۰ مترجم در رتبه اول کشوری حاضر شده‌، اما همچنان این طرح نیازمند گسترش است.

این مترجم معلولان ناشنوا سازمان بهزیستی خراسان رضوی افزود: معلولان برای رجوع به ارگان‌های مختلف مانند قوه قضائیه، پلیس آگاهی، مشاوره، آموزش رانندگی و پزشکی می‌توانند نام و نام خانوادگی، کد ملی، محل، ساعت و موضوعی که بابت آن درخواست مترجم دارند را به شماره ۰۹۰۲۸۷۷۷۸۵۵ پیامک کنند.

وی اضافه کرد: در کشورهای پیشرفته، فرد ناشنوا می‌تواند برای رفع نیازهای خود با دیگر افراد جامعه، به صورت اسکای‌روم و برقراری ارتباط زنده با مترجم، ارتباط گیرد، اما در کشور ما معمولا این ارتباط از روی نوشتن متن توسط معلول شنوایی باسواد ممکن می‌شود.

نحوه صحیح  برخورد و ارتباط‌گیری با افراد دارای اختلال شنوایی

منیری درمورد مهمترین نکات در رابطه با  نحوه ارتباط گرفتن با افراد دارای اختلال ناشنوایی، اظهار کرد: پیش از آغاز صحبت با دست تکان دادن، ضربه زدن به میز و یا لمس شانه او، توجه فرد ناشنوا را به خود جلب و هنگام صحبت از واژه‌ها و جملات ساده و کامل استفاده کنیم، همچنین چهره خود را کامل به سمت او نگه‌ داشته و از چرخش اضافه خودداری کرده و راه نرویم.

 این مترجم معلولان ناشنوا سازمان بهزیستی خراسان رضوی اضافه کرد: هنگام صحبت سعی شود از زبان اشاره به‌طور صحیح، واضح و روان استفاده و از حرکات خشک و رباتیک پرهیز شود؛ از دیگر نکات مهم هنگام مکالمه با افراد ناشنوا، عدم قرارگیری پشت به نور است، زیرا که سایه چهره شما را گرفته و لب‌خوانی را برای ناشنوا دشوار می‌کند، بهتر آن است رو به روی نور بایستید تا چهره شما روشن شود.

وی بیان کرد: با فریاد و حرکات اضافه دست‌ها صحبت نکنید زیرا فرم حرکت لبتان تغییر یافته و لب‌خوانی را برای ناشنوا مشکل می‌کند. در هنگام اشاره کردن، دقت کنید که جایگاه اشارات به درستی انجام شود زیرا در غیر این صورت معانی دیگری می‌دهد، همچنین نباید مانعی بر روی لب‌ها قرار گیرد.

منیری اظهار کرد: هنگام صحبت چهارچوبی فرضی در جلوی صورت خود و از هر طرف شانه‌ها و بالای سر ۱۰ سانتی‌متر و از پایین تا وسط شکم بسازید و سعی کنید دست‌ها را از این چهارچوب خارج نکنید زیرا نگاه کردن همزمان به دست‌ها و لب‌خوانی برای فرد ناشنوا دشوار است.

در برخورد با فرد ناشنوا بایستی حتما کلمات شمرده و آهسته‌تر بیان شود

سمانه طاهرزاده، کارشناس مسئول توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی نیز در ادامه اظهار کرد: مهم‌ترین مسئله فرهنگ‌سازی و آشنا شدن افراد جامعه با ویژگی‌ها و محدودیت‌های فرد دارای اختلال شنوایی است. در برخورد با فرد ناشنوا بایستی حتما کلمات شمرده و آهسته‌تر بیان شود، در هنگام سخن گفتن با فرد ناشنوا بایستی تماس چشمی، رو در رو و بدون قطع جمله سخن بیان شود. باید آموزش‌های بسیاری به عموم جامعه در برخورد با افراد معلول داده شود.

بدون شک برای ایجاد بستری مناسب برای حضور معلولان در جامعه، بایستی مشکلات، محدودیت‌ها و نحوه برخورد با افراد دارای معلولیت به‌ویژه ناشنوایان به درستی به تمامی اقشار جامعه شناخته و آموزش داده‌ شود و این مسئولیتی است که نه تنها مسئولان مربوطه باید نسبت به آن گوش به زنگ باشند بلکه هر فرد در جامعه نیز نسبت به فراگیری اصول اولیه ارتباط با یک فرد ناشنوا باید گوش‌های خود را تیز  کند.