زنان استان مرکزی و نرخی که اصلا خوب نیست!

این نرخ که پایین بودن آن دولت‌ها را به چالش می‌کشد، به معنی نسبت جمعیت فعال(شاغل و بیکار) به جمعیت در سن کار است و به متغیرهایی چون جمعیت فعال و جمعیت در سن کار که در دل خود جمعیت غیر فعال را نهفته دارد، وابسته است.

بر اساس تعریف ارائه شده در مرکز آمار ایران، جمعیت فعال اقتصادی تمامی افراد ۱۵ ساله و بیش‌تر(حداقل سن تعیین شده) هستند که در هفته‌ تقویمی قبل از هفته‌ آمارگیری(هفته مرجع) طبق تعریف کار، در تولیـد کـالا و خـدمـات مشارکت داشتـه(شـاغـل) یا از قابلیت مشـارکت برخـوردار بـوده‌اند (بیکـار).

جمعیت در سن کار نیز تمامی افرادی هستند که در طول هفته‌ تقویمی قبل از هفته‌ آمارگیری(هفته مرجع)، سن آنان ۱۵ ساله و بیشتر است.

نرخ مشارکت اقتصادی یا نرخ فعالیت نیز عبارت است از نسبت جمعیت فعال(شاغل و بیکار) ۱۵ ساله و بیش‌تر به جمعیت در سن کار ۱۵ساله و بیشتر ضرب ‌در ۱۰۰.

آنگونه که آمارها می گویند طبق نرخ مشارکت اقتصادی استان مرکزی علیرغم ظرفیت های فراوان کسب و کار و نیروی انسانی، رتبه ۲۸ را در این حوزه از آن خود کرده است و در این میان سهم زنان بسیار پایین بوده و بهیچوجه با ظرفیت‌های آنها چه از نظر کمی و چه کیفی همخوانی ندارد.

نرخ پایین یا بهتر بگوییم بسیار پایین نرخ مشارکت اقتصادی زنان در ایران و استان مرکزی تاکیدی بر غیرفعال ماندن یک پتانسیل عظیم اقتصادی است که فعال شدن آن نیازمند باور، توجه و سیاستگذاری است.

نرخ ۳۶.۳ درصدی مشارکت اقتصادی در استان مرکزی

به گفته معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مرکزی، نرخ مشارکت اقتصادی در این استان ۳۶.۳ درصد بوده و رتبه ۲۸ را در بین سایر استان‌های کشور دارد.

زهرا آخانی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه نرخ مشارکت اقتصادی کشور تا پایان سال گذشته ۴۱.۳ درصد بوده است، بیان کرد: نرخ مشارکت اقتصادی در بین بانوان استان مرکزی ۷.۴ درصد و مردان ۶۵.۵ است در حالی که متوسط کشوری این شاخص‌ها به ترتیب ۱۴.۲ و ۶۸.۴ درصد است. براین اساس رتبه استان مرکزی در بین مردان ۲۵ و زنان ۳۱ است که نشان می‌دهد نرخ مشارکت اقتصادی در مجموع استان پایین و این نرخ در بین بانوان، بسیار پایین است.

نرخ مشارکت اقتصادی زنان در استان‌های صنعتی، پایین‌تر است

وی درخصوص دلایل پایین بودن نرخ مشارکت اقتصادی بانوان استان، گفت: بررسی ها نشان می‌دهد برخی از استان‌ها که ساختار اقتصادی آنها بر مبنای کشاورزی و خدمات است، از نرخ مشارکت بالایی در بخش زنان به نسبت استان‌هایی که ساختار صنعتی دارند، برخوردار هستند.

آخانی با اشاره به اینکه برای حدود ۴۵ درصد نیروی انسانی استان مرکزی در بخش صنعت، فرصت شغلی ایجاد شده است، گفت: این در حالی است که متوسط کشوری ایجاد اشتغال برای نیروی انسانی شاغل در بخش صنعت ۳۳.۷ درصد است که به دلایل و عوامل گوناگونی برمی‌گردد.

وی با اشاره به اینکه ساختار سختی بر کار در حوزه صنعت حاکم است، گفت: سخت بودن کار در بخش صنعت موجب شده که جذب بانوان برای اشتغال در آن غیرممکن شود، چرا که زنان قادر به کار در مشاغل سنگین و سخت نیستند و از عهده توان جسمی آنان بر نمی‌آید. براین اساس، کارفرمایان تمایلی برای جذب زنانی که حتی از تحصیلات بالایی هم برخوردار هستند ندارند.

افزایش مشارکت اقتصادی بانوان نیازمند تغییر نگاه

این مقام مسئول در سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مرکزی، به جذب بانوان در حوزه خدمات اشاره کرد و گفت: شرایط بکار گیری بانوان در حوزه خدمات به مراتب از سایر بخش‌ها آسان‌تر است و توسعه بخش خدماتی در جامعه، موجب بکارگیری جمعیت بیشتری در بخش بانوان خواهد شد.

وی خواستار تغییر نگاه و فرهنگ جامعه نسبت به اشتغال بانوان شد تا بتوان نرخ مشارکت اقتصادی آنها را در جامعه افزایش داد و افزود: تغییر نوع نگاه و فرهنگ اقشار مختلف جامعه بویژه بانوان و کارفرمایان، بستر جذب بانوان را در مشاغل گوناگون افزایش خواهد داد.

گسترش مشاغل خانگی، یک راهکار

وی در ادامه، گسترش مشاغل خانگی را راهکار دیگری برای افزایش میزان نرخ مشارکت اقتصادی بانوان خانه‌دار دانست و گفت: برای گسترش مشاغل خانگی باید از همه ظرفیت‌ها در کنار اعطای تسهیلات با نرخ پایین استفاده کرد. کار بازاریابی و عرضه تولیدات خانگی برای زنان خانه‌دار سخت است و اگر بتوان بازار عرضه تولیدات را برای مشاغل خانگی فراهم کرد، قطعا مشاغل خانگی رونق یافته و سهم فعالان این عرصه در افزایش میزان مشارکت اقتصادی رشد خواهد داشت. در برخی کشورهای توسعه‌یافته تجار و بازرگانان اقدام به انعقاد قرارداد با تولیدکنندگان مشاغل خانگی کرده و فعالان این بخش بنا به سفارش آنان کالای درخواستی را تولید و روانه بازار مصرف می‌کنند.

وی بیان کرد: گرچه اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی تسهیلات با نرخ پایین را به زنان خانه‌دار اعطا می‌کند و با این شیوه از مشاغل خانگی حمایت می‌شود، اما این میزان حمایت کافی نیست و میزان تسهیلات باید افزایش یافته و بازار عرضه تولیدات نیز فراهم شود تا مشاغل خانگی رونق یافته و جای خود را در مشارکت اقتصادی بانوان تثبیت کرده و افزایش دهد.

آخانی به اقدامات انجام شده در استان اشاره کرد و گفت: استان مرکزی یک استان صنعتی با قریب به سه هزار واحد صنعتی و تولیدی کوچک و بزرگ است و اگر در این حوزه فرهنگ‌سازی شود، موجب تقویت اعتماد مدیران صنایع نسبت به بانوان شده و نوع نگاه کارفرمایان نسبت به اشتغال بانوان در فضای تولیدی صنعت تغییر پیدا کرده و میزان حضور آنان افزایش می یابد و در نهایت، نرخ مشارکت اقتصادی به میزان قابل قبولی خواهد رسید.

وی با بیان اینکه نباید در استان مرکزی که قطب صنعت کشور محسوب می‌شود نرخ مشارکت اقتصادی کمتر از میانگین کشوری باشد، افزود: گسترش مشاغل خانگی با ساختار نظام‌مند و درست در کنار سیستم‌های حمایتی دولت از قبیل تسهیلات و مشوق‌های مالیاتی و بیمه‌ای موجب افزایش میزان مشارکت اقتصادی خواهد شد.

ایران در قعر جدول مشارکت اقتصادی

وی گفت: براساس آخرین گزارشات منابع بین‌المللی، ایران با نرخ مشارکت ۱۴.۲، رتبه ۱۸۲ را در بین ۱۸۷ کشور دارد و کشورهای قبل از ما سوریه، یمن، افغانستان، اردن هستند که بر این اساس، ایران تقریبا در رتبه های آخر قرار دارد. در بین مردان نیز ایران رتبه خوبی ندارد و در بین ۱۸۷ کشور رتبه ۹۲ را دارد، این در حالی است که میزان مشارکت بسیاری از کشورها در بین مردان و زنان بالاتر است.

او گفت: ایجاد مشاغل گوناگون و متنوع در سایه آموزش و مهارت‌محوری می‌تواند انگیزه کار کردن را در بین نیروی انسانی افزایش دهد. باید آسیب‌شناسی کرد تا فهمید دلیل پایین بودن میزان مشارکت اقتصادی چیست که از دو حالت خارج نیست یا انگیزه کار کردن وجود ندارد و فرد متقاضی کار نیست یا اینکه کارفرما تقاضامحور نیست. به نظر می‌رسد اگر مشاغل متعدد و متنوعی ایجاد شود و دانش و مهارت نیروی کار افزایش یابد قطعا میزان مشارکت افزایش خواهد یافت.

آخانی با بیان اینکه نیمی از جمعیت کشور را بانوان تشکیل می‌دهند، اظهار کرد: این امکان وجود دارد که پنجره جمعیتی کشور در حال بسته شدن باشد و جامعه برای اینکه بتواند اشتغال را حفظ و تثبیت کند و اشتغال پایدار متناسب با نیازهای نیروی کار فراهم شود باید سازوکار لازم برای رونق اشتغال بانوان اتخاذ شود تا در آینده برای تامین نیازهای جامعه با کمبود نیروی انسانی مواجه نشویم.

وی با اشاره به کمبود نیروی کار مرد در برخی شهرهای صنعتی استان مرکزی گفت: باید به گونه‌ای فرهنگ‌سازی و شرایط مناسب محیط کار برای اشتغال بانوان ایجاد شود که بتوان با ترغیب کارفرمایان از ظرفیت بانوان در فضای صنعتی کارخانجات و واحدهای تولیدی استفاده کرد.