اشتغال‌زایی در صنعت چرم؛ از هنر دستی به کسب‌وکارهای پایدار

صنعت چرم در استان آذربایجانشرقی، به ویژه در شهر تبریز، قدمتی دیرینه دارد و از جمله صنایع مهم و سنتی این منطقه به شمار می‌رود. تبریز به عنوان یکی از مراکز تاریخی تولید چرم در ایران، در طول قرون متمادی شهرت زیادی در زمینه تولید چرم با کیفیت و محصولات چرمی داشته است. چرم تبریز به دلیل استفاده از مواد اولیه مرغوب و تکنیک‌های خاص دباغی، از کیفیتی بی‌نظیر برخوردار است. این صنعت در گذشته نه تنها در بازار داخلی ایران مورد توجه قرار داشت، بلکه صادرات آن به کشورهای مختلف نیز رونق داشت.

در دوران قاجاریه و پیش از آن، تبریز به عنوان مرکز اصلی تولید چرم در ایران شناخته می‌شد و با توجه به موقعیت جغرافیایی این استان و ارتباطات تجاری‌اش با کشورهای همسایه، محصولات چرمی این منطقه به بازارهای آسیای میانه، روسیه و عثمانی صادر می‌شد. با گذشت زمان و با حفظ سنت‌های قدیمی در تولید چرم، امروزه آذربایجان شرقی همچنان یکی از قطب‌های مهم این صنعت در ایران است و کارگاه‌ها و تولیدکنندگان چرم در تبریز و دیگر شهرهای استان به ساخت انواع کیف، کفش، پوشاک و سایر محصولات چرمی می‌پردازند.

این صنعت در استان آذربایجان شرقی نه تنها جنبه اقتصادی دارد، بلکه به عنوان یکی از میراث‌های فرهنگی این منطقه، نقش مهمی در حفظ و انتقال هنرهای دستی و سنتی ایفا می‌کند. در این ارتباط، خبرنگار بازارکار پای صحبت‌های یک هنرمند چرم‌دست‌دوز نشسته است که در دانشگاه هنر تبریز تحصیل کرده و باعث اشتغال چند نفر شده است. تجربیات و نحوه شروع او را در متن مشاهده می‌کنید. 

لطفاً در رابطه با رشته تحصیلی و فعالیت خودتان توضیح دهید.

من سجاد محمد رحیمی، متولد ۱۹ دی‌ماه ۱۳۷۳ در مراغه هستم. فارغ‌التحصیل دانشگاه هنر اسلامی تبریز و در حال حاضر در زمینه تولید محصولات چرمی دست‌دوز و مدیریت یک گالری هنری در یک موزه تاریخی فعالیت می‌کنم. محصولات چرمی من شامل کیف‌های پول، کیف مدارک، کیف‌های اداری و مجلسی برای زنان و مردان است. علاوه بر این، گالری هنری من مکانی برای نمایش و فروش آثار هنرمندان صنایع‌دستی است که با حدود ۶۰ هنرمند همکاری می‌کنم.

برای شروع این فعالیت، چه میزان هزینه کرده‌اید و در حال حاضر چه محصولاتی تولید می‌کنید؟

شروع فعالیت با سرمایه‌ای محدود و در یک کارگاه کوچک آغاز شد. در ابتدا تنها بر روی تولید محصولات چرمی تمرکز کردم، اما پس از مدتی، با کسب تجربه و افزایش کیفیت کار، توانستم گالری هنری را نیز تأسیس کنم. اکنون محصولات اصلی من کیف‌های چرمی دست‌دوز هستند که با ترکیب هنر سنتی و طراحی‌های نوآورانه ساخته می‌شوند. علاوه بر این، در گالری هنری آثار متنوعی از صنایع دستی همچون سرامیک، بافته‌ها، زیورآلات و دیگر هنرهای دستی به نمایش گذاشته می‌شود.

در ارتباط با محصولات خود بیشتر توضیح دهید.

محصولات چرمی من تماماً از چرم طبیعی ساخته شده و به‌صورت دست‌دوز تولید می‌شوند. این محصولات علاوه بر داشتن جنبه‌های کاربردی، جنبه هنری نیز دارند. کیفیت بالا و دقت در ساخت، ویژگی‌هایی است که همواره در تولیدات من مدنظر قرار دارد. گالری هنری من نیز فضایی است برای نمایش و فروش آثار هنری متنوع از هنرمندان صنایع‌دستی که شامل مجموعه‌ای از آثار سرامیکی، بافته‌ها و زیورآلات است.

آیا این هنر در منطقه شما مخاطب دارد؟ بازار کار چگونه است؟

بله، با توجه به اینکه گالری هنری من در یک موزه تاریخی قرار دارد و گردشگران داخلی و خارجی بسیاری از این مکان بازدید می‌کنند، بازار محصولات ما رونق خوبی دارد. همچنین، ترکیب طرح‌های سنتی و نوآورانه در محصولات چرمی توانسته توجه مشتریان مختلف را جلب کند. صنایع دستی به‌ویژه به‌عنوان سوغات و هدایا، از محبوبیت زیادی برخوردار هستند و در بازار هدف ما به خوبی مورد توجه قرار می‌گیرند.

آیا در این زمینه اشتغال‌زایی هم داشته‌اید؟ به چند نفر شغل داده‌اید؟

بله، تاکنون با همکاری حدود ۶۰ هنرمند در گالری هنری و تعدادی نیروی کار در کارگاه تولیدی خود، توانسته‌ام اشتغال‌زایی خوبی ایجاد کنم. این امر نه تنها به من این امکان را داده که کسب‌وکارم را گسترش دهم، بلکه برای افراد محلی نیز فرصت‌های شغلی فراهم کرده است.

دلیل موفقیت شما در این حرفه چیست؟

دلیل موفقیت من در این حوزه، ترکیب دانش آکادمیک با تجربه عملی است. علاوه بر این، نوآوری در طراحی، استفاده از مواد اولیه با کیفیت و توجه به جزئیات در هر مرحله از تولید، از جمله عواملی هستند که به تمایز محصولات من کمک کرده‌اند. همچنین، ارتباط مستمر با بازار هدف، به‌ویژه گردشگران داخلی و خارجی، و حضور فعال در دوره‌های آموزشی مرتبط با بازاریابی و تجاری‌سازی نیز به من این فرصت را داده است که به‌طور مؤثر محصولاتم را به مشتریان معرفی کنم.

مشکلات و چالش‌های شما در این مسیر چیست؟

یکی از چالش‌های اصلی من تأمین مواد اولیه با کیفیت و قیمت مناسب است. به‌ویژه در بازاری که محصولات ارزان‌قیمت و بی‌کیفیت وجود دارند، رقابت بسیار دشوار می‌شود. علاوه بر این، جذب مداوم گردشگران و ایجاد تبلیغات مؤثر برای شناخته‌تر شدن محصولات، از دیگر دغدغه‌های من است. این مسائل به‌ویژه در بازاریابی و ارتقاء برند اهمیت زیادی دارند.

روند طراحی و ساخت محصولات شما چگونه است؟

روند طراحی محصولات چرمی من به‌گونه‌ای است که ابتدا از طرح‌های سنتی و تاریخی الهام گرفته و سپس این طرح‌ها به‌طور نوآورانه با نیازهای مدرن تطبیق داده می‌شوند. پس از طراحی، الگوها آماده شده و دوخت تمامی محصولات به‌صورت دستی و با دقت انجام می‌شود. در مورد گالری هنری، محصولات بر اساس کیفیت، زیبایی و کاربردی بودن انتخاب می‌شوند تا بهترین آثار برای نمایش به مخاطبان عرضه شوند.

آیا ممکن است افرادی که تحصیلات دانشگاهی ندارند، تنها از طریق آموزش وارد این حرفه شوند؟

بله، بدون شک. در این حرفه، تجربه و آموزش‌های عملی اهمیت زیادی دارند. بسیاری از افراد بدون داشتن تحصیلات آکادمیک نیز می‌توانند با یادگیری مهارت‌های دستی وارد این حوزه شوند و به موفقیت برسند. البته تحصیلات مرتبط به‌ویژه در زمینه هنر می‌تواند به فرد دیدگاه‌های خلاقانه‌تر و هنری‌تری بدهد، اما تجربه عملی در این صنعت اهمیت بیشتری دارد.

چشم‌انداز این حرفه در آینده چگونه است؟

با توجه به رشد علاقه به صنایع‌دستی و محصولات چرمی دست‌دوز در بازار داخلی و بین‌المللی، این حوزه آینده‌ای روشن دارد. ترکیب طراحی‌های نوآورانه، کیفیت بالا و بازاریابی مؤثر می‌تواند فرصت‌های زیادی را برای گسترش بازار فراهم کند. از آنجا که صنایع‌دستی به‌ویژه محصولات چرمی جزء اقلام مورد علاقه گردشگران و مصرف‌کنندگان خارجی هستند، می‌توان انتظار داشت که این صنعت در سال‌های آینده رشد قابل توجهی داشته باشد.