اجرای برنامه جامع کارآفرینی برای تمامی دوره‌های تحصیلی

به گزارش بازارکار به نقل از ایرنا از وزارت آموزش و پرورش، پس از نشست مسعود پزشکیان ریاست جمهوری با علیرضا کاظمی وزیر آموزش و پرورش و دیگر مسولان نظام تعلیم و تربیت، و مطالبه و تاکید وی مبنی بر آموزش مهارت‌محور در دوره آموزش عمومی، مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و متوسطه سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به تشریح اقدامات انجام شده در حوزه مهارت‌آموزی بر مبنای سند برنامه درسی ملی و چالش‌های موجود در محقق شدن مطالبات این حوزه پرداخت.

مهدی باقریان در راستای اجرایی شدن راهکار ۶-۵ سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مبنی بر تنظیم و اجرای برنامه جامع کارآفرینی و مهارت آموزی برای تمام دوره‌های تحصیلی به ویژه دانش‌آموزان دوره متوسطه تا پایان برنامه پنجم توسعه در برنامه درسی و آموزشی گفت: از سال ۱۳۹۰ و با اجرای ساختار ۳-۳-۶ در راستای اسناد تحولی آموزش و پرورش بویژه سند برنامه درسی ملی، به طور روشن و مشخص انتظارات در حوزه مهارت‌آموزی در دوره‌های تحصیلی بیان شده است، بر همین اساس سازمان پژوهش به عنوان متولی برنامه‌های درسی نظام رسمی آموزش و پرورش، از طریق محتوای برنامه‌های درسی همه حوزه‌های تربیت و یادگیری بویژه حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری که معطوف به مهارت آموزی دانش‌آموزان است، به این امر پرداخته است.

در مهارت‌آموزی دو تقسیم‌بندی کلی وجود دارد که همواره مورد توجه قرار می‌گیرد؛ یکی از این تقسم‌بندی‎ها، مهارت‌های پایه و ابتدایی است که از دوره پیش‌دبستانی در برنامه آموزش عمومی اجرا می‌شود و دیگری آموزش مهارت‌ها با رویکرد انتخاب شغل و کسب و کار در آینده که از دوره متوسطه شروع می‌شود.

مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی در معرفی مهارت‌های بخش اول؛ از تفکر، ادراک، شناخت حواس، نوشتن، خواندن، حساب کردن نام برد که خود انبوهی از مولفه‌ها را در بر می‌گیرد.

وی در ادامه گفت: در سطوح بالاتر نیز تبدیل ایده به محصول در هر حیطه‌ای مورد توجه می‌باشد و به صورت جداگانه ذیل یکی از دروس آموزش داده می‌شوند. بعضی مهارت‌ها مثل مهارت‌های تربیت بدنی نیز فیزیکی و بدنی هستند. در لایه‌های بالاتر نیز مهارت‌های ارتباطی، تفکر، مهارت‌های تخصصی - موضوعی در دستور کار قرار دارد.

باقریان با اشاره به اینکه هر فعالیتی در کتاب‌های درسی دارای یک جنبه مهارتی است که می‌تواند یا از جنس کشف و درک مفهوم باشد یا بکارگیری مطلب، یا حل مسئله و یا اینکه ترکیبی از همه موارد، به معرفی دسته دوم مهارت‌آموزی پرداخت که در امتداد بخش اول حائز اهمیت است و افزود: مهارت‌های کار تیمی، ارزیابی، بازبینی، انتخاب، نقد و تحلیل، تولید ایده از جمله مهارت‌های این دسته هستند.

مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و متوسطه در خصوص حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری که در سند برنامه درسی ملی به عنوان یک حوزه مستقل تربیت و یادگیری در نظر گرفته شده است، گفت: از نگاه برنامه درسی ملی، این حوزه دارای سه ماموریت اصلی است تا شرایط را برای کسب مهارت‌های متنوع عملی توسط دانش‌آموزان مهیا کند که باید با توجه به علاقه امروز دانش‌آموزان و نیاز فردای آن‌ها باشد.

وی گفت: در سند برنامه درسی ملی علاوه بر اینکه کسب مهارت‌های عملی مورد انتظار است، بر کسب شایستگی‌های مرتبط با فناوری دیجیتال هم تاکید شده است. ضمن اینکه با توجه به فراحوزه بودن درس کار و فناوری، شایستگی‌های مرتبط با علوم مختلف و وابسته مثل دروس ریاضی، علوم تجربی، هنر و... نیز مورد توجه قرار گرفته است.

اجرای آموزش شایستگی‌های کار و فناورانه از پایه اول ابتدایی تا پایه نهم متوسطه

باقریان گفت: با اجرایی شدن نظام ۳-۳-۶، حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری تولیدات خود را از پایه ششم ابتدایی شروع کرد و هر ساله به ترتیب به یک پایه بالاتر و یک پایه پایین‌تر تسری یافت و در حال حاضر برنامه آموزش شایستگی‌های کار و فناورانه از پایه اول ابتدایی تا پایه نهم متوسطه (دوره آموزش عمومی) در حال اجراست، همچنین بر اساس سند برنامه درسی ملی، بر تهیه محتوای مهارت آموزی برای معلمان پایه اول تا سوم (دوره اول) ابتدایی تاکید شده است تا معلم با توجه به شرایط و امکانات، از بین این مهارت‌ها مواردی را انتخاب کند و به دانش‌آموزان آموزش دهد.

مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و متوسطه در ادامه گفت: در برنامه‌ریزی آموزشی دوره اول ابتدایی، ساعتی به آموزش این شایستگی‌ها توسط معلم به دانش‌آموز در نظر گرفته شده است که این مورد هم‌اکنون در مدارس بخش بین‌الملل در حال اجراست. همچینن در سند برنامه درسی ملی تاکید شده تا برای دانش‌آموزان پایه چهارم تا ششم (دوره دوم) ابتدایی و پایه هفتم تا نهم (دوره اول متوسطه) نیز کتاب کار و فناوری طراحی و تدوین شود و در حال حاضر این کتاب برای پایه ششم تا نهم تالیف و در چرخه نظام آموزشی قرار گرفته است.

اجرای برنامه جامع کارآفرینی برای تمامی دوره‌های تحصیلی

وی افزود: از دیگر موارد تاکید شده در سند برنامه درسی ملی، وجود تنوع در آموزش مهارت‌های مختلف است تا به هر دانش‌آموز با توجه به بوم محل زندگی و علاقه‌مندی‌هایش حق انتخاب فراگیری مهارت‌ها را بدهد. در کتاب‌های درسی حرفه و فن نظام قدیم، تعدادی مهارت گنجانده شده بود که همه دانش‌آموزان می‌بایست به صورت یکپارچه تمامی آن‌ها را فرا می‌گرفتند و حق انتخابی برای او در نظر گرفته نشده بود، اما در حال حاضر به دلیل وجود تنوع مهارت‌ها این حق برای دانش‌آموز فراهم شده است.

حق انتخاب برای کسب مهارت دانش‌آموزان فراهم است

باقریان با اشاره به مهارت‌های آموزشی کتاب کار و فناوری گفت: در کتاب کار و فناوری پایه ششم ۱۴ و در کتاب‌های کار و فناوری دوره اول متوسطه ۱۵ مهارت آموزشی گنجانده شده که دو مهارت آن به انتخاب معلم و با توجه به شرایط، امکانات در نیمسال اول و دو مهارت نیز در نیمسال دوم آموزش داده می‌شود. از سه سال پیش تا به حال، تنوع مهارت‌های مختلف و تلفیق مهارت‌ها با سایر حوزه‌ها نیز وارد کتاب‌های درسی نو نگاشت این حوزه شده است که در حال حاضر برای پایه ششم تا هشتم در مرحله اجرای آزمایشی است و کتاب پایه نهم نیز تا سال آینده تالیف خواهد شد.

در کنار تغییر محتوای کتب درسی، هم اکنون بسته آموزشی شامل: کتاب درسی، کتاب معلم و نرم‌افزار‌های آموزشی نیز عرضه شده است. حدود سه هزار دقیقه فیلم آموزشی از آموزش مهارت‌های مختلف در قالب رمزینه‌های سریع پاسخ در کتب درسی کار و فناوری نیز موجود است و چنانچه دانش‌آموزی علاقه‌مند به یادگیری مهارت‌های بیشتری باشد، می‌تواند با استفاده از بسته یادگیری که در اختیار وی قرار گرفته، به صورت خودخوان و با کمک اولیا سایر مهارت‌ها را نیز فرا بگیرد. علاوه بر این، در کنار آموزش هر مهارت تعدادی پروژه هم معرفی شده است که باز هم حق انتخاب از بین آن‌ها برای دانش‌آموز با توجه به شرایط و علاقه‌مندی وی محفوظ است. حتی در برنامه‌ریزی درسی دیده شده است که چنانچه دانش‌آموز تمایل داشت، بتواند مهارت و پروژه‌ای خارج از کتاب درسی را با توجه به علاقه، استعداد و بوم محلی خود آموزش ببیند و اجرا کند.

باقریان گفت: به دلیل لزوم آگاهی و انتخاب مسیر شغلی و کمک به انتخاب بهتر دانش‌آموزان در این موضوع مهم، درسی با موضوع شغل و مسیر زندگی برای آشنایی بیشتر دانش‌آموزان با کسب و کار، انواع مشاغل و ویژگی‌های آنها، هدایت تحصیلی و شغلی در کتاب درسی کار و فناوری پایه هفتم گنجانده شده است.

مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و متوسطه در پایان در خصوص چالش ‏های حوزه مهارت‌آموزی در دوره‌های تحصیلی نیز گفت: به اعتقاد ما بحث مهارت‌آموزی کمبود‌ها و خلا‌های زیادی در برنامه‌های درسی نظام رسمی آموزش و پرورش دارد. برای مرتفع کردن این خلا‌ها و کمبود‌ها هم در عرصه تلفیق با حوزه ‎های موضوعی و هم در اختصاص ساعت به امر مهارت‌آموزی نیازمند بازآرایی در برنامه‎‌های درسی است.

از چالش‌های دیگر مهارت‌آموزی در دوره‌های تحصیلی و آموزش مهارت‌های عملی بسته تربیت و یادگیری کار و فناوری، عدم تأمین اعتبار برای تهیه و تجهیز مدارس و تامین لوازم مورد نیاز جهت آموزش این مهارت‌هاست که امید است با پیگیری ریاست محترم جمهور و مسئولان امر در همه دستگاه‌های مرتبط با تعلیم و تربیت بویژه بخش‌های ذیربط در وزارت آموزش و پرورش نسبت به در اختیار قرار دادن امکانات و ملزومات بسته تربیت و یادگیری مهارت آموزی جهت تحقق اهداف و رویکرد اسناد تحولی نظام آموزش و پرورش و حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری اقدامات موثری صورت پذیرد.