صنایع دستی که فقط دو پیرزن و پیرمرد آن را حفظ کردند

نخل فقط خرما ندارد. هر کجا که درخت پر برکت نخل باشد از آن تولیدات متعددی برای اهالی منطقه به دست می‌آید. از شیره جانش تا محصول و حتی برگ‌های آن.

در منطقه‌ای از شهرستان لارستان استان فارس در روستایی به نام «چاه نهر» از مشتقات نخل، یک نوع صنایع دستی تولید می‌کنند که نمونه اش را فقط چاه نهری‌ها دارند. این صنایع دستی به نام سپ بافی در حال حاضر تنها توسط دو زوج سالخورده تولید می‌شود و اگر آن‌ها عمرشان به این دنیا نباشد، دیگر کسی نیست که به خوبی آن‌ها «سپ» ببافد.

صنایع دستی که فقط دو پیرزن و پیرمرد آن را حفظ کردند

سُپ یک نوع سینی حصیری است که از خوشه‌های خرما، دارپنگ (بخش ضخیم خوشه خرما) و نی‌های نازک برش خورده به نام خُنگ توسط هنرمندان جنوبی بافته می‌شود. نام «سپ» از عملی گرفته شده که برای جداسازی ناخالصی از گندم برنج یا حبوبات به کمک این وسیله انجام می‌شود و به آن در اصطلاح سپ زدن می‌گویند.

این نوع سینی حصیری برای نگهداری نان بعد از پخت هم کاربرد دارد، چون بافت و جنس آن کمک می‌کند تا بخار نان گرم سریع‌تر تبخیر شود. رنگ‌های استفاده شده در آن سبز و آبی و سرخابی و طرح‌های آن به نام خیکی، گل پتویی، همه گل و تک گل مشهور است.

زهرا تفضلی فعال حوزه گردشگری به خبرنگار مهر می‌گوید: در روستای چاه نهر تنها دو زوج سالخورده مانده‌اند که با هم سپ بافی را انجام می‌دهند، چون این کاری است که باید زن‌ها در کنار مردان انجام دهند. در واقع رویه کار توسط خانم‌ها و زیر و دورگیری که کار سخت‌تری است و به نیروی بیشتری نیاز دارد توسط آقایان انجام می‌شود به همین دلیل معمولاً زن و شوهر‌ها در کنار هم سپ بافی می‌کنند.

صنایع دستی که فقط دو پیرزن و پیرمرد آن را حفظ کردند

تفضلی می‌گوید: ما مدتی است که روی آن کار می‌کنیم حتی در نظر داریم تا جوانان را برای یادگیری این هنر به این روستا ببریم، چون در مدت کرونا یکی از افراد از دنیا رفت و همسر او هم نتوانست کار کند. در نظر داریم تا این رشته فراموش شده احیا شود. از طرفی توانسته‌ایم به این سپ بافی‌ها کاربری جدید از جمله برای استفاده به عنوان میز عسلی یا آباژور بدهیم.

در بوشهر هم سپ بافی انجام می‌شده است، اما در میناب و روستا‌های آن هم سپ می‌بافند، ولی بیشتر شبیه به کپوبافی است. از طرفی سپی که چاه نهری‌ها می‌بافند محکم‌تر است و می‌توان اجسام سنگین را با آن جابه جا کرد، ولی سپ مینابی‌ها توان کمتری دارد و به آن بیشتر «سپ گُرزی» می‌گویند.

این رشته از صنایع دستی ثبت ملی شده و مهر اصالت هم دریافت کرده است و حتی قابلیت جهانی شدن دارد به شرط آنکه از خطر فراموشی نجات پیدا کند.