بدنه کارشناسی وزارت خارجه و معاونت‌های سیاسی در وزارت کشور، استانداری‌ها و فرمانداری‌ها منوط به داشتن مدرک علوم سیاس

حمید نساج در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: مدرسه علوم سیاسی ایران، اولین مدرسه علوم انسانی به سبک جدید در ایران است. به‌عبارت دیگر اولین دانشکده علوم انسانی جدیدی که در ایران تأسیس شد، مدرسه علوم سیاسی بود.
وی در مورد روند تاسیس این مدرسه افزود: میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله که سمت وزارت خارجه را بر عهده داشته است، در سال ۱۲۷۷ هجری شمسی به این جمع‌بندی می‌رسد که دستگاه حکومت به نیروهای متخصصی نیاز دارد که امور خارجه کشور را برعهده بگیرند. در آن دوران پسر میرزا نصرالله که بعدها به پیرنیا معروف شد و کتاب مشهور تاریخ ایران باستان را نوشت، در مدرسه علوم سیاسی مسکو تحصیل می‌کرد. میرزا نصرالله از پسرش می‌خواهد که از مسکو به ایران بازگشته و مدرسه‌ای مشابه مدرسه علوم سیاسی مسکو در ایران تأسیس کند.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: در ۲۸ آذر ۱۲۷۸ هجری شمسی مصادف با نیمه شعبان و ولادت امام زمان(عج) یعنی یک سال پس از گرفتن این تصمیم، مدرسه علوم سیاسی با فرمان مظفرالدین شاه افتتاح شد. راه‌اندازی یک ساله این پروژه، نشانگر اهتمام میرزا نصرالله مشیرالدوله به تأسیس این مدرسه است. در فرمان مظفرالدین شاه ذکر شده است که «مستخدمین آینده وزارت خارجه و سایر دوایر دولتی پس از اخذ دیپلم و تصدیق اتمام تحصیلات از آن مدرسه به خدمت دولت قدم گذارند.» در واقع بنای تأسیس این مدرسه این بوده کارمندان وزارت خارجه و سایر دستگاه‌های دولتی از فارغ‌التحصیلان این مدرسه باشند.
نساج در مورد سیر تطور مدرسه علوم سیاسی ایران اضافه کرد: نظام‌نامه‌ای در سال ۱۲۹۳ هجری شمسی برای این مدرسه تنظیم شد. سال ۱۳۰۶ هجری شمسی این مدرسه علوم سیاسی با مدرسه حقوقی که بعد از مدرسه علوم سیاسی تأسیس شده بود، ادغام شد و به‌عنوان مدرسه علوم سیاسی و حقوق نام‌ گرفت. در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی این مدرسه به دانشکده حقوق و علوم سیاسی نام‌گذاری و ذیل دانشگاه تهران قرار گرفت.
وی با تأکید بر اینکه دانشکده یا مدرسه رشته حقوق پس از مدرسه رشته علوم سیاسی افتتاح شد، افزود: هوشمندی که در این رشته انجام شد این بود که تصدی مناصب مرتبط با رشته حقوق مثل قضاوت و وکالت را منوط به داشتن مدرک حقوق کردند. همین اتفاق در بسیاری دیگر از رشته‌ها همچون روانشناسی افتاده است، اما در رشته علوم سیاسی که اتفاقاً مدرسه علوم سیاسی برای تربیت کارمندان وزارت امور خارجه افتتاح شده بود، این اصل به فراموشی سپرده می‌شود.
این پژوهشگر و نویسنده، با ارائه یک پیشنهاد در زمینه استخدام فارغ‌التحصیلان علوم سیاسی تصریح کرد: پیشنهاد من این است که استخدام در بدنه کارشناسی وزارت خارجه و معاونت‌های سیاسی در وزارت کشور، استانداری‌ها و فرمانداری‌ها منوط به داشتن مدرک علوم سیاسی باشد.
وی با اشاره به اولین فایده‌ای که اجرای این پیشنهاد خواهد داشت، اظهار کرد: دانشجویان رشته علوم سیاسی با طیف متنوعی از دروس از رشته‌های مختلف مانند تاریخ سیاسی، اقتصاد سیاسی، روان شناسی سیاسی، جامعه شناسی سیاسی، اندیشه سیاسی دراسلام، آشنا می شوند که نگاهی کل نگر و جامع به آن‌ها می‌بخشد و می‌توانند در هر موضوعی ابعاد مختلف و متنوع آن را هم‌زمان مدنظر قرار دهند. اگر کسانی که وظیفه کارشناسی را برعهده می‌گیرند آشنا با رشته علوم سیاسی باشند، علاوه بر جامعیت، نسبت به فضای رشته، مفهوم قدرت، امنیت، همبستگی ملی، سرمایه اجتماعی و عدالت اجتماعی و مانند آن آگاهی داشته و تصمیماتی می‌گیرند که به نفع بهبود رفاه، امنیت و توسعه کشور خواهد بود.
این مدرس دانشگاه، دومین فایده اجرای این پیشنهاد را اعتباربخشی به رشته علوم سیاسی دانست و گفت: کسانی که وارد این رشته می‌شوند، آینده شغلیشان برایشان مبهم و محل سؤال است و ما پاسخ روشن و دقیقی برای آن‌ها نداریم. در صورتی که این پیشنهاد اجرایی شود، این مسئله حل خواهد شد.
نساج در مورد سومین فایده اجرای این پیشنهاد تصریح کرد: پس از اجرا، به صورت خود به خود دانشگاه‌ها و مراکزی که رشته علوم سیاسی را ارائه می‌دهند به کاربردی کردن آن اقدام می‌کنند، زیرا می‌دانند که فارغ‌التحصیلان آنان قرار است در وزارت کشور و یا وزارت امور خارجه مسئولیتی را برعهده بگیرد و لازم است که مجموعه‌ای از مهارت‌ها را داشته باشد. این بر کیفیت تحصیل و تدریس در رشته علوم سیاسی نیز تاثیر می‌گذارد.
وی با تأکید بر اینکه منظور از این پیشنهاد این نیست که تمامی پست‌ها و مناصب، از فارغ‌التحصیلان رشته علوم سیاسی باشند، افزود: این استخدام کارشناسان است که باید از تحصیل کردگان علوم سیاسی باشد و در این صورت، بخشی از کارشناسان ممکن است به مناصب مدیریتی برسند و خود به خود و به‌طور طبیعی از فارغ‌التحصیلان علوم سیاسی خواهند بود، اما برای کسب مناصب مدیریتی، داشتن مدرک علوم سیاسی شرط انحصاری نخواهد بود بلکه بدنه کارشناسی وزارت خارجه و معاونت‌های سیاسی وزارت کشور لازم است که از فارغ التحصیلان علوم سیاسی باشند.
این مدرس علوم و اندیشه‌های سیاسی با اظهار تأسف از اینکه امروزه فارغ‌التحصیلان رشته‌های غیرمرتبط با علوم سیاسی همچون مهندسی و غیره مناصب کارشناسی سیاسی را برعهده می‌گیرند، یادآوری کرد: افراد غیرمتخصص نگاه کل‌نگری که فارغ‌التحصیل علوم سیاسی به واسطه مجموعه دروسی که تحصیل کرده است را ندارند. در رشته علوم سیاسی رشته‌های متعددی همچون تاریخ، حقوق، فلسفه، اندیشه، اقتصاد، آمار، روان‌شناسی و جغرافیا از آنجایی که با علوم سیاسی مرتبط می‌شوند و بر قدرت تاثیر می‌گذارند و از قدرت اثر می‌گیرند، تدریس می‌شود. به همین دلیل علوم سیاسی به چهارراه علوم معروف است. بر اساس این مجموعه دانش‌ها، یک فارغ‌التحصیل علوم سیاسی می‌تواند تصمیم مناسبی را در وزارت کشور یا وزارت امور خارجه اخذ کند و در سیستم بر تصمیمات، تاثیرات خوبی بگذارد.