مدیر توسعه و ارزیابی تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی مشهد: دنبال حمایت از پژوهش‌های مسئله محور هستیم

دکتر خلیل آبنوس با حضور در تحریریه ایسنا با اشاره به اینکه روند فعالیت‌های دانشگاه‌ها، روند رو به پیشرفتی است، اظهار کرد: دانشگاه‌های علوم پزشکی، از رویکرد آموزش‌محور به سوی پژوهش‌محور و کارآفرین در حال حرکت هستند. این تحول در راستای نیازهای جامعه و حل مشکلات آن انجام می‌شود. دانشگاه‌ها دیگر صرفاً به تولید علم محدود نشده و تلاش می‌کنند تا پژوهش‌های خود را به فناوری و تولید ثروت تبدیل کنند. 

مدیر توسعه و ارزیابی تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه وزارتخانه نیز در این مسیر گام برمی‌دارد و به ارزیابی پژوهش‌های اثربخش می‌پردازد، ادامه داد: پژوهش‌هایی که منجر به بهره‌برداری اقتصادی، حل مشکلات صنعتی و اتخاذ سیاست‌های درست می‌شوند، مورد توجه ویژه قرار می‌گیرند.

آبنوس مطرح کرد: بنابراین به سمت تحقیقاتی پیش رفته‌ایم که مسئله‌محور هستند که درنهایت به فناوری منجر می‌شوند. همچنین مراکز تحقیقاتی دانشگاه‌ها در حال توسعه هستند و تلاش می‌کنند تا پژوهش‌های مرزی و مسئله‌محور را انجام دهند.

وی با اشاره به مراکز نوآوری، خاطرنشان کرد: برای حمایت از ایده‌ها و تبدیل آن‌ها به محصولات، دو مرکز نوآوری مانند سلامت و سلامت دیجیتال در حوزه سلامت ایجاد شده است؛ این مراکز حمایت از ایده تا محصول را به عهده دارند؛ بنابراین همزمان با کار، پژوهش، نوآوری و فناوری مشاهده می‌شود.

مدیر توسعه و ارزیابی تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با بیان اینکه دانشگاه علوم پزشکی مشهد با ایجاد پارک علم و فناوری سلامت، از رویکرد آموزش‌محور به سوی پژوهش‌محور و کارآفرینی گام برداشته است، گفت: این پارک از شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت می‌کند تا ایده‌های پژوهشی خود را به محصولات تجاری تبدیل کنند. در حال حاضر ۷۱ شرکت فعال در این پارک وجود دارد که ۴۱۳ محصول تولید کرده‌اند و به بازار عرضه می‌شود.

آبنوس توضیح داد: انتقال مراکز تحقیقاتی پژوهشکده بوعلی به محل این پارک باعث تسریع در اسکان شرکت‌های دانش‌بنیان شده است. این پارک، معافیت‌های مالیاتی را برای شرکت‌های فعال فراهم کرده و مرکز نوآوری سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی را با پنج اتاق تمیز راه‌اندازی کرده است.

 وی افزود: این مرکز در زمینه‌های مختلفی از جمله استخوان، غضروف، دندان، انکولوژی، پوست و ایمونولوژی فعالیت می‌کند و هدف آن استفاده از سلول‌های بنیادی برای درمان زخم‌های عمیق، سوختگی و بیماری‌های عصبی مختلفی است.

پیوند ۱۲۰۰ قرنیه در سال ۱۴۰۲

مدیر توسعه و ارزیابی تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی مشهد درخصوص بانک چشم و طرح‌های پژوهشی، یادآور شد: بانک چشم در شهرک دانش و سلامت راه‌اندازی شده و در زمینه تامین قرنیه قابل پیوند فعالیت می‌کند. در سال گذشته ۱۲۰۰ پیوند قرنیه با استفاده از این بانک انجام شده است. معاونت پژوهشی دانشگاه، سالانه حدود ۲۰۰۰ طرح پژوهشی را با بودجه‌ای در حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیارد تومان حمایت می‌کند.

آبنوس اضافه کرد: این طرح‌ها بر اساس مقالات و کارهای فناورانه اساتید انتخاب می‌شوند و به آن‌ها اعتبار پژوهشی اعطا می‌شود. سالانه بیش از ۲۴۰۰ تا ۲۵۰۰ مقاله در مجلات معتبر علمی از جمله مجلات کوارتایل یک، منتشر می‌شود. این نشان‌دهنده کیفیت قابل قبول پژوهش‌های دانشگاه علوم پزشکی مشهد است.

از مطالعات همگروهی قلبی-عروقی تا حمایت از پژوهش‌های مسئله‌محور و ارتباط با صنعت

وی با اشاره به اینکه دانشگاه علوم پزشکی مشهد، علاوه بر حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و توسعه مراکز تحقیقاتی، در زمینه مطالعات همگروهی نیز فعالیت گسترده‌ای دارد، عنوان کرد: دو مطالعه بزرگ همگروهی در این دانشگاه در حال انجام است. یکی از این مطالعات که مطالعه مشهد نام دارد، با تمرکز بر سلامت قلبی-عروقی،  حدود ۱۰ هزار نفر را در بر گرفته و فعالیت‌های پیگیری (فالو آپ) را برای این افراد انجام می‌دهد.

مدیر توسعه و ارزیابی تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ادامه داد: مطالعه دیگر مطالعه همگروهی پرشین است که با تمرکز بر اعضای دانشگاه و با جمع‌آوری اطلاعات و پیگیری افراد، اطلاعات ارزشمندی برای پژوهش‌های آینده فراهم می‌کند.

آبنوس افزود: دانشگاه علوم پزشکی با دارا بودن بیش از ۸۰ رجیستری بالینی، اطلاعات گسترده‌ای از مراجعین کلینیک‌ها را جمع‌آوری می‌کند. این اطلاعات، همراه با نتایج آزمایشگاهی، در مطالعات پژوهشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تاکنون بیش از ۴۰۰ مقاله و طرح پژوهشی در این دانشگاه منتشر شده است.

وی با اشاره به آزمایشگاه جامع تحقیقات شهید جمهور سید ابراهیم رئیسی، اظهار کرد: مرکز تحقیقات شهید سید ابراهیم رئیسی، آزمایشگاه جامع تحقیقاتی دانشگاه است که با داشتن دستگاه‌های گران‌قیمت میکروسکوپ‌های الکترونی، AFM، LC-MS و تجهیزات پیش بالینی مانند میکروسی‌تی، خدمات گسترده‌ای به کشور ارائه می‌دهد. این آزمایشگاه با ثبت بیش از ۱۲ هزار مورد خدمت، رتبه اول را در بین آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت کسب کرده است.

مدیر توسعه و ارزیابی تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در خصوص ارتباط با صنعت و حمایت از طرح‌های پژوهشی، توضیح داد: معاونت پژوهشی دانشگاه، با هدف حل مشکلات صنایع، در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳، به ترتیب ۲۷ و ۱۸ طرح پژوهشی مرتبط با صنعت را حمایت کرده است. این همکاری منجر به جذب بودجه‌ای بین ۲.۵ تا ۳ میلیارد تومان برای پژوهش‌ها شده است.

آبنوس افزود: مدیریت توسعه فناوری سلامت دانشگاه، با حمایت از طرح‌های نوآورانه، مالکیت معنوی و دانشجویان، به همراه مراکز نوآوری و ایده پردازی، نقش مهمی در توسعه فناوری سلامت ایفا می‌کند.

رشد ۶۲ درصدی  چاپ فصول کتب بین المللی

وی عنوان کرد: دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با داشتن ۲۴ مجله علمی-پژوهشی، از جمله ۱۳ مجله با نمایش اسکوپوس، ۶ مجله در پایگاه آی اس آی و پنج مجله در پابمد با ایمپکت فاکتور، در حوزه انتشارات علمی نیز جایگاه پیشرو دارد. در سال ۲۰۲۳، رشد ۶۲ درصدی در چاپ فصول کتب بین‌المللی در این دانشگاه ثبت شده است.

مدیر توسعه و ارزیابی تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی مشهد، اضافه کرد: معاونت پژوهشی دانشگاه، با هدف حمایت از پژوهش‌های مسئله‌محور و تولید علم در مرز دانش، به دنبال تربیت محققان توانمند و ارائه مطالعات با کیفیت بالا در مجلات معتبر بین‌المللی است.

آموزش و پژوهش، دو رکن جدایی‌ناپذیر

آبنوس با بیان اینکه یک نگاه دقیق به ساختار دانشگاه علوم پزشکی مشهد نشان می‌دهد که آموزش و پژوهش، دو رکن جدایی‌ناپذیر در پیشرفت و ارتقای علمی دانشگاه هستند، ادامه داد: در حالی که برخی گمان می‌کنند آموزش و پژوهش دو مقوله رقیب هستند، اما تجربه نشان می‌دهد که پژوهشگران موفق، همواره از آموزش‌های قوی و عمیق برخوردار بوده‌اند.

وی با بیان اینکه یک استاد پژوهشگر با ارائه نتایج تحقیقات خود، می‌تواند انگیزه و نوآوری را در دانشجویان ایجاد کند، تصریح کرد: استادان دانشگاه علوم پزشکی مشهد در ارائه مطالب درسی، از یافته‌های پژوهشی خود بهره می‌برند و به دانشجویان، روش‌های نوین رسیدن به اطلاعات و استفاده از آن‌ها برای پژوهش‌های بعدی را آموزش می‌دهند. این رویکرد، دانشجویان را با مسائل روز و نیازهای جامعه آشنا می‌کند.

مدیر توسعه و ارزیابی تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با اشاره به اهمیت پژوهش در آموزش، افزود: در مقطع دکتری (Ph.D)، توجه به پژوهش بسیار مهم است. دانشجویان دکتری، بخش قابل توجهی از زمان خود را به پژوهش اختصاص می‌دهند، در حالی که بخش آموزشی در مدت زمان کمتری به پایان می‌رسد. این نشان از اهمیت پژوهش در تربیت محققان آینده دارد.

آبنوس اظهار کرد: هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، موظف به انجام آموزش و پژوهش و برای ارتقا نیازمند کسب امتیاز پژوهشی، عمدتاً از طریق مقالات علمی هستند. این امر، پژوهش را به عنوان یک رکن اساسی در پیشرفت علمی دانشگاه و تربیت محققان آینده تثبیت می‌کند. البته، فعالیت‌های پژوهشی دیگر مانند شرکت در همایش‌ها و جلسات دفاعیه نیز در کسب امتیاز پژوهشی نقش دارند.

وی خاطرنشان کرد: هیئت علمی دانشگاه، با توجه به نیازهای پژوهشی و آموزشی خود، در مسیر ارتقا و ترفیع، نیازمند امتیازهای مختلفی همچون فرهنگی، آموزشی، پژوهشی و اجرایی هستند. این تفاوت‌ها، به پیچیدگی ساختار دانشگاه و نیازهای مختلف در هر بخش اشاره دارد.

مدیر توسعه و ارزیابی تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی مشهد، گفت: دانشگاه‌ها، با تاکید بر نقش اساسی آموزش و پژوهش، در تولید علم و فناوری و تربیت دانشجویان باسواد، گام‌های بلندی برداشته‌اند. این دانشگاه، با وجود چالش‌های احتمالی در برخی صنایع، به عنوان یک نهاد پیشرو در تولید دانش و فناوری،  حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد.

آبنوس خاطرنشان کرد: در همین راستا، دانشگاه علوم پزشکی مشهد در هفته پژوهش امسال، به ۶ تا هفت نفر از اعضای هیئت علمی به دلیل ورود به دانشمندان ۱ درصد جهان، جوایز ویژه اهدا کرد. همچنین، بیش از ۳۰ نفر از اعضای هیئت علمی با توجه به عملکرد و فعالیت‌های پژوهشی خود، مورد تقدیر قرار گرفتند.

نقش آموزش و درمان در ارتقاء هیئت علمی

وی گفت: دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در راستای ارتقاء هیئت علمی و  توجه به نقش آموزش، نقش درمانگاه‌ها و حضور اعضای هیئت علمی بالینی در بیمارستان‌ها و بالین بیماران را برای آموزش دانشجویان مورد بررسی قرار داده است. این حضور، به عنوان یک فعالیت آموزشی و امتیازدهی در نظر گرفته می‌شود.

مدیر توسعه و ارزیابی تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با بیان اینکه دانشگاه بر ضرورت توجه به فناوری به عنوان یک امتیاز در ارتقاء اعضای هیئت علمی تاکید می‌کند، یادآور شد: با وجود تاخیر در اعمال این تغییر در آیین‌نامه ارتقا، دانشگاه  به اهمیت زمان پخته شدن و آماده شدن برای این تغییرات اذعان دارد و معتقد است که شتابزدگی می‌تواند ضررهای بیشتری نسبت به منافع آن داشته باشد.

وی ادامه داد: در جهان مطرح می‌شود که از ۱۰۰ کار پژوهشی، یک درصد یا دو درصد از پژوهش‌ها باید به سمت فناوری سوق پیدا کند، اما هدف نباید همه پژوهش‌ها را به سمت فناوری سوق دهد. همچنین، تغییرات اخیر و مکرر در آیین‌نامه ارتقا و  برنامه‌ریزی برای  افزودن فناوری به امتیازات ارتقا قابل مطرح است.

آبنوس با تاکید بر پژوهش اثربخش و روش‌های امتیازدهی این نوع پژوهش‌ها، عنوان کرد: امتیازدهی به پژوهش‌های اثربخش در کمیته‌های مربوطه صورت می‌گیرد و به میزان اثربخشی پژوهش‌ها در بهبود کیفیت خدمات و یا کاهش مشکلات، امتیاز داده می‌شود. با توجه به این رویکرد دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در سال جاری بیش از ۳۰ تا ۴۰ طرح را به عنوان طرح‌های اثربخش مصوب شد و  ۱۰ طرح از ۲۵ طرح ارائه شده به وزارتخانه نیز، مورد تایید قرار گرفته‌اند.

دانشگاه علوم پزشکی مشهد از طرح‌های کلان و تولید داخلی دارو حمایت می‌کند

مدیر توسعه و ارزیابی تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با بیان اینکه دانشگاه علوم پزشکی مشهد از طرح‌های کلان تحقیقاتی و تولید داخلی دارو حمایت می‌کند، تصریح کرد: این حمایت‌ها شامل قرارداد با شرکت‌های داخلی مانند کیمیاگر طوس برای انجام تحقیقات و تولید دارو می‌شود. معاونت توسعه دانشگاه در حال پیگیری مصوبه حمایت از تولید داخلی از سوی معاونت علمی ریاست جمهوری و اداره مالیات است.

وی با بیان اینکه دانشگاه علوم پزشکی مشهد همچنین بر رفع نیازهای کشور در حوزه سلامت و تولید داروهای پیشرفته تاکید دارد، عنوان کرد: بیش از ۹۵ درصد داروها در داخل کشور تولید می‌شود و تلاش‌ها برای تولید داروهای های‌تک و نوآورانه نیز در حال انجام است. به عنوان مثال، تولید داروهای معادل ایرانی داروهای خارجی مانند داکسیل نمونه‌ای از این تلاش‌ها است.

آبنوس افزود: دانشگاه از طریق طرح‌های حمایتی و وام‌های کم‌سود به شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها کمک می‌کند تا ایده‌های خود را به محصول تبدیل کنند. شرکت صندوق ثامن، به عنوان نمونه‌ای از این شرکت‌ها، زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی مشهد فعالیت می‌کند.

وی با اشاره به اینکه با وجود تحریم‌ها، دانشگاه علوم پزشکی مشهد تلاش می‌کند تا همکاری‌های بین‌المللی را برای پیشبرد تحقیقات و تبادل دانش حفظ کند، مطرح کرد: همکاری با اعضای هیئت علمی خارج از کشور و سازمان‌های بین‌المللی مانند یونسکو و WHO،  از جمله راه‌های حفظ این همکاری‌ها است.

مدیر توسعه و ارزیابی تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ادامه داد: در این راستا، اعضاء هیئت علمی دانشگاه با انجام تحقیقات مشترک با محققین خارجی و انتشار مقالات علمی، به پیشبرد دانش و تکنولوژی پزشکی کمک می‌کنند. سازمان در تلاش است تا سالی دو یا سه سمینار را از نظر مالی حمایت کند. در این راستا، مهمانان خارجی  برای شرکت در کنفرانس‌ها دعوت می‌شوند.

آبنوس بیان کرد: اعضای هیئت علمی ما نیز می‌توانند حداکثر یک بار در سال در سمینارهای خارج از کشور شرکت کنند و مبلغی ناچیزی برای کمک به آن‌ها در این سفرها در نظر گرفته شده است.

وی درخصوص اینکه فناوری‌های جدید باعث کاهش رفت و آمدها شده‌اند، توضیح داد: به طور کلی، نیاز به سفر برای ارائه سخنرانی و بازگشت، به صورت مجازی انجام می‌شود.  البته حضور فیزیکی و ارتباط چهره به چهره، تاثیر بیشتری دارد. اما ارتباطات مجازی، هم از نظر هزینه و هم از نظر راحتی، بسیار بیشتر شده است. لازم به ذکر است که سفرها خطرات و زمان‌بر بودن خود را دارند.