معرفی برترین‌های نهمین دوره جشنواره امین الضرب/ بزرگ‌ترین رنج اقتصاد ایران، پیش‌بینی‌ناپذیری است

به گزارش بازارکار، محمود نجفی عرب، رئیس اتاق بازرگانی تهران در نهمین دوره مراسم کارآفرینی امین‌الضرب بیان کرد: جامعه بخش خصوصی ایران هیچ‌گاه خود را جدای از کلیت نظام اقتصادی و سیاسی ایران نمی‌داند. قلب همگی ما برای آبادی این سرزمین می‌تپد و هر قدمی که در مسیر توسعه کسب‌وکار‌ها برداشته می‌شود، نگاهی به توسعه و پیشرفت فردای این سرزمین دارد. از همین جهت نقد‌ها نیز از دریچه منصفانه و دلسوزانه صورت می‌گیرد و آنچه عموماً توسط خانواده بخش خصوصی خطاب به دولت و حاکمیت بیان می‌شود، ارائه راهکار‌هایی از زبان دلسوزان ایران است.

او با اشاره به فعالیت دو سال اخیرش در کسوت رئیس اتاق بازرگانی تهران، آن را فرصتی برای خدمت‌گزاری به بخش خصوصی توصیف کرد و گفت: به طور دائم در حال گفت‌و‌گو با بزرگانی از صنعت و تجارت هستم که از وضعیت کسب‌وکارشان ناراضی هستند؛ نسل دوم خانواده‌شان مهاجرت کرده و امید چندانی برای توسعه کارشان ندارند. این وضعیت حاصل فضای حاکم بر کلیت اقتصاد و حتی جامعه ایران است. جامعه‌ای که از فضای ترویج امید فاصله گرفته است.

نجفی عرب افزود: متأسفانه بزرگ‌ترین رنج اقتصاد ایران، پیش‌بینی‌ناپذیری است. نوسان دائمی قیمت ارز، عدم امکان برنامه‌ریزی برای آینده و حتی بی‌اطلاعی از میزان و شدت تحریم‌های پیش رو، به دردسری عظیم برای اقتصاد ملی تبدیل‌شده است. یعنی در یک کلام، فضای کسب‌وکار نامساعد است و در تعبیری دیگر یعنی، عدم پایبندی به الگو و ایده حکمرانی مطلوب.

رئیس اتاق بازرگانی تهران با طرح این پرسش که چرا برخی کشور‌ها و ملت‌ها توانسته‌اند به توسعه، رشد اقتصادی و رفاه عمومی دست پیدا کنند و در مقابل بسیاری دیگر همچنان درگیر فقر، فساد و تبعیض مانده‌اند، به پاسخ روشن «دارون عجم‌اوغلو»، اقتصاددان و برنده امسال جایزه نوبل اقتصاد در کتاب کم‌نظیر «چرا کشور‌ها شکست می‌خورند» اشاره کرد که گفته است: «خیلی‌ها، از گذشته تا امروز، این قبیل تفاوت‌ها را ناشی از فرهنگ یا موقعیت جغرافیایی کشور‌ها می‌دانستند، اما واقعیت این است که حکمرانی مطلوب، مسیر رسیدن به توسعه است.»

محمود نجفی عرب توضیح داد: حکمرانی اقتصادی نامطلوب، چالش بزرگ ماست. به کدام دلیل کشوری که ۱۰ سال پیش صادرکننده برق به شمار می‌آمد، امروز با ۳۰ هزار مگاوات کسری در روز‌های اوج مصرف روبه‌رو شده است؟ و چگونه ممکن است کشوری که دومین دارنده ذخایر گاز جهان است، روز‌های متمادی به دلیل ناترازی انرژی تعطیل باشد؟

او عنوان کرد که فقدان استراتژی‌های بلندمدت، ادامه تحریم‌ها و ناامیدی گسترده در سطح جامعه و فضای کارآفرینی، ریشه در رفتار دولت‌ها دارد چرا که متأسفانه قوه مجریه، به بهانه رعایت عدالت و تنظیم بازار به نفع عموم مردم، دست از تصدی‌گری برنمی‌دارد و همین رفتار سبب شده است که ضمن برهم خوردن فضای کسب‌وکار، حتی یک ایده بزرگ و مترقی، مانند خصوصی‌سازی هم با شکست مواجه شده و پس از آن، امکان توسعه کسب‌وکار‌ها از صاحبان آنها گرفته شود.

نجفی عرب ادامه داد: به همین جهت است که صاحبان بنگاه‌های ایرانی، اکنون با ناامیدی و رخوت با موضوعات برخورد می‌کنند. بدتر اینکه ایده عدالت‌محوری و کمک به مستضعفان هم در پس این رفتار، مخدوش شده و اکنون آحاد ملت در شرایط سختی قرار دارند. پس سئوال این است که منفعت این رفتار، به چه کسانی می‌رسد که چنین سرسختانه از آن دفاع می‌کنند؟

رئیس اتاق بازرگانی تهران گفت:‌ای کاش مدیران دولتی و سیاست‌گذاران کمی از زمان خود را صرف مطالعه و بررسی زندگی کارآفرینان ایرانی می‌کردند. نگاهی به کارنامه فعالان اقتصادی، بخش خصوصی و کارآفرینان ایرانی در طول قرن اخیر حکایت از روز‌های درخشان بسیار دارد. مطالعه تاریخ اقتصاد کشور نشان می‌دهد در این آب‌وخاک، کارآفرینان نام‌آور و متدینی همچون اصغر قندچی، برادران همدانی، میرمصطفی عالی‌نسب، مهدی پارسا، علی‌اکبر رفوگران و مرحوم علاء میرمحمدصادقی زیست کرده‌اند که هرکدام با نهایت تلاش، عمر، جان و مالشان را صرف توسعه این سرزمین ساخته‌اند.

محمود نجفی عرب با اشاره به اینکه رویداد‌های مختلف سیاسی مانند کودتا، انقلاب، جنگ و تحریم‌ها، هیچ‌گاه این کارآفرینان را از طی مسیر خدمت به توسعه کشور ناامید نساخت، افزود: آنچه جامعه کارآفرینی ایران را دل‌زده می‌سازد رفتار دوگانه، تبعیض، فساد و برخورد از بالا به پایین دولت‌هاست. برخوردی که گاهی کارآفرین را شهروند درجه دوم تلقی می‌کند و به جای استفاده از واژه‌های سرمایه‌داری و صنعت‌گری، الفاظی نامناسب را جایگزین می‌سازد.

او ادامه داد: نمونه رنج‌آور پافشاری بر خطا اینکه، سال‌هاست محافل کارشناسی و از جمله اتاق‌های بازرگانی از دولت‌ها می‌خواهند که به‌جای دخالت و تصدی‌گری، به رگلاتوری بپردازد و از تجربه دیگر کشور‌ها برای دستیابی به توسعه استفاده کند ولی آنچه رخ می‌دهد، همان اقدامات و رفتار‌های سابق است. اگر چین بعد از روی کار آمدن دنگ شیائوپینگ توانست با سیاست در‌های باز، در مسیر توسعه اقتصاد قرار بگیرد، پیشران اصلی آن، اعتماد و زمینه‌سازی برای حضور فعال بخش خصوصی در اقتصاد این کشور بود؛ تاجایی که بیش از ۸۰ درصد اقتصاد چین هم‌اکنون در اختیار بخش خصوصی است.

نجفی عرب کره‌جنوبی را نمونه دیگری عنوان کرد که چندین دهه قبل آرزو داشت به اعتبار صنایع خودروسازی ایران دست پیدا کند، اما حالا بازیگر نقش اول صنعت خودروسازی در جهان شده است. او توضیح داد: اصطلاحی در کره‌جنوبی به نام «معجزه رودخانه هان» وجود دارد که نشان می‌دهد، آنها چطور توانستند از دل صنعت خسته و فرسوده دولت‌های قبلی، کمپانی‌های بزرگ را خلق و توانمند سازند. تاریخ این کشور‌ها اگر برای مطالعه و درس‌آموزی ما نباشد، به چه‌کار می‌آید؟ آیا زمان آن نرسیده که از این تجربه‌ها درس بگیریم و به‌جای آنکه همچنان نظاره‌گر پیشرفت بسیاری از کشور‌ها از جمله همسایگانی مانند ترکیه، امارات و قطر باشیم، فکری به حال خود کنیم؟

رئیس اتاق تهران با تاکید بر اینکه باید پیش‌نیاز‌های توسعه را بپذیریم و باکمال دقت مسیر اجرایشان را پی‌بگیریم، گفت: اقتصاد هیچ کشوری بدون توسعه روابط بین‌الملل و اجرای سیاست‌های در‌های باز، به نقطه مطلوب نرسیده است و ایران هم از این قاعده جهانی نمی‌تواند مستثنا باشد. هژمونی تحریم‌های خارجی، طی چندین دهه، بدنه اقتصاد ایران را فرسوده و حتی زیرساخت‌های مهم و اساسی مانند راه‌آهن، سیستم حمل‌ونقل هوایی و دریایی و بسیاری موارد دیگر را فرسوده و ناکارآمد ساخته است. هرچند پتانسیل‌های اقتصاد ایران بسیار است ولی برای ادامه مسیر باید به نوسازی و بهره‌مندی از تکنولوژی‌های روزآمد، فکر کرد. برای تحقق این هدف نیز باید از سد تحریم‌ها عبور کنیم.

محمود نجفی عرب افزود: حرکت در مسیر رشد اقتصادی بدون جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی غیرممکن است. طبق آمار بانک مرکزی میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۴۰۱ حداکثر ۵ میلیارد دلار بوده است؛ عددی که با ۲۰۰ میلیارد دلار نیاز کشور برای رسیدن به رشد ۸ درصدی، فاصله‌ای نجومی دارد. اگر دولت به دنبال جذب سرمایه‌گذاری خارجی است؛ در اولین قدم باید زیرساخت‌های اقتصادی از نظام بانکی گرفته تا مالیات و تأمین اجتماعی را اصلاح کند و در گام بعدی، ریسک سرمایه‌گذاری در کشور را کاهش دهد، اقداماتی که بسیاری از کشور‌های همسایه از عمان گرفته تا قطر در طول دو دهه گذشته انجام داده‌اند. از سوی دیگر پیش‌نیاز اساسی جذب سرمایه‌گذاری داخلی هم، ثبات‌بخشی به اقتصاد و افزایش اعتماد و سرمایه اجتماعی است.

او تاکید کرد: مردم، بدون شک مهم‌ترین سرمایه اجتماعی کشور به شمار می‌آیند؛ با بهره گرفتن از حمایت‌های مردمی به معنی واقعی می‌توان کوه را از سر جای خود تکان داد. نمونه بی‌نظیر همین تجربه را کره جنوبی در سال ۱۹۹۸ تجربه کرد، زمانی که اقتصاد این کشور در آستانه فروپاشی قرارگرفته بود و دولت از مردم کمک خواست و ناگهان ۳.۵ میلیون نفر معادل ۲۵ درصد جمعیت کره در آن زمان، در طول چند هفته صف‌های طولانی شکل دادند تا به‌صورت داوطلبانه ۲.۲ میلیارد دلار طلا به کشورشان اهدا کردند.

نجفی عرب با اشاره به نمونه‌های داخلی در کشورمان افزود: در زمان دولت مرحوم مصدق نیز ایشان از مردم تقاضای کمک کردند و جالب است که علاوه بر عموم مردم، تعداد بسیار زیادی از تجار و اهل بازار، اقدام به خرید اوراق قرضه کردند تا دولت را نجات دهند. در حال حاضر دولت آقای پزشکیان و صداقت نهفته در رفتار ایشان، این پتانسیل را دارد که از مردم برای بهبود شرایط کمک بخواهد. البته که بازهم پیش‌شرطی وجود دارد و آن‌هم شنیدن صدای مطالبات مردم و بخش خصوصی توسط دولت است.

او ادامه داد: طبق آمار‌های رسمی حداقل ۷ میلیون ایرانی در خارج از کشور زندگی می‌کنند که بخش مهمی از این هم‌وطنان عزیز، سرمایه‌داران بزرگ، کارآفرینان و نخبگان علمی به شمار می‌آیند. دولت و حاکمیت می‌تواند گام‌های جدی و عملی برای تشویق آنها برای بازگشت به کشور بردارد.

رئیس اتاق بازرگانی تهران در بخش پایانی سخنانش با اشاره به اینکه اقتصاد ایران به درمان فوری نیاز دارد و معیشت مردم درخطر جدی است، تاکید کرد که همه ارکان کشور باید به سمت بهبود شرایط پیش بروند.

محمود نجفی عرب افزود: طی ۱۴۱ سال گذشته، همیشه اتاق بازرگانی، به عنوان نماینده اصلی بخش خصوصی کوشیده است با ایجاد اتحاد، اعتدال و وفاق بین فعالان بخش خصوصی و دولت و حاکمیت، بستری را برای جهش اقتصادی کشور فراهم کند؛ هدفی که باتوجه به شرایط کشور، بیش از گذشته باید برای آن مجاهدت به خرج داد.

او ادامه داد: در فرهنگ ژاپنی برای حرکت رو به جلو و خستگی‌ناپذیر، اصطلاحی وجود دارد که ترجمه آن معادل سه جمله: «تمام تلاشت را بکن»، «ادامه بده» و «هرگز تسلیم نشو» است؛ اصطلاحی که عمل به آن در این شرایط، مهم‌ترین نیاز کشور است.

رئیس اتاق تهران تاکید کرد که بخش خصوصی، خود را از مردم و حاکمیت جدا نمی‌داند و مانند همیشه آمادگی لازم برای ازخودگذشتگی را دارد. نجفی عرب گفت: روح کارآفرینی، امید است. هر کارآفرین، امروز، سفیر امیدبخشی به کشور است. هر سنگی که برای احداث یک واحد تولیدی و صنعتی از پیش پای فعال اقتصادی برداشته می‌شود، اقدامی امیدبخش در جهت تامین منافع ملی است. آنچه امروز مورد احترام همگی ما قرار دارد، روحیه تلاش صادقانه برای نفع کشور و همه مردم ایران است. تاریخ این سرزمین نشان داده که دلسوزان بسیاری برای حفظ این کشور از جان و مال خود گذشته‌اند. خداوند روح رزمندگان دوران دفاع مقدس را شاد گرداند و به سربازان خط مقدم عبور از تحریم‌ها که همانا کارآفرینان، صنعتگران و تولید کنندگان هستند، توان و قدرت تحمل، عطا کند. در پس این سختی‌ها، قطعاً نور امید پیداست.

محمود نجفی عرب گفت: در پایان از دانشجویان عزیزی که در این مراسم حضور یافته‌اند، سپاسگزارم. اتاق تهران در نظر دارد به منظور آشنایی هرچه بیشتر دانشجویان و نسل جوان با کارآفرینان و تلاش‌های آنان، جلسات انتقال تجربه را در قالب نشست‌های تِد برگزار کند. کارآفرینان برتر و برگزیدگان جشنواره‌های امین‌الضرب می‌توانند با تشریح مسیر زندگیشان به نسل جوان، امید را در میان این نسل و جامعه دانشگاهی تقویت کنند. دانشجویان، آینده سازان این کشور به شمار می‌آیند و یکی از مسئولیت‌های کارآفرینان نیز، انتشار و تبلیغ مسیر زندگی و اندیشه‌شان است.