کار کودکان در پوشش شغل؛ خلأ قانونی و بهره‌کشی در سکوت

به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد، عقیل مختاری امروز در نشست خبری که به مناسبت فرارسیدن هفته کار و کارگر برگزار شد، اظهار داشت: به‌کارگیری کودکان در مشاغل به‌ویژه سخت و زیان‌آور، از مصادیق بارز نقض حقوق کودک است. این مسئله از منظر فقه اسلامی نیز امری ناموجه بوده و دستگاه‌های مرتبط، از جمله ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان‌ها، موظف به برخورد با این موارد هستند.

وی افزود: در بازرسی‌های دوره‌ای اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی، چنانچه با موارد کار کودک مواجه شویم، بلافاصله اقدامات قانونی انجام شده و پرونده‌ها جهت رسیدگی به مراجع قضایی معرفی می‌شوند. با این حال، برخی از مظاهر کار کودک، به‌ویژه در فضای مجازی، دارای جلوه‌هایی فریبنده هستند که به‌ظاهر شغل یا فعالیت تلقی می‌شوند، اما در واقع بهره‌کشی از کودکان بوده و کودک از حقوق قانونی خود نیز محروم می‌ماند.

مختاری تصریح کرد: متأسفانه در حال حاضر قوانین خاص و صریحی در کشور برای تنظیم و سامان‌دهی فعالیت‌های اقتصادی کودکان در فضای مجازی وجود ندارد. این خلأ قانونی موجب شده که برخی از مصادیق بهره‌کشی در قالب فعالیت‌های تبلیغاتی یا رسانه‌ای جلوه‌گری کنند و بازدارندگی کافی از سوی نظام حقوقی صورت نگیرد.

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی ادامه داد: اگرچه در موارد معدودی برخی دستگاه‌ها مانند دادستانی با استناد به مقررات مدنی یا سایر قوانین اقدام به ورود کرده‌اند، اما فقدان یک چارچوب مشخص در حوزه قانون کار برای فعالیت‌های کودک در فضای مجازی کاملاً مشهود است.

وی با بیان اینکه آمار رسمی و تخصصی کودکان کار باید از سوی سازمان بهزیستی اعلام شود، گفت: اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در مواردی که حضور این کودکان در کارگاه‌ها و محیط‌های کارگری مشاهده شود، بدون هیچ اغماضی برخورد قانونی خواهد کرد. با این حال، بخشی از این پدیده در حاشیه شهرها، خیابان‌ها و فضای مجازی رخ می‌دهد که نیازمند همکاری فرابخشی و تدوین قوانین بازدارنده جدید است.

مختاری ابراز امیدواری کرد: هم‌افزایی بین دستگاه‌های اجرایی، قضایی و نهادهای مدنی، بتوان گام‌های مؤثرتری برای حذف پدیده کار کودک، ارتقاء آگاهی عمومی و حمایت از کودکان آسیب‌پذیر برداشت.

وی در ادامه با اشاره به اینکه بیش از 150 عنوان برنامه فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و آموزشی در هفته کار و کارگر برگزار خواهد شد اظهارداشت: این برنامه‌ها از روز چهارم اردیبهشت‌ماه آغاز می‌شود و محورهای متنوعی از جمله برگزاری 60 مسابقه فرهنگی، ورزشی و آموزشی، دیدار با خانواده معزز شهدای کارگر، نشست با مسئولان بلندپایه استانی مانند امام جمعه مشهد، تولیت آستان قدس رضوی، استاندار خراسان رضوی و سایر مدیران اجرایی استان را در بر می‌گیرد.

مختاری تصریح کرد: به مناسبت این هفته، 10 نفر از کارگران نمونه استان برای دیدار با مقام معظم رهبری اعزام خواهند شد. همچنین جشن بزرگ خانوادگی کارگران با مشارکت و حضور بیش از 2 هزار نفر از خانواده‌های جامعه کارگری در مشهد برگزار خواهد شد.

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی از قرائت خطبه‌های نماز جمعه در مشهد و شهرستان‌های استان توسط و مدیران حوزه تعاون و کار خبر داد و گفت: برگزاری همایش ایمنی کار با همکاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بهره‌برداری از خط تولید مکمل‌های پروتینی و افتتاح سه طرح مهم اشتغال‌زایی در شهرستان‌های قوچان، تربت‌حیدریه و سرخس از دیگر برنامه‌های پیش‌بینی‌شده در این هفته است.

مختاری در ادامه با اشاره به جشنواره امتنان از کارگران، کارفرمایان و کارگاه‌های نمونه اظهارداشت: در این دوره، 42 برگزیده استانی انتخاب و برای رقابت در مرحله ملی معرفی شده‌اند.

وی همچنین از برگزاری زیارت نیابتی مجازی برای کارگران سراسر کشور از حرم مطهر رضوی و گردهمایی هوشمند کارگران در حرم امام رضا(ع) خبر داد  و تصریح کرد:برنامه‌هایی مانند دیدار با کارفرمایان، بازدید از واحدهای تولیدی، اجرای گفت‌وگوهای اجتماعی با مشارکت فعال تشکل‌های کارگری نیز در دستور کار قرار گرفته‌اند.

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی از ثبت 18 هزار و 944 دادخواست در هیئت‌های تشخیص در سال 1403 خبر داد و افزود: در همین مدت، 6 هزار و 303 دادخواست نیز در هیئت‌های حل اختلاف رسیدگی شده‌اند.

مختاری با بیان اینکه هم‌اکنون 44 هیئت تشخیص و 21 هیئت حل اختلاف در استان فعال هستند، اظهار امیدواری کرد: فرایند رسیدگی به اختلافات کارگری با سرعت و دقت بیشتری پیگیری شود.

مدیرکل اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی گفت: در حوزه بازرسی کار، طی سال 1403، بیش از 21 هزار و 300 مورد بازرسی از کارگاه‌های فعال در سطح استان انجام شده که از این تعداد، 8 هزار و 555 مورد مربوط به کارگاه‌های پرخطر و 4 هزار و 29 مورد مرتبط با کارگاه‌های ساختمانی بوده است.

مختاری با اشاره به 530 بازرسی انجام‌شده توسط بازرسان ویژه، تأکیدکرد : 2 هزار و 870 بازرسی از کارگاه‌های صنعتی پرخطر و صدور 3 هزار و 631 اخطاریه برای کارگاه‌های ساختمانی انجام شده است. همچنین در پی این بازرسی‌ها، 18 مورد تخلف به مراجع قضایی ارجاع شده و 12 کارگاه به‌دلیل عدم ایمنی، مشمول درخواست پلمب قرار گرفته‌اند.

وی با بیان آمار حوادث ناشی از کار در سال گذشته اعلام کرد:963 حادثه کار در سطح استان به ثبت رسیده که از این تعداد، 56 مورد منجر به فوت شده است. از میان حوادث فوتی ثبت‌شده، 11 مورد در حوزه صنعت، 2 مورد در بخش معدن، 35 مورد در حوزه ساختمان و 8 مورد نیز در سایر حوزه‌ها به وقوع پیوسته است.

مدیرکل اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی یادآور شد: بیشترین میزان حوادث منجر به فوت، به‌طور خاص مربوط به کارگاه‌های ساختمانی بوده است.

مختاری افزود: در حوزه مشاغل سخت و زیان‌آور، دبیرخانه مربوطه در اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی، طی سال جاری 6 هزار و 955 درخواست را بررسی کرده است. این درخواست‌ها شامل ارزیابی وضعیت 15 هزار و 422 کارگاه و بیش از 44 هزار عنوان شغلی بوده‌اند. همچنین 18 پرونده به کمیته تجدیدنظر ارجاع یافته و 2 هزار و 324 عنوان شغلی در 109 کارگاه مجدداً مورد بازبینی قرار گرفته‌اند.

وی از برگزاری 40 جلسه در سال 1403 توسط کمیته بررسی صلاحیت ایمنی پیمانکاران خبر داد و افزود: در این جلسات 886 درخواست مورد رسیدگی قرار گرفته که نهایتاً منجر به صدور 696 گواهی صلاحیت ایمنی برای پیمانکاران واجد شرایط شده است.

مدیرکل اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی ادامه داد: در حوزه آموزش ایمنی کار، در مجموع 158 هزار و 632 نفرساعت آموزش به گروه‌های مختلف هدف ارائه شده که شامل 134 هزار و 496 نفرساعت آموزش عمومی، 11 هزار و 960 نفرساعت آموزش برای کارفرمایان و 12 هزار و 376 نفرساعت آموزش تخصصی برای کارگران بوده است.

مختاری از ارزیابی عوامل زیان‌آور محیط کار در 115 کارگاه استان و بررسی ایمنی 298 دستگاه و ابزار کار در سال گذشته خبرداد و گفت: مجموعه این اقدامات گسترده، با هدف ارتقای وضعیت ایمنی، کاهش حوادث کاری، افزایش مهارت و آگاهی نیروی کار و بهبود شاخص‌های اشتغال در استان صورت گرفته است.

وی تأکیدکرد: با برنامه‌ریزی هدفمند و همکاری نهادهای مرتبط، امنیت شغلی، رفاه اجتماعی و بهره‌وری نیروی کار در خراسان رضوی در مسیر رشد و تعالی قرار خواهد گرفت.

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی، با اشاره به اصل سه‌جانبه‌گرایی در سیاست‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تأکید کرد: حضور نمایندگان کارگران و کارفرمایان در تمام ساختارهای مرتبط با اداره‌کل، از جمله هیأت‌های تشخیص، حل اختلاف، کمیته‌های سخت و زیان‌آور و شورای عالی کار، نشان از جایگاه ویژه تشکل‌های کارگری و کارفرمایی در استان دارد.

مختاری خاطرنشان کرد: در استان خراسان رضوی، 1,346 تشکل کارگری و کارفرمایی فعال هستند که شامل 192 انجمن صنفی کارفرمایی، 152 شورای اسلامی کار، 103 انجمن صنفی کارگری، 865 نماینده کارگری در کارگاه‌ها، 20 نماینده بازنشسته و همچنین 5 کانون انجمن‌های صنفی کارگری، 7 کانون کارفرمایی، یک کانون شوراهای اسلامی کار و یک مجمع نمایندگان کارگران است.

وی در خصوص آموزش‌های برگزارشده در حوزه تشکل‌های کارگری افزود: در سال گذشته، 1,912 نفرساعت آموزش ویژه اعضای تشکل‌های کارگری و کارفرمایی برگزار شد.

 مدیرکل اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی با بیان اینکه حمایت از کارگران بیکار در اولویت‌های این اداره‌کل قرار دارد، بیان کرد: در سال 1403، 11,345 پرونده درخواست بیمه بیکاری مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت با 10,988 مورد آن موافقت شد. از این تعداد، 2,132 نفر پس از طی دوره حمایت، مجدداً شاغل و به چرخه تولید بازگشتند.

مختاری از تشکیل 102 تعاونی جدید با 3,525 عضو در سال گذشته خبرداد و افزود: 23 تعاونی راکد نیز با پیگیری‌های کارشناسی احیا شدند. همچنین، 51 شرکت تعاونی دارای مشکلات مالی به کمیته اعتباری معرفی و جهت دریافت تسهیلات بانکی اقدام شد.

وی افزود: در حوزه نظارت، 2,437 تعاونی مورد بررسی و بازبینی قرار گرفتند و 1,108 تاییدیه ثبتی برای تغییرات ثبتی صادر شد. تعاونی‌های جدید موفق به ایجاد اشتغال برای 388 نفر شده‌اند. در زمینه ترویج فرهنگ تعاون، 39,308 نفرساعت آموزش برگزار شد. همچنین 82 طرح تعاونی در سال گذشته افتتاح شد.

مدیرکل اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی ادامه داد: در زمینه صادرات، تعاونی‌های استان در سال گذشته 102,137 دلار صادرات ثبت کردند و در 13 نمایشگاه داخلی و خارجی حضور یافتند.

مختاری اظهارکرد: سال گذشته، 12 خانه بهداشت کارگری در کارگاه‌ها ایجاد و 208 رویداد ورزشی برگزار شد. همچنین، 100 کودک کارگر بازمانده از تحصیل (6 تا 11 سال) شناسایی و به آموزش و پرورش معرفی شدند.

وی اضافه کرد: در زمینه سلامت روانی و اجتماعی، 4,508 نفر تحت پوشش خدمات قرار گرفتند. همچنین 1,186 زن و کودک کارگر تحت حمایت ماده 78 قانون کار قرار گرفتند. یک دوره آموزشی ویژه آشنایی با بورس برای کارگران نیز برگزار شد.