آیین بزرگداشت روز ملی فرش دستباف ایران برگزار شد/ فرش ایرانی روایتگر عمیق فرهنگی

با گرامی‌داشت روز ملی فرش دستباف ایران که هم‌زمان با روز جهانی صنایع دستی در بیستم خرداد ۱۴۰۴ در موزه ملی فرش ایران برگزار شد، جایگاه فرهنگی، هنری و اقتصادی این هنرصنعت اصیل ایرانی مورد توجه ویژه قرار گرفت.

 به گزارش خبرنگار بازارکار، رئیس مرکز ملی فرش ایران با اشاره به جایگاه فرش در هویت ایرانی، اظهار کرد: امروز در این مکان گردهم آمده‌ایم تا میراثی را یادآور شویم که نه‌تنها جلوه‌ای از زیبایی، بلکه بستری برای اشتغال و توسعه اقتصادی، به‌ویژه در مناطق روستایی است. مرکز ملی فرش ایران با تشکیل شورای راهبردی فرش، تلاش می‌کند ضمن حفظ این میراث گران‌سنگ، آن را به نسل‌های آینده انتقال دهد.

زهرا کمانی ضمن تأکید بر ظرفیت‌های فرهنگی و دیپلماتیک فرش ایرانی، گفت: فرش دستباف زبان مشترک ملت‌هاست و می‌تواند در تقویت دیپلماسی فرهنگی ایران نقشی مهم ایفا کند. روز ملی فرش، تجلی احترام به هنرمندان و فعالان این حوزه است. امیدواریم پیام فرهنگ و صلح‌دوستی ایرانیان از طریق این هنرصنعت کهن به گوش جهانیان برسد.

 رئیس مرکز ملی فرش ایران با بیان اینکه فرش باید پرچم دوم ایران باشد، خاطرنشان کرد: فرش ایرانی باید در جهان شناخته شود. ما باید به آن ببالیم و اجازه ندهیم این نماد فاخر در انزوا بماند.

نجفی عرب با اشاره به چالش‌های اقتصادی پیش‌روی صنایع دستی، اظهار کرد: همایش امروز با نام فرش ایرانی برگزار شده؛ هنری که میراث چندصدساله این سرزمین است. متأسفانه بسیاری از صنایع دستی ایران به بازار مناسبی نرسیده‌اند و در حال نابودی‌اند، اما فرش هنوز نفس می‌کشد و با چنگ و دندان خود را حفظ کرده است.

نجفی عرب ضمن تأکید بر وضعیت دشوار معیشتی فرشبافان، افزود: محیط کار آن‌ها اغلب نامناسب است و متأسفانه هنوز در جامعه، قالیباف به‌عنوان هنرمند و صنعتگر شناخته نمی‌شود. در حالی که در بسیاری از کشورها، از جمله هند، برای صنعتگران فرهنگی احترام ویژه‌ای قائل‌اند.

نجفی عرب با بیان اینکه فرش ایرانی حامل پیام فرهنگی است، گفت: فرش ایرانی نه فقط کالایی کاربردی، بلکه رسانه‌ای فرهنگی است که می‌تواند در دنیای امروز، پیام صلح ایرانیان را منتقل کند. در شرایطی که کشورها بر گسترش تبادلات فرهنگی تمرکز دارند، ما باید فرش را جدی‌تر بگیریم.

نجفی عرب با اشاره به تأثیر تحریم‌ها بر بازار فرش، تصریح کرد: تحریم‌ها لطمه بزرگی به این صنعت وارد کرده‌اند. این نهایت بی‌عدالتی است که فرهنگی‌ترین محصول ایران از بازار جهانی حذف شود. فرش، نماینده هویت، فرهنگ و صلح این سرزمین است.

درباره فرشی حرفی می زنیم که نه تنها هنر، بلکه روایت‌گر فرهنگی عمیق است

نادین اولیویا لازانا سفیر سوئیس با اشاره به علاقه‌اش به هنر ایرانی، بیان کرد: امروز اینجا هستیم تا درباره فرشی حرف بزنیم که نه تنها هنر، بلکه روایت‌گر فرهنگی عمیق است. من در سفرم به دشت مغان دیدم که با چه عشقی روی یک فرش به مدت یک سال کار شده است. این فرش‌ها پلی میان فرهنگ‌ها می‌سازند.

غلامعلی حدادعادل با اشاره به جایگاه ممتاز فرش در صنایع دستی ایران، گفت: امروز، روز جهانی صنایع دستی و روز ملی فرش ایرانی است. ایران در جهان با هنر، ادبیات و فرش شناخته می‌شود. فرش در شناسنامه هویت ملی ما نقش دارد و موزه‌های معتبر دنیا به داشتن نمونه‌ای از آن افتخار می‌کنند.

حدادعادل ضمن تأکید بر جایگاه نمادین فرش در فرهنگ ایرانی، افزود: روح و ذوق ایرانی در فرش تجلی یافته است. ایرانیان در دل کویر، باغ‌هایی آرمانی را در فرش خود جاودانه کرده‌اند. فرش ما یادآور بهار و حتی بهشت است.

حدادعادل با اشاره به نبوغ فرشبافان، تصریح کرد: بسیاری از بافندگان گذشته، بی‌سواد بودند اما آفرینش آن‌ها جهانی را خیره کرد. فرش نه‌تنها هنری باشکوه، بلکه منبع درآمد و اشتغال است. این صنعت بی‌نیاز از بیگانه، دیگران را به خود نیازمند کرده است.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه دشمنان حتی با فرش ایرانی هم سر ستیز دارند، گفت: آن‌ها با ممنوعیت واردات فرش ایرانی در برخی کشورها، می‌خواهند این میراث را از رونق بیندازند، اما ملت ما مثل همیشه از این طوفان هم عبور خواهد کرد. ما فرش را زیر پا پهن می‌کنیم، اما بر سر می‌گذاریم.

علی آقامحمدی با اشاره به ارزش‌های فرهنگی نهفته در فرش ایرانی، اظهار کرد: اگر درست به ادب و آداب ایرانیان نگاه کنیم، متوجه می‌شویم چه گنجینه‌ای در اختیار داریم. فرش نماد فداکاری و جاودانگی است. هر زنی که در روستا قالی می‌بافد، خود را برای ماندگاری فرهنگ فدا کرده است.

آقامحمدی ضمن انتقاد از کاهش درآمدهای صنعت فرش، افزود: وقتی ارزش این هنر دانسته نمی‌شود، صادرات دو میلیارد دلاری فرش به چهل میلیون دلار سقوط می‌کند و این فاجعه‌ای بزرگ است. کسانی که به این نقطه رسانده‌اند، مرتکب ظلم فرهنگی شده‌اند.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه احیای فرش باید مقدم بر ساخت موزه باشد، تأکید کرد: ابتدا باید فرش زنده شود، آن‌گاه موزه معنا پیدا می‌کند. دارهای قالی باید دوباره برپا شوند و این هنر به خانه‌ها بازگردد.
مینو خالقی با اشاره به پیام سیدعباس عراقچی، گفت: فرش ایرانی تنها یک کالا نیست، بلکه سند زنده تاریخ، فرهنگ و هنر این سرزمین است. این هنر ریشه در تمدن هخامنشی دارد و نمونه آن فرش پازیریک است که در دنیا شناخته شده است.

خالقی ضمن تأکید بر تلاش کشورها برای مصادره این هنر، افزود: فرش ایرانی فراتر از مرزها و با هویتی اصیل شناخته می‌شود. این هنر، مزیت صادراتی ما و ابزاری برای دیپلماسی فرهنگی است. وزیر امور خارجه نیز از خانواده فرش است و با نگاه راهبردی به دنبال احیای این صنعت است.

متن پیام عراقچی با تأکید بر عمق تاریخی فرش ایرانی آورده است: فرش ایرانی تار و پود تاریخ است، جلوه‌گاه فرهنگ، هنر و خیال ایرانی. در هر گوشه از این سرزمین طرحی است، رنگی و داستانی از اقوام. این هنر کهن سال‌هاست آماج تحریم‌ها بوده، اما هنوز زینت‌بخش کاخ‌های سلطنتی جهان است.

یحیی آل‌اسحاق با اشاره به آمار صادرات فرش، اظهار کرد: ما زمانی دو میلیارد دلار صادرات فرش داشتیم، اما اکنون تنها چهل میلیون دلار. این اگر فاجعه نیست، پس چیست؟ دو میلیون نفر مستقیماً به این صنعت وابسته بودند. حضور مقامات عالی در این مراسم نشان از اهمیت موضوع دارد.

مشاور وزیر صمت ضمن تأکید بر سپردن امور به دست فعالان فرش، افزود: باید این صنعت را به خود مردم و تشکل‌ها سپرد. این فعالان هستند که می‌توانند فرش را احیا کنند. متأسفانه شأن بسیاری از آنان در سال‌های اخیر حفظ نشده است.

گفتنی است این رویداد به توسط "خانه خلاق و نوآوری بهین تاج هنر" فعال در حوزه فرش و صنایع دستی برگزار شد که ریاست آن را دکتر زهرا احمدی بر عهده دارد.

در پایان این مراسم، با حضور شخصیت‌هایی همچون آقامحمدی، اتابک، حدادعادل و سایر مسئولان، از تمبر یادبود روز ملی فرش ایران رونمایی شد.

گزارش: امیر طاها بینام