یک محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی خراسان رضوی مطرح کرد خراسان رضوی مستعد در حوزه آبزی پروری

علی قناد در گفت وگو با ایسنا درباره وضعیت شیلات و آبزیان خراسان رضوی گفت: ۲۳ هزار و ۴۳۵ منبع آبی در خراسان رضوی داریم که ۳۵۰۳ منبع دارای پتانسیل بالقوه آبزی‌پروری هستند. ظرفیت بالقوه آبزی‌پروری در استان سالانه ۳۵ هزار تن هست و در سال ۱۴۰۲ میزان تولید استان ۱۳ هزار تن بوده است.

وی با اشاره به گونه‌های آبزی‌پروری که در استان قابلیت پرورش دارند، اظهار کرد: استان خراسان رضوی اقلیم خشک و نیمه‌خشک دارد و در مناطق مختلف استان‌ گونه‌های متفاوتی از آبزیان قابلیت پرورش دارند. ماهیان سردآبی با دمای آب زیر ۱۸ درجه و گرمابی با دمای آب بالای ۲۰ درجه در استان قابلیت پرورش دارند. انواع ماهیان سردآبی به‌ویژه قزل‌آلا در استان پرورش داده می‌شود و میزان تولید ما در سال۹۴۱۸ تن بوده و ماهیان گرم آبی شامل انواع ماهیان کپور و تیلاپیلار در استان پرورش داده می‌شود که ۳۶۰۲ تن میزان پرورش ما در سال هست. همچنین قابلیت بسیار خوبی در حوزه پرورش ماهیان خاویاری در استان خراسان رضوی وجود دارد به‌طوری‌که شاهد۷۰ تن تولید و استحصال خاویار هستیم.

این متخصص در حوزه آبزی‌پروری و شیلات در خراسان رضوی با بیان اینکه ظرفیت خوبی در حوزه‌های مختلف پرورش انواع آبزیان در استان وجود دارد و منابع خوبی هم داریم، تصریح کرد: مشکل اساسی در استان این است که منابع آبی دارای قابلیت معرفی به پرورش‌دهندگان و علاقه‌مندان به پروش ماهی شناسایی و معرفی نشده است.

 وجود ۱۲۰۰ استخر ذخیره آب کشاورزی، ظرفیتی برای آبزی‌پروری

وی یکی از پتانسیل‌های خراسان رضوی را در حوزه پرورش ماهی و آبزیان وجود استخرهای ذخیره آب کشاورزی دانست که با توجه به تغییر اقلیم استان و کشور، کشاورزان برای آبیاری مزارع و باغات به احداث استخرهای ذخیره آب کشاورزی روی آورده‌اند و با تغییرات جزئی در این استخرها می‌توان از آنها برای پرورش ماهی استفاده کرد.

قناد بابیان اینکه بیش از ۱۲۰۰ استخر ذخیره آب کشاورزی در استان داریم که از تعدادمحدودی از آنها برای پرورش ماهی استفاده می‌شود، گفت: استخرهای ذخیره آب کشاورزی ظرفیت بالقوه‌ای برای پرورش ماهی هستند و باید سازمان جهاد کشاورزی و حوزه شیلات استان دوره‌های آموزشی مختلف برای کشاورزان برگزار کنند تا از این پتانسیل و استخرهای کاربردی برای پرورش ماهی استفاده شود.

وی افزود: مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی خراسان رضوی امکان ارائه آموزش‌های لازم را دارد و روش‌هایی را آموزش می‌دهیم که میزان تولید آبزیان را در استخرهای ذخیره آب کشاورزی با روش‌های مدیریتی نوین به بیش از سه تا چهار برابر ظرفیت اسمی آنها افزایش دهیم که این استخرها با هزینه مختصر، وارد مدار تولید آبزیان می‌شوند و می‌توان سرمایه‌گذاری خوبی در این زمینه انجام داد و تولید و پرورش ماهی داشت.

این محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به اینکه شهرستان سبزوار به‌عنوان یکی از مراکز مهم تولید و پرورش ماهی و آبزیان در استان است، یادآور شد: یکی از کارهای مهمی که در این شهرستان انجام‌شده پرورش ماهیان خاویاری از منابع آبی که شور شده و منابع آبی لب‌شور هستند شروع‌شده و در سایر مناطق هم این‌گونه منابع آبی که شور شده‌اند وجود دارد که بلااستفاده مانده‌اند و زمین‌های آنها هم از حالت کشت معمول خارج‌شده‌اند لذا می‌توان با ایجاد مراکز تولید ماهیان خاویاری یا ماهیان سردآبی مثل قزل‌آلا در آب‌های لب‌شور کار پرورش را انجام دهیم که این کار در شهرستان‌هایی مثل گناباد، بردسکن و کاشمر که منابع آبی آنها رو به شوری رفته این استعداد ویژه وجود دارد و می‌توان سرمایه‌گذاران را به این مسیر هدایت کرد و با گذاشتن تورهای بازدید از سبزوار و آشنایی با اقدامات انجام‌شده و جذب سرمایه‌گذاران، شیلات را در استان گسترش داد.

چالش‌های آبزی‌پروری و شیلات در خراسان رضوی

وی با بیان اینکه در استان خراسان رضوی با چالش‌های متعددی در حوزه آبزی‌پروری و شیلات روبرو هستیم، یکی از مهم‌ترین موضوعات در این زمینه را کاهش راندمان تولید عنوان کرد و گفت: اغلب استخرهای پرورش ماهی استان راندمان تولید پایینی دارند.

قناد با تأکید بر ضرورت اصلاح مهندسی آبزیان و سازه‌های به‌کاررفته در استخرها گفت: با مهندسی آبزپروری و ایجاد سازه‌های جدید و به‌روز و استفاده از سیستم‌های مجهز برگشت و تصفیه آب می‌توان راندمان تولید را افزایش داد. در حوزه مکانیزاسیون نیز یکی از چالش‌های شیلات در استان، کاهش نرخ نفوذ مکانیزاسیون در مزارع پرورش ماهی است. استفاده از مکانیزاسیون، سیستم‌های مجهز برگشت و تصفیه مجدد آب، سیستم‌های غذادهی، سیستم هوادهی و نانوحباب‌ها از شیوه‌های مهمی است که برای افزایش راندمان تولید می‌توان از آن بهره برد.

وی استفاده از منابع آب‌های غیرمتعارف در استان را ضروری دانست و خاطرنشان کرد: در استان منابع آبی بلااستفاده‌ای داریم که می‌توان با بررسی این منابع، از آنها برای پرورش ماهی استفاده کنیم و میزان تولید را افزایش دهیم.

این محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به اینکه مزارع پرورش ماهی در استان به لحاظ مدیریتی دچار نقصان هستند، گفت: ما باید با هوشمند سازی مزارع پرورش ماهی در جهت استفاده بهینه و استفاده حداکثری از آب موجود نهایت استفاده را داشته باشیم و هوشمند سازی را وارد مزارع کنیم و پرورش‌دهندگان ماهی را با سیستم‌های نوین هوشمند سازی مزارع آشنا و از این فرایند استفاده کنیم.

وی چالش دیگر را در حوزه غذا و تغذیه آبزیان اعلام کرد و گفت: ۸۰ درصد هزینه‌های آبزی‌پروری مربوط به تغذیه است. غذای آبزیان که در استان تولید می‌شود کیفیت مناسب ندارند و غذاهایی هم که از خارج استان وارد می‌شود، فاقد کیفیت مطلوب هستند و باید در حوزه کیفی سازی غذاها کار گسترده‌ای انجام گیرد.

قناد با اشاره به اینکه در حوزه به نژادی و ... در حوزه آبزی‌پروری اقداماتی انجام‌شده است، بیان کرد: در این راستا تولید ماهیان تک‌جنس صورت گرفته که می‌تواند در افزایش تولید به‌صورت چشمگیری به کار می‌آید. همچنین باید از فناوری‌های نوین ازجمله استفاده از انرژی هسته‌ای استفاده کنیم و باید استان در این زمینه ورود کند.

 وی با تأکید بر ضرورت وجود مرکز تحقیقات در این حوزه که به شیلات کمک کند، افزود: چالش بسیار بزرگ خراسان رضوی در این زمینه وضعیت بازار و مصرف آبزیان است که در استان تاکنون کار خاصی انجام‌نشده و باید شیوه‌های مصرف و معرفی و آشنایی جامعه با انواع آبزیان را ارائه کنیم و تشخیص آبزیان باکیفیت را به مردم آموزش دهیم و مراکز آبزی‌پروری و عرضه ماهی را درجه‌بندی کنیم تا مردم با آسودگی خیال بتوانند از این مراکز خرید داشته باشند. در حوزه بازار هم کار زیادی نشده و استفاده از روش‌های تبلیغاتی و فضای مجازی در این حوزه می‌تواند به کشاورزان و پرورش‌دهندگان کمک کند تا تولیدکنندگان محصولی باکیفیت و سالم تولید کنند و تولیداتشان در اختیار مردم قرار بگیرد تا مردم با آرامش نسبت به مصرف این ماده غذایی روی بیاورند.

لزوم برنامه‌ریزی جامع آموزشی پرورش‌دهندگان ماهی

این محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی خراسان رضوی با تأکید بر استفاده از گونه‌های جدید پرورشی در استان اظهار کرد: برخی گونه‌های آبزیان، بومی استان هستند و روی آنها باید بیشتر کار شود البته گونه‌هایی را هم می‌توان از خارج استان وارد کرد و با انجام کار تحقیقاتی روی آنها، آن‌گونه‌ها را با شرایط استان به لحاظ تغییر اقلیمی و محیط زیستی سازگار کرد و تکثیر و پرورش داشته باشیم. مزارع ما نیاز به گونه‌های جدید دارند و باید آنها را به پرورش‌دهندگان معرفی کنیم.

وی یادآور شد: یکی از مهم‌ترین کارهایی که باید در استان انجام شود برنامه‌ریزی جامع برای آموزش پرورش‌دهندگان ماهی است. پرورش‌دهندگان باید برنامه جامع در حوزه تکثیر و پرورش داشته باشند و با شیوه‌های نوین و ابزارهای جدید و مکانیزاسیون، اصلاح نژاد و استفاده از ماهیان تک‌جنس، تولید غذا و استفاده از مکمل‌های غذایی مختلف جهت افزایش بهبود ضریب غذایی آشنا شوند. در حوزه مهندسی آبزی پروری نیز باید کار انجام شود و فرایند آموزشی باید به‌صورت کامل در قالب پک آموزشی در اختیار پرورش‌دهندگان ماهی قرار بگیرد.

قناد گفت: در استان با استفاده از آب‌های خروجی از مرزها و با کشت فرا سرزمینی با کشورهای دیگر می‌توان تولیداتی در حوزه آبزیان انجام داد. استان خراسان رضوی با تولیدات باکیفیت درزمینهٔ آبزی‌پروری در حوزه صادرات هم می‌تواند ورود کند.

وی با بیان اینکه در خراسان رضوی در حوزه فرآوری محصولات شیلاتی، مراکز خاص فراوری محصولات آبزی‌پروری نداریم و باید در این زمینه پیگیر باشیم  و با معرفی استعدادهای آبزی‌پروری به سرمایه‌گذاران، را آنها برای ورود به سرمایه‌گذاری در این زمینه علاقه‌مند کرد و بتوان تولیدات آبزیان را به کشورهای اطراف صادر کرد.

این محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی خراسان رضوی افزود: استخرهای ذخیره آب کشاورزی استعداد بی‌نظیری برای پرورش ماهی هستند البته با شیوهایی که مرکز تحقیقات کشاورزی استان به کشاورزان توصیه می‌کند و امیدواریم بخش اجرا در کنار بخش تحقیقات قرار بگیرد و از دانشی که در سطح استان و در عرصه ملی هست بتوان برای پرورش آبزیان بهره برد.