۳۴ مؤسسۀ ایرانی در سیاهۀ مؤسسه‌های تأثیرگذار جهان قرار گرفت

به گزارش روابط‌ عمومی وزارت علوم به نقل از پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، در ویرایش پیشین این نظام رتبه‌بندی 29 مؤسسه در میان مؤسسه‌های فعال در دستیابی به اهداف توسعة پایدار سازمان ملل جای گرفته بودند. در نمودار یک، روند سالانۀ شمار مؤسسه‌های ایرانی در نظام رتبه‌بندی جهانی تأثیر «مؤسسۀ آموزش عالی تایمز» گزارش شده است.

رتبه‌بندی تأثیر آموزش عالی تایمز، میزان موفقیت دانشگاه‌های جهان را در برآوردن اهداف توسعه پایدار سازمان ملل اندازه‌گیری می‌کند. در ویرایش 2025 نظام رتبه‌بندی جهانی تأثیر «مؤسسۀ آموزش عالی تایمز»، روی هم، نام 2526 مؤسسه از 130 کشور جهان در فهرست پایانی آمده است. در ویرایش پیشین این نظام رتبه‌بندی 2152 مؤسسه از 125 کشور ارزیابی و رتبه‌بندی شده بودند.

رتبه‌بندی تأثیر آموزش عالی تایمز تنها نظامی است که دانشگاه‌ها را بر پایة اهداف توسعه پایدار سازمان ملل ارزیابی می‌کند. این نظام از شاخص‌هایی که به دقت طراحی شده‌اند برای ارائه مقایسه‌های جامع و متوازن در چهار حوزه گسترده بهره‌برداری می‌کند: پژوهش، مدیریت، تعامل، و آموزش. در این نظام رتبه‌بندی 17 هدف توسعة پایدار سازمان ملل اندازه‌گیری می‌شود. دانشگاه‌ها می‌توانند داده‌های مربوط به هر تعداد از اهداف توسعه پایدار را تا جایی که بتوانند ارائه کنند. هر هدف دارای یک سری معیار است که برای ارزیابی عملکرد دانشگاه در آن هدف استفاده می‌شود. هر دانشگاهی که داده‌های مربوط به هدف 17 و دست‌کم سه هدف دیگر را ارائه دهد، در رتبه‌بندی کلی گنجانده می‌شود.

در هر یک از اهداف توسعة پایدار سه نوع شاخص پیش‌بینی شده‌اند: (1) شاخص‌های ارزیابی پژوهش: این شاخص‌ها از داده‌های ارائه شده توسط انتشارات الزویر استخراج می‌شوند. برای هر هدف، یک پرسمان طراحی شده که دامنه شاخص را به مقاله‌های مرتبط با آن هدف محدود می‌کند. این بخش با انتشارات شناسایی شده توسط هوش مصنوعی تکمیل می‌شود. (2) شاخص‌های پیوسته: این شاخص‌ها میزان مشارکت در تاثیر را که به طور پیوسته در یک محدوده تغییر می‌کند، می‌سنجند؛ به عنوان مثال، شمار دانش‌آموختگان در حوزة علوم پزشکی. این شاخص‌ها معمولاً بر اساس اندازه موسسه نرمال‌سازی می‌شوند. (3) سیاست‌ها و اقدام‌ها با پشتوانه مدارک مستند: در این موارد، دانشگاه‌ها باید مدارکی برای حمایت از ادعاهای خود ارائه دهند (مانند وجود برنامه‌های مشاوره). به این مدارک و عمومی بودن آن‌ها امتیاز داده می‌شود و این شاخص‌ها معمولاً بر اساس اندازه موسسه نرمال‌سازی نمی‌شوند.

امتیاز هر هدف به گونه‌ای محاسبه می‌شود که بالاترین امتیاز در هر هدف در محاسبات کلی 100 و کمترین امتیاز 0 باشد. این روش برای تنظیم تفاوت‌های جزئی در محدوده امتیازدهی در هر هدف و اطمینان از اینکه با دانشگاه‌ها به طور عادلانه رفتار می‌شود، کارآمد است. امتیاز کلی یک دانشگاه در یک سال معین با ترکیب امتیازهای آن دانشگاه در چهار هدف (هدف شمارة 17 و سه هدف دیگر از 16 هدف باقیمانده، که دانشگاه بیشترین امتیاز را در آنها آورده است). هدف شمارة 17 به تنهایی 22 درصد از کل امتیاز را پیش‌بینی می‌کند و سه هدف دیگر، هر کدام 26 درصد امتیاز. این بدان معناست که دانشگاه‌های مختلف بر اساس مجموعه متفاوتی از اهداف امتیازدهی می‌شوند که بستگی به تمرکز آن‌ها بر اهداف معینی دارد. امتیاز رتبه‌بندی کلی، میانگین امتیازات کلی دو سال گذشته است.

این رتبه‌بندی هر دانشگاهی را که در دورة کارشناسی یا کارشناسی ارشد دارد، ارزیابی می‌کند. اگرچه آثار پژوهشی بخشی از روش‌شناسی این نظام هستند، داشتن تعداد مشخصی مقاله الزامی نیست. در جدول یک، رتبه‌های ملی و جهانی مؤسسه‌های ایرانی و در جدول دو، امتیاز آنها در چهار هدف برترشان آمده‌اند.

بر پایۀ ویرایش 2025 میلادی نظام رتبه‌بندی تأثیر «مؤسسة آموزش عالی تایمز»، «Western Sydney University» پیشگام در جهان است و «University of Manchester»، «Kyungpook National University»، «Griffith University»، «University of Tasmania»، «Arizona State University (Tempe)»، «Queen’s University»، «University of Alberta»، «Aalborg University»، و «Universitas Airlangga» در جایگاه دوم تا دهم هستند.

در این نظام رتبه‌بندی، هند با 135 مؤسسه در صدر کشورهای جهان است. پاکستان با 120 مؤسسه، فیلیپین با 113 مؤسسه، ترکیه با 108 مؤسسه، و عراق با 88 مؤسسه در رتبه‌های بعدی جای گرفته‌اند. اما در میان کشورهای منطقه، ایران با 34 مؤسسه در جایگاه هفتم منطقه و 21م جهان ایستاده است. در جدول سه، شمار مؤسسه‌های کشورهای منطقه در نظام رتبه‌بندی جهانی تأثیر «مؤسسۀ آموزش عالی تایمز» در سال 2025 میلادی گزارش شده است.