تقدیر از پژوهشگران ملی و بین‌المللی در حوزه سلول‌های بنیادی و پزشکی تولیدمثل در جشنواره و کنگره رویان/ تأکید بر لزوم سرمایه‌گذاری در علوم پایه

به گزارش بازارکار از روابط عمومی جهاددانشگاهی، مراسم اهداء جوایز بیست و ششمین کنگره بین‌المللی و بیست و چهارمین جشنواره بین‌المللی رویان امروز چهارشنبه (12 شهریورماه) با حضور دکتر علی منتظری رئیس جهاد دانشگاهی؛ دکتر شاهین آخوندزاده معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ دکتر عباس افلاطونیان رئیس مرکز درمان ناباروری یزد، دکتر زهرا شیخی معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی؛ دکتر حسین شاهوردی رئیس پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی و جمعی از چهره‌های برجسته علمی و پژوهشی کشور در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد.

مأموریت پژوهشگاه رویان؛ از تولید علم تا بهبود کیفیت زندگی بیماران

در ابتدای این مراسم، دکتر عبدالحسین شاهوردی رئیس پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی و رئیس این کنگره با اشاره به تحولات اخیر در حوزه درمان ناباروری و سلول‌های بنیادی، گفت: امروز نوآوری‌های چشمگیری در عرصه فناوری‌های کمک‌باروری در حال شکل‌گیری است؛ از به‌کارگیری هوش مصنوعی در انتخاب دقیق‌تر جنین و بهینه‌سازی چرخه‌های درمان تا توسعه روش‌های غیرتهاجمی برای ارزیابی کیفیت جنین.

وی افزود: گسترش تکنیک‌های انجماد جنین، به‌کارگیری اُمیک‌ها برای تشخیص فردمحور و ترکیب فناوری‌های کمک‌باروری با دستاوردهای پزشکی بازساختی و سلول‌های بنیادی، افق‌های تازه‌ای را گشوده است. این نوآوری‌ها نویدبخش عصری است که در آن مسیر درمان ناباروری کوتاه‌تر، موفقیت‌ها بیشتر و تجربه بیماران انسانی‌تر خواهد بود.

رئیس پژوهشگاه رویان تأکید کرد: هدف ما تنها تولید داده‌های علمی نیست، بلکه ترجمان علم به بالین و بهبود کیفیت زندگی بیماران است. هر گام در شناخت مکانیسم‌های ناباروری و هر پیشرفت در عرصه سلول‌های بنیادی، پزشکی شخص‌محور و مهندسی ژنتیک زمانی ارزشمند است که به نتیجه عملی در درمان بیماران منجر شود و لبخند التیام را بر لب آنان بنشاند.

نقش تعاملات علمی بین‌المللی در پیشرفت دانش

دکتر شاهوردی با اشاره به اهمیت هم‌افزایی علمی در سطح جهانی، خاطرنشان کرد: هیچ کشور و هیچ دانشمندی به‌تنهایی قادر به رویارویی با پیچیدگی‌های علوم تولیدمثل و سلول‌های بنیادی نیست. گاهی کشفی در تهران الهام‌بخش پژوهشی در توکیو می‌شود و نوآوری از اروپا راهگشای متخصصان بالینی در خاورمیانه خواهد بود. از این‌رو، کنگره‌های رویان پلی استوار میان دانش فردی و خرد جمعی به شمار می‌آیند.

نهادینه شدن باور ما می‌توانیم در بین جوانان

وی در بخشی دیگر از سخنانش گفت: با درود به شهیدان به‌ویژه دانشمندان شهید، یاد دکتر کاظمی آشتیانی، بنیان‌گذار فقید پژوهشگاه رویان را گرامی می‌داریم. او با تأسیس این مرکز، باور «ما می‌توانیم» را در میان جوانان این سرزمین نهادینه کرد.

جشنواره و کنگره بین‌المللی رویان؛ بستری برای هم‌افزایی علمی

رئیس پژوهشگاه رویان در ادامه با تبریک ایام ولادت پیامبر اکرم(ص) و امام صادق(ع) و آغاز هفته وحدت، در افتتاحیه بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی رویان و بیست‌وششمین کنگره بین‌المللی پزشکی تولیدمثل، سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی، اظهار کرد: این رویداد تنها یک گردهمایی علمی سالیانه نیست، بلکه یک اکوسیستم دانش و اندیشه است که تعامل سازنده میان پژوهشگران را به‌عنوان موتور محرک پیشرفت تعریف می‌کند.

جشنواره بین‌المللی رویان؛ فرصتی برای معرفی پژوهشگران برتر

دکتر شاهوردی با اشاره به دستاوردهای علمی در حوزه درمان بیماری‌های صعب‌العلاج، گفت: بیمارانی که روزی درمان‌ناپذیر به شمار می‌رفتند، امروز به لطف الهی و پیشرفت‌های علمی از مسیرهای تازه‌ای برای درمان بهره‌مند شده‌اند.

وی افزود: در کنار برگزاری بیست‌وششمین کنگره بین‌المللی پزشکی تولیدمثل، امسال شاهد بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی رویان نیز هستیم؛ جشنواره‌ای که همواره فرصتی برای معرفی و تقدیر از برگزیدگان ملی و بین‌المللی بوده است.

شاهوردی با اشاره به داوری آثار امسال، تصریح کرد: بیش از ۱۱ داور برجسته داخلی و خارجی در حوزه‌های سلول‌های بنیادی و علوم تولیدمثل، ۶۲ طرح از ایران و ۱۵ کشور جهان را ارزیابی کردند. در نهایت، دو طرح ملی و دو طرح بین‌المللی به‌عنوان برگزیده انتخاب شدند که پیشاپیش به این پژوهشگران تبریک می‌گویم.

وی ادامه داد: امسال برای نخستین بار از دو محقق ملی نیز به پاس دریافت جوایز برجسته به‌عنوان محققان شایسته تقدیر قدردانی خواهد شد. هدف اصلی جشنواره ایجاد انگیزه در میان دانشمندان، به‌ویژه پژوهشگران جوان و گسترش جریان‌های علمی در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور است.

تأکید بر اهمیت جوانی جمعیت و درمان ناباروری

رئیس پژوهشگاه رویان با اشاره به شرایط جمعیتی کشور بیان کرد: با توجه به روند کاهش نرخ باروری و افزایش میانگین سن ازدواج و فرزندآوری، دغدغه جوانی جمعیت بیش از پیش مطرح است. سیاست‌های کلان کشور در راستای حمایت از خانواده‌ها و ارتقای نرخ رشد جمعیت، بر اهمیت تشخیص، درمان و پیشگیری از ناباروری تأکید دارد.

وی اضافه کرد: باروری به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی سلامت خانواده و جامعه باید در صدر اولویت‌های بهداشتی، آموزشی و پژوهشی قرار گیرد. ما و همکارانمان در این کنگره تلاش داریم با نگاهی رو به آینده برای رویارویی با این چالش آماده شویم.

نقش علم و سیاست‌گذاری هوشمند در جوان‌سازی جمعیت

دکتر شاهوردی تأکید کرد: تجهیز به دانش روز در حوزه‌های علوم تولیدمثل، سلول‌های بنیادی، پزشکی بازساختی، ژن‌درمانی، هوش مصنوعی و پزشکی شخص‌محور، مسیر آینده ما را روشن می‌کند. باور داریم تنها با ترکیب علم نوین، سیاست‌گذاری هوشمند و تعهد اخلاقی می‌توانیم همزمان با ارتقای کیفیت درمان ناباروری، به هدف کلان جوان‌سازی جمعیت نیز کمک کنیم.

قدردانی از برگزارکنندگان و حامیان جشنواره

وی در پایان سخنان خود گفت: جا دارد از حمایت‌های ریاست جهاددانشگاهی، معاونت پژوهش و فناوری وزارت بهداشت، دبیران علمی کنگره و اعضای هیئت‌رئیسه پژوهشگاه رویان، همچنین کمیته علمی و اجرایی این برنامه تشکر کنم. برگزاری این رویدادها نتیجه تلاش جمعی همکاران من است و من تنها سخنگوی این عزیزان هستم. بار دیگر از حضور مهمانان و حامیان این حرکت علمی ـ فرهنگی قدردانی می‌کنم و از خداوند متعال سلامتی همه شما را خواستارم.

رتبه سوم جهانی ایران در تولید مقالات علمی

در ادامه این مراسم، دکتر شاهین آخوندزاده معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به جایگاه علمی ایران در حوزه طب تولیدمثل گفت: بر اساس آمار منتشرشده در سال ۲۰۲۴، ایران پس از چین و آمریکا رتبه سوم دنیا را در تولید مقالات علمی مرتبط با طب تولیدمثل کسب کرده است.

وی با بیان اینکه ایران با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌های جدی توانسته جایگاه برجسته‌ای در این حوزه به دست آورد، اظهار کرد: در شرایطی که همکاران ایرانی امکان حضور گسترده در پروژه‌های پژوهشی بین‌المللی ندارند، باز هم رتبه کشور در این حوزه بسیار قابل توجه است. مقالات مشترک با پژوهشگران خارجی به‌طور متوسط ۱۰برابر بیشتر از مقالات داخلی استناد دریافت می‌کنند و این محدودیت به‌طور طبیعی بر شاخص‌های ما اثر می‌گذارد.

رتبه ایران در استنادها و شاخص  H-Index

دکتر آخوندزاده با اشاره به کیفیت مقالات علمی ایران در این حوزه گفت: از نظر تعداد استنادها، ایران در طب تولیدمثل در جایگاه هشتم جهان قرار دارد، در حالی‌که پزشکی بالینی رتبه شانزدهم را به خود اختصاص داده است. این نشان می‌دهد علوم تولیدمثل در ایران نسبت به برخی رشته‌های دیگر پزشکی وضعیت بهتری دارد.

وی افزود: در شاخص H-Index نیز ایران رتبه سی‌ویکم را داراست. این شاخص تابع زمان است و کشورهای دارای سابقه طولانی در پژوهش‌های علوم پایه، موقعیت بهتری دارند. با این حال، جایگاه علوم تولیدمثل در کشور نسبت به میانگین علمی ایران مطلوب‌تر است.

معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: ایران در سطح منطقه از نظر تعداد مقالات در حوزه طب تولیدمثل رتبه نخست را دارد. این در حالی است که کشورهایی مانند ترکیه، با وجود هزینه‌کرد بسیار بیشتر در حوزه پژوهش و نبود محدودیت‌های تحریمی، جایگاهی پایین‌تر از ایران کسب کرده‌اند.

تقدیر از جهاددانشگاهی و پژوهشگاه رویان

وی با قدردانی از تلاش پژوهشگران جهاددانشگاهی و پژوهشگاه رویان، اظهار کرد: رویان به‌عنوان یکی از قله‌های علمی جهاددانشگاهی، اعتمادبه‌نفس، خودباوری و تلاش را به نسل جوان علمی کشور منتقل کرده و چندین نسل از مدیران علمی را پرورش داده است. بدون شک استمرار این مسیر به توسعه علمی کشور کمک خواهد کرد.

دکتر آخوندزاده با اشاره به رشد چشمگیر مقالات ایران در حوزه علوم تولیدمثل طی سال‌های اخیر تأکید کرد: با وجود محدودیت‌ها، روند رشد علمی ایران در این حوزه ادامه‌دار خواهد بود و نشان می‌دهد کشور ظرفیت‌های عظیمی برای ارتقاء در عرصه‌های بین‌المللی دارد.

ایران با وجود تحریم‌ها همچنان جایگاه برجسته‌ای در بیولوژی تولیدمثل دارد

معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در بیست‌وششمین کنگره بین‌المللی رویان با اشاره به شاخص‌های جهانی علوم تولیدمثل گفت: به همت پژوهشگران کشور، وضعیت ایران در حوزه بیولوژی تولیدمثل نسبت به میانگین کل علوم پزشکی و علم ایران شرایط بهتری دارد. شاخص‌های پایگاه اسکوپوس نشان می‌دهد که این حوزه از منظر استنادها و انتشارات علمی در وضعیت قابل قبولی قرار گرفته است.

تأکید بر لزوم سرمایه‌گذاری در علوم پایه

وی با بیان اینکه علوم تولیدمثل عمدتاً در حوزه علوم پایه قرار می‌گیرد، اظهار کرد: علوم پایه برای دستیابی به عمق علمی نیازمند سرمایه‌گذاری گسترده است. متأسفانه در ایران سرمایه‌گذاری کافی در این بخش انجام نمی‌شود و همین امر بر کیفیت و حضور مقالات ما در مجلات برتر دنیا اثر گذاشته است.

دکتر آخوندزاده افزود: بر اساس بررسی‌های پنج‌ساله (۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴)، ۱۰ محقق و ۱۰ دانشگاه و مؤسسه کشور در میان برترین‌های حوزه بیولوژی تولیدمثل قرار دارند. پژوهشگاه رویان به‌عنوان بخشی از جهاددانشگاهی در این میان جایگاهی برجسته و ممتاز دارد و می‌توان آن را یکی از مراکز تاپ علمی کشور در این حوزه دانست.

تحریم‌های علمی و محدودیت‌های بین‌المللی

وی با انتقاد از فشارهای تحریمی بر عرصه علم، گفت: در سال‌های اخیر تحریم‌های علمی شدت بیشتری یافته است. حتی ناشرانی مانند اسپرینگر نیچر بدون هیچ پرسشی صرفاً به‌دلیل آدرس ایرانی نویسندگان، از پذیرش مقالات جلوگیری می‌کنند. این شرایط نشان‌دهنده یک جنگ علمی تمام‌عیار است و ضرورت دارد با تقویت مجلات داخلی و نمایه‌سازی آن‌ها در پایگاه‌های معتبر، بخشی از این محدودیت‌ها را دور بزنیم.

تأکید بر اهمیت همکاری‌های بین‌المللی

دکتر آخوندزاده با تأکید بر نقش همکاری‌های علمی مشترک، تصریح کرد: مقالاتی که با مشارکت بین‌المللی منتشر می‌شوند، به‌طور میانگین ۱۰ برابر بیشتر از مقالات صرفاً داخلی استناد دریافت می‌کنند. به همین دلیل باید بیش از پیش به سمت کار گروهی، ملی و بین‌المللی حرکت کنیم تا شاخص‌های علمی کشور ارتقاء یابد.

وی در ادامه با اشاره به مأموریت جهاددانشگاهی، خاطرنشان کرد: این نهاد علمی در سال‌های گذشته نسلی از مدیران علمی کشور را پرورش داده است. اکنون باید گام بعدی، پرورش و معرفی نسل جدیدی از محققان برجسته همچون دکتر بهاروند به جامعه علمی کشور و جهان باشد.

نمایش موفقیت دانشمندان داخلی، راهکار کاهش مهاجرت نخبگان است

معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در ادامه سخنان خود در بیست‌وششمین کنگره بین‌المللی رویان با اشاره به ضرورت حمایت از نخبگان علمی کشور گفت: بخشی از مهاجرت در کشور ما ریشه اقتصادی، سیاسی یا اجتماعی ندارد، بلکه ناشی از فراهم نکردن بستر مناسب برای رشد جوانان است. اگر اجازه دهیم یک بایولوژیست جوان در داخل کشور مسیر علمی خود را طی کند و به مدارهای بالای دانش برسد، بسیاری از مشکلات مهاجرت کاهش می‌یابد.

وی با تأکید بر اهمیت ارائه الگوهای علمی داخلی به جامعه، اظهار کرد: وقتی دانشمندانی همچون دکتر حسین بهاروند در کشور پرورش یافته و به موفقیت می‌رسند، مدیران وظیفه دارند آن‌ها را به جامعه معرفی کنند. اگر موفقیت این افراد به‌طور گسترده به جوانان نشان داده شود، قطعا امید به آینده علمی کشور تقویت خواهد شد.

دکتر آخوندزاده افزود: باید به جوانان نشان دهیم که می‌توانند از مسیر علمی در همین کشور به جایگاه‌های رفیع دست یابند. معرفی دانشمندان موفق داخلی، راهی مطمئن برای کاهش میل به مهاجرت است. جهاددانشگاهی تاکنون در این مسیر عملکرد مؤثری داشته و توانسته نمونه‌های درخشانی به جامعه علمی کشور ارائه کند.

در بخش بین‌المللی، ۲ پژوهشگر برتر شناخته شدند

همچنین در پایان این رویداد علمی، پژوهشگران برجسته در حوزه‌های پزشکی تولیدمثل، زیست‌شناسی و سلول‌های بنیادی به خاطر دستاوردهای چشمگیر خود، معرفی شدند و جوایز ملی و بین‌المللی این جشنواره را از آن خود کردند که اسامی آنها به شرح زیر است:

دکتر مجید ابراهیمی ورکیانی از استرالیا، به دلیل ارائه طرحی با عنوان «راهکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی برای ناباروری مردان» در حوزه زیست‌پزشکی و بیوتکنولوژی تولیدمثل، جایزه بین‌المللی جشنواره را از آن خود کرد.

دکتر حیدر حیدری خویه از اتریش، به خاطر طرح «ساخت مدل جنین انسان با سلول‌های بنیادی؛ کلید درک اسرار رشد اولیه جنین» در حوزه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی، مورد تقدیر قرار گرفت. این طرح پیش‌تر در مجله معتبر نیچر نیز به چاپ رسیده است.

در بخش ملی نیز چندین پژوهشگر به عنوان برگزیده معرفی شدند:

دکتر معصومه اسمعیلی‌وند از دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه و دکتر نیک‌نفس از دانشگاه علوم پزشکی تبریز به صورت مشترک به خاطر پژوهش خود با عنوان «بررسی مولکولی مایع بلاستوسل جنین به عنوان نشانگرهای قابل دسترس وضعیت کروموزومی جنین» در بخش زیست‌پزشکی تولیدمثل تقدیر شدند.

دکتر حامد دائمی از پژوهشگاه رویان به عنوان برنده ملی گروه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی، با طرح «داربست‌های مبتنی بر پلیمرهای طبیعی برای مهندسی بافت‌های نرم» انتخاب شد.

همچنین از طرح‌های شایسته تقدیر در دو حوزه مختلف قدردانی به عمل آمد:

در حوزه پزشکی تولیدمثل، از دکتر نادیا شیبک و استاد راهنمای وی دکتر زهرا زندیه از دانشگاه علوم پزشکی ایران برای طرح «ارزیابی کارایی چیپ میکروفلوئیدیک برای جداسازی اسپرم انسانی» تقدیر شد.

در حوزه سلول‌های بنیادی، از دکتر حمید صادقی از جهاد دانشگاهی برای «طراحی ساختارهای زیستی حامل داروها برای نفوذ عمیق به تومورهای سرطانی و افزایش جذب داروها» قدردانی به عمل آمد.

تقدیر از دبیران علمی و مقالات برتر

علاوه بر پژوهشگران، از دبیران علمی کنگره‌های مرتبط با جشنواره نیز تقدیر شد که شامل افراد زیر می‌شود:

دکتر فرامرز فرهی، دبیر بیست و ششمین کنگره بین‌المللی پزشکی تولیدمثل

دکتر شریف مرادی، دبیر بیست و یکمین کنگره بین‌المللی زیست‌شناسی و فناوری‌های سلول‌های بنیادی

حدیث طاهری، دبیر بیستمین سمینار پرستاری و مامایی

همچنین، مقالات برتر هر کنگره معرفی شدند و از صاحبان آن‌ها تجلیل به عمل آمد که مقالات برگزیده عبارت بودند از:

کنگره پزشکی تولیدمثل: محسن دشتی، طیبه جوادی‌منفرد و مهنا منصوری

کنگره زیست‌شناسی و فناوری سلول‌های بنیادی: امیرمحمد پشنگ، فاطمه صلاح‌پور و مهدی عبدالعظیمی

در پایان، از حامیان مالی جشنواره تقدیر به عمل آمد. در حاشیه این مراسم، نمایشگاهی از دستاوردهای شرکت‌های مرتبط با حوزه پزشکی، تولید مثل و... نیز برپا بود که شرکت‌های حامی، آخرین دستاوردها و محصولات خود را در آن به نمایش گذاشتند.