استان مرکزی در دهه‌های گذشته با شتابی فزاینده چهره‌ای صنعتی به خود گرفت. وجود غول‌های صنعتی مثل ماشین‌سازی اراک، هپکو، پتروشیمی اراک، پالایشگاه نفت امام خمینی و... در کنار صنایع کوچک و کارگاهی، یک چرخه عظیم صنعتی هدفمند در استان ایجاد کرده است. اما همین صنایع باعث شده‌اند مسائل و چالش‌های اجتماعی، مهاجرپذیری و تنوع فرهنگی در استان و به ویژه شهر اراک افزایش پیدا کند. این مسائل پیچیده نیازمند توجه جدی برای حل و پیشگیری از مشکلات جدید هستند. با همین نگاه، استان مرکزی مقصد سفر پایان این هفته انتخاب شد.

صبح دیروز، پنج‌شنبه ۳ مهرماه، در میدان امام خمینی(ره) شهر اراک، با لطف *دکتر اله دادی، مدیرکل پرتلاش* و معاونین بهزیستی استان، دکتر قمری معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری، دکتر باقری مدیرکل اجتماعی و فرهنگی استانداری، دکتر حاج علی بیگی فرماندار شهرستان اراک، احمدی مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان مرکزی و تعدادی از فرزندان بهزیستی دیدار شدیم.

سپس به اتفاق برادر ارجمندم، *آقای مهندس مهدی زندیه‌وکیلی، استاندار محترم استان* ، برای تجدید میثاق با شهدا بر مزار شهدای گمنام اراک حاضر شدیم و با نثار گل به مقام شامخ ایشان ادای احترام کردیم و بر تداوم مسیر ایثار و خدمت صادقانه به مردم، به ویژه اقشار نیازمند و جامعه هدف بهزیستی تأکید کردیم.

در محل استانداری و در دیدار با استاندار مرکزی، گفتم: سازمان بهزیستی کشور، نه تنها یک نهاد حمایتی، بلکه یک اکوسیستم تخصصی اجتماعی است که ماموریت و وظایف بزرگی بر عهده دارد.

از مشارکت اجتماعی مردم و خیرین در توسعه خدمات بهزیستی به عنوان سرمایه اصلی بهزیستی یاد کردم و با اشاره به موقعیت ممتاز استان در حوزه صنعت و تولید و وجود ابرصنایع، پایبندی و عمل صاحبان صنایع به مسئولیت‌های اجتماعی خود، به ویژه در کنترل، کاهش و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و معلولیت‌ها، همسو با فعالیت‌های تخصصی بهزیستی را بسیار راهگشا دانستم.

برخی از خبرهای خوب برای استان مرکزی؛

• کمک به ایجاد ۲۳۰۰ فرصت شغلی ویژه مددجویان واجد شرایط

• کمک به تأمین ۵۰ درصد هزینه جهیزیه مددجویان

• کمک به راه‌اندازی ساختگاه پنل خورشیدی سه مگاواتی برای ۶۰۰ نفر از مددجویان سخت‌اشتغال

• بیمه اجتماعی رایگان برای تمام زنان سرپرست خانوار روستایی، عشایری و شهرهای زیر بیست هزار نفر جمعیت

• کمک به تأمین مسکن ۱۳۰ معلول واجد شرایط

• صدور مجوز فعالیت یک مرکز شبانه‌روزی مراقبتی، یک مرکز اعصاب و روان و یک مرکز اوتیسم

• اجرای ویژه طرح‌های غربالگری شنوایی و بینایی

• تأمین ویلچر برای تمام معلولین واجد شرایط

• اختصاص ۱۳۰۰ یاری‌برگ یارانه و مشاوره

• کمک به راه‌اندازی ۲ مرکز اورژانس اجتماعی در شهرستان‌های کمیجان و تفرش

بودند که به استاندار و نمایندگان مردم اراک در مجلس شورای اسلامی، آقایان دکتر جلالیان و دکتر ابراهیمی و همچنین فرماندار اراک اعلام شد.

بعد از آن، در شورای اجتماعی و سالمندان استان به اتفاق استاندار و نمایندگان محترم مجلس، حضور پیدا کردیم. شهر اراک را در زمره شهرهای دوستدار سالمند اعلام و یادآور شدم این امر نیازمند همکاری نزدیک ۲۷ دستگاه اجرایی استان است تا با رعایت اصول رفاه و حمایت از سالمندان، کیفیت زندگی و رضایتمندی آن‌ها افزایش پیدا کند.

هشت نشانه اصلی شهر دوستدار سالمند عبارتند از: مشارکت اجتماعی، احترام و همه‌شمولی اجتماعی، مشارکت مدنی، اطلاعات و ارتباطات، حمایت اجتماعی، خدمات سلامت، حمل و نقل و مسکن. برنامه‌ریزی‌ها برای تحقق این هدف باید بر این اساس تدوین و اجرا شود.

در پایان شورای اجتماعی و سالمندان، به پاس همراهی و همکاری با بهزیستی مرکزی، ۶ نفر از خیرین با اهدای لوح سپاس تقدیر شدند.

در ادامه برنامه‌ها، به اتفاق آقای استاندار به نقطه‌ای دیگر از شهر اراک رفتیم تا در آیین افتتاح و آغاز به کار مرکز خیریه آموزشی-توانبخشی معلولین ذهنی بالای ۱۴ سال «یادگارتوکل» شرکت کنیم.

در سخنانی کوتاه گفتم: سیاست سازمان بهزیستی در افتتاح این مراکز این است که حتی‌المقدور مراکز آموزشی و توانبخشی روزانه با رویکرد خانواده‌محوری جایگزین مراکز شبانه‌روزی شوند. هرچه توانخواهان کمتر از خانواده جدا شوند موفقیت آن‌ها بیشتر است. بنابراین باید پیوند توانخواهان عزیز با خانواده حفظ شود...

 ...در همین راستا، در یک سال گذشته، ۴۰ مرکز روزانه توانبخشی افتتاح شده است. در کنار توسعه این مراکز با رویکرد خانواده‌محوری، کوچک‌سازی مراکز نیز همواره مورد تأکید بوده است.

امروز در حوزه توانبخشی افراد توانخواه، روش‌های ورزشی، هنری و معنوی به عنوان بزرگ‌ترین مسیرهای توانبخشی مورد توجه قرار گرفته‌اند. در این راستا در یک هزار و ۶۰ مرکز توانبخشی، «خانه هنر» ایجاد کرده‌ایم و اکنون نیز در حال آماده‌سازی بزرگ‌ترین خانه هنر ویژه افراد دارای معلولیت در تهران هستیم تا آن‌ها علاوه بر عرضه هنر و شکوفایی استعدادهای هنری خود، از خدمات هنردرمانی برای توانبخشی بهره‌مند شوند.

مهندس زندیه وکیلی، استاندار مرکزی نیز با اشاره به اختصاص درصد قابل توجهی از اعتبارات توسعه‌ای استان به پروژه‌های اجتماعی نشان داد که عزم جدی برای حل معضلات اجتماعی استان وجود دارد.

افتتاح و آغاز به کار *«طرح سلام» (سلامت اجتماعی محله‌محور)* پایان‌بخش برنامه‌های اراک بود. این مراسم با حضور آقای قمری، معاون سیاسی و امنیتی استاندار، دکتر جمالیان، نماینده اراک، خنداب و کمیجان در مجلس، رئیس شورای شهر اراک، فرماندار، مدیرکل آموزش و پرورش، مدیران بهزیستی و تعاون، کار و رفاه اجتماعی و جمعی از مدیران استان، در محل «دبستان دخترانه خاکباز» برگزار شد.

در سخنانی با اشاره به اهمیت «سرمایه اجتماعی» در جوامع، گفتم: بانک جهانی شش نوع سرمایه برای توسعه جوامع معرفی می‌کند: سرمایه انسانی، مالی، مادی، طبیعی، فرهنگی و اجتماعی. در این میان، سرمایه اجتماعی از همه مهم‌تر است، زیرا در صورت فقدان آن، سایر سرمایه‌ها نیز از بین خواهند رفت.

با همین هدف، ما در «طرح سلام» به دنبال بازتولید و تقویت سرمایه اجتماعی از دل مدرسه و محله هستیم. «طرح سلام» را به عنوان یک رویکرد مهم و جدید در حکمرانی اجتماعی معرفی کردم و افزودم: مدرسه، خانواده و محله به عنوان سه ضلع یک مثلث طلایی، نقش اصلی را در سلامت، سعادت و توسعه جامعه ایفا می‌کنند. اگر این سه ضلع به‌طور مؤثر در کنار هم قرار گیرند، بسیاری از آسیب‌های اجتماعی کاهش یافته و توانمندی، فرصت‌آفرینی و همبستگی اجتماعی در جامعه گسترش می‌یابد. ما در بهزیستی با طراحی و اجرای «طرح سلام» به دنبال تحقق همین هدف هستیم.

در حاشیه افتتاحیه «طرح سلام»، غرفه‌هایی برای ارائه خدمات تخصصی و متنوع این طرح برپا بود. غرفه‌های مشاوره، مددکاری، سی‌بی‌آر، بینایی‌سنجی و ایستگاه سلامت در کنار غرفه صنایع‌دستی و محصولات مرکز توانبخشی بیت‌العلی شهر فراهان، جلوه مهمی از این مراسم بودند. حضور انجمن اپتومتریست‌ها و تیم پزشکی با ارائه خدمات رایگان غربالگری و معاینات چشم، با استقبال اهالی محله مواجه شد.

خورشید در جنوبی‌ترین نقطه استان مرکزی، یعنی _«خمین»_ در حال غروب بود که وارد این شهر شدیم. «خمین» زادگاه بنیان‌گذار کبیر انقلاب حضرت امام خمینی(ره) نگین انگشتری ایران اسلامی است و دلبستگی خاصی به آن دارم.

در بدو ورود، به اتفاق دکتر بیات، نماینده مردم خمین در مجلس و رئیس مجمع نمایندگان استان، فرماندار، امام جمعه محترم و مهندس مقیمی از مرکز معلولین ذهنی و سالمندان «سرای خوبان» بازدید شد و سپس در شورای اداری شهرستان شرکت کردیم.

تجلیل از خیرین و نیکوکاران خمین، آخرین بخش برنامه‌های سفر به استان مرکزی بود که در حاشیه جلسه شورای اداری انجام شد.

نزدیک نیمه شب، در راه بازگشت به تهران، نام بزرگان این خطه مردپرور را در ذهن مرور می‌کنم؛ از میرزا تقی‌خان امیرکبیر و محمد مصدق تا حضرت امام خمینی(ره)، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران. هر یک از این بزرگان، به واسطه تلاش‌هایشان برای مانایی ایران سرافراز، تا ابد در تاریخ این سرزمین کهن جاودان‌اند و ما را به مسئولیتی سنگین در قبال ایران عزیز فرا می‌خوانند.

استان مرکزی یکی از کانون‌های فرهنگ ایرانی-اسلامی است و خاستگاه شخصیت‌های برجسته مذهبی و فرهنگی به شمار می‌آید. تنوع آداب و رسوم، موسیقی محلی به ویژه در تفرش، محلات و خمین و صنایع‌دستی مانند فرش ساروق، گیوه‌دوزی، سفال و قلم‌زنی، جلوه‌ای از فرهنگ اصیل منطقه را نمایان می‌سازد. این استان از دیرباز محل هم‌زیستی اقوام مختلف (ترک، لر، فارس و ...) بوده و هویتی چندفرهنگی دارد، در عین حال در شهرستان‌هایی مانند محلات، تفرش و شازند، انسجام اجتماعی محلی و روابط خویشاوندی همچنان نقش پررنگی ایفا می‌کنند.

وقتی در دل شب از کنار شهرک‌های صنعتی این استان عبور می‌کردم، با خود زمزمه می‌کردم که بی‌جهت نیست؛ اراک، پایتخت صنعتی ایران، جلوه گاه صنایع بزرگ کشور است؛ از ماشین‌سازی اراک و آذرآب گرفته تا آلومینیوم ایران (ایرالکو)، هپکو، پتروشیمی شازند و نیروگاه‌ها. و در دل این سرزمین صنعتی، به یاد می‌آورم که محلات و دلیجان، قطب تولید گل و گیاه زینتی و سنگ‌های تزئینی ایران‌اند. استان مرکزی در کشاورزی نیز نامی درخشان دارد، انار ساوه و زیتون محلات که با طراوت و کیفیت بی‌مانندشان شهرت ملی یافته‌اند. آثار باستانی ارزشمندی چون آتشکده نیم‌ور، قلعه سالار محتشم، بقایای جاده شاهی و کاروانسراهای صفوی نیز گواه تاریخ غنی این دیار هستند.

تفرش و آشتیان، در دوره قاجار و پهلوی، روشنفکری و اندیشه ایران را در خود جای داده بودند.

غرق در این اندیشه‌ها و تصویرهای جاودان و با ذهنی سرشار از عظمت ایران و مردمانی نجیب و پرافتخار در سکوت جاده از اخوان ثالث با خود زمزمه می‌کنم:

تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم

تو را ای کهن پیر جاوید برنا

تو را دوست دارم، اگر دوست دارم

تو را ای گرانمایه، دیرینه ایران

تو را ای گرامی گهر دوست دارم

تو را ای کهن زاد بوم بزرگان

بزرگ آفرین نامور دوست دارم

هنروار اندیشه‌ات رخشد و من

هم اندیشه‌ات، هم هنر دوست دارم

کویرت چو دریا و کوهت چو جنگل

همه بوم و بر، خشک و تر دوست دارم

شهیدان جانباز و فرزانه ات را

که بودند فخر بشر دوست دارم...