سیستان و بلوچستان؛ سکوی پرتاب صنایع دستی ایران به بازارهای منطقه‌ای و جهانی

به گزارش بازارکار، سیستان و بلوچستان با تنوع قومی و فرهنگی خود، سرزمین گنجینه‌های بی‌همتای صنایع دستی است. از سفال و سوزن‌دوزی تا سکه‌دوزی، هنرهای دستی در این استان نه تنها جلوه‌ای از آداب و رسوم مشترک اقوام مختلف است، بلکه نقش مهمی در معیشت و اشتغال‌زایی مردم منطقه ایفا می‌کند.

ریشه‌های تاریخی صنایع دستی در این دیار به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه‌هایی نظیر شهر سوخته، گواهی بر مهارت مردمان باستانی این سرزمین در صنایعی چون سفالگری و فلزکاری است. تلاقی فرهنگ‌های مختلف در طول تاریخ، از تمدن‌های باستانی گرفته تا تأثیرات فرهنگ هخامنشی، ساسانی، اسلامی و در نهایت، تعامل با فرهنگ‌های همسایه مانند هند، پاکستان و افغانستان، به غنای فرهنگی و هنری سیستان و بلوچستان افزوده است. این تنوع فرهنگی نه تنها در زبان و گویش‌ها، بلکه در پوشاک، موسیقی، آداب و رسوم و به خصوص در صنایع دستی نمود پیدا کرده است.

سیستان و بلوچستان، سرزمین گنجینه‌های بی‌همتای صنایع دستی، امروز بیش از هر زمان دیگری در کانون توجه برای توسعه اقتصادی هویت‌بنیان قرار گرفته است

وجود اقوام مختلف در سیستان و بلوچستان، نه تنها باعث غنای فرهنگی این منطقه شده، بلکه منجر به شکل‌گیری آداب و رسوم مشترک در بسیاری از جنبه‌های زندگی، از جمله هنر صنایع دستی و طبخ غذاها شده است. این اشتراکات فرهنگی، پیوند عمیقی میان مردم منطقه ایجاد کرده و حس همبستگی را تقویت می‌کند. بانوان بلوچ و سیستانی با مهارت و ذوق هنری خود، طرح‌هایی را خلق می‌کنند که بازتاب دهنده فرهنگ غنی و هویت این سرزمین است.

هنر صنایع دستی در سیستان و بلوچستان فراتر از یک فعالیت فرهنگی و هنری صرف، به یکی از ارکان اصلی معیشت و اشتغال مردم، به ویژه زنان، تبدیل شده است. تولید و فروش محصولات صنایع دستی، منبع درآمد قابل توجهی برای بسیاری از خانواده‌ها فراهم می‌آورد و به حفظ سنت‌ها و ارتقای سطح اقتصادی منطقه کمک شایانی می‌کند.

سیستان و بلوچستان، سرزمین گنجینه‌های بی‌همتای صنایع دستی، امروز بیش از هر زمان دیگری در کانون توجه برای توسعه اقتصادی هویت‌بنیان قرار گرفته است. افتتاح اولین بازارچه دائمی صنایع دستی در بنای تاریخی "گاراج ملک" زاهدان، نه تنها نقطه عطفی در احیای میراث‌فرهنگی این خطه است، بلکه نویدبخش حرکتی هدفمند برای برندسازی و تجاری‌سازی صنایع دستی استان تا سال ۱۴۰۵ محسوب می‌شود.

صنایع دستی، همان‌گونه که معاون صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی بیان می‌کند، زبان مشترک ملت‌ها، قصه خاموش تاریخ و اقتصادی دانش‌بنیان است که می‌تواند صادرکننده ریشه‌ها، قصه‌ها و آداب و رسوم یک ملت باشد و عزت نفس و معیشت عزت‌آفرین را برای هنرمندان به ارمغان آورد.

موتور محرکه اقتصاد هویت‌بنیان در سیستان و بلوچستان

معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در حاشیه مراسم افتتاح اولین بازارچه صنایع دستی سیستان و بلوچستان در بنای تاریخی گاراج ملک، بر اهمیت ۲ عرصه مهم حفظ مرزها و سنگرهای اقتصادی تاکید کرد.

مریم جلالی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به همگرایی میان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که تجلی آن در بنای تاریخی "گاراج ملک" دیده می‌شود، اظهار کرد: این بنای تاریخی که دارای قصه و جذابیت برای گردشگران است، مرمت شده و صنایع دستی باعث رونق آن خواهد شد.

وی از استاندار سیستان و بلوچستان و مدیرکل میراث فرهنگیاین استان برای ایده و ابتکار در به‌کارگیری این بنای تاریخی قدردانی کرد و افزود: این اقدام گامی مهم برای اقتصاد هویت‌بنیان، رونق بازار صنایع دستی و توسعه این منطقه محسوب می‌شود.

معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تاکید کرد: باید با همراهی و همکاری مجموعه‌هایی چون استانداری، فنی و حرفه‌ای، آموزش و پرورش و جهاد کشاورزی بتوان ایران را با همین عناصر هویتی ساخت و درک کرد که کشور از ثروت فراوانی برخوردار است.

وی همچنین از صنعتگران به دلیل صبوری، متانت و نجابت در عبور از دوره سخت سپاسگزاری کرد و وظیفه مسوولان را کمک به آنان در زمینه‌های تسهیلات، اعتبارات، ارتباطات و اختیارات دانست.

صنایع دستی اقتصادی دانش‌بنیان است که می‌تواند صادرکننده ریشه‌ها، قصه‌ها و آداب و رسوم باشد و عزت نفس و معیشت عزت‌آفرین ایجاد کند

جلالی تصریح کرد: در ماه‌های آینده، برنامه و پروژه مشخصی برای تجاری‌سازی صنایع دستی در سیستان و بلوچستان به ثمر خواهد نشست تا در سال ۱۴۰۵ شاهد برند شدن صنایع دستی این استان باشیم.

وی حُسن صنایع دستی را در یکپارچگی نمایشگاه، تولید، آموزش و فروش و همچنین ارتباط آن با صنایع خلاق دانست و برگزاری جشنواره غذا در کنار هنر صنایع دستی را عاملی برای کمک به دیپلماسی فرهنگی، به‌ویژه با کشورهای هم‌مرز که دارای سلیقه، ریشه و قصه مشترک هستند، برشمرد.

معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ابراز امیدواری کرد که بتوان سرمایه‌گذاری اساسی برای زنجیره ارزش صنایع دستی در حوزه‌های لباس، خوراک، موسیقی، آداب و رسوم و فرهنگ با کشورهای همجوار ایجاد کرد، چرا که کشورهای همسایه مانند پاکستان، افغانستان، هند و کشورهای آسیای میانه مشتاق محصولات هویتی ایران هستند.

وی در حوزه آموزش و صادرات، بر توانمندی ایران برای ایجاد تبادل تاکید کرد و اطمینان داد که بازارچه "گاراج ملک" در زاهدان به پایگاهی برای معرفی محصولات و اولین گام در زنجیره ارزش تبدیل خواهد شد.

جلالی، صنایع دستی را زبان مشترک بین ملت‌ها و قصه خاموش همه ملت‌ها توصیف کرد که چون برخاسته از ریشه است، هویت محسوب می‌شود. همچنین صنایع دستی را اقتصادی دانش‌بنیان دانست که می‌تواند صادرکننده ریشه‌ها، قصه‌ها و آداب و رسوم باشد و عزت نفس و معیشت عزت‌آفرین ایجاد کند، چرا که یک هنرمند تمام ذوق و جوش خود را در خلق یک اثر به کار می‌گیرد.

بازارچه صنایع دستی نماد توسعه فرهنگی و اقتصادی سیستان و بلوچستان

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان از افتتاح اولین بازارچه دائمی صنایع دستی در بنای تاریخی "ملک" زاهدان خبر داد و افزود: مرمت این پروژه از سال ۹۱ آغاز شده بود، اما به دلیل کمبود اعتبارات طی ۱۱ سال به سرانجام نرسیده بود. با این حال، طی ۲ سال اخیر، با حمایت‌های مسوولان استانی، ملی و تکمیل اعتبارات، این پروژه اکنون افتتاح شده و فرآیند واگذاری آن به صنعتگران آغاز خواهد شد.

محمدهادی طهرانی مقدم در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا در خصوص جزئیات این بنا بیان کرد: ۴۰ فضا در این بنا به‌کار گرفته شده؛ شامل ۱۲ غرفه بزرگ که در آن‌ها فضاهای کارگاهی و فروش تعبیه شده؛ همچنین فضای فرهنگی، موزه، کافی‌شاپ، رستوران سنتی، بخش‌های اداری و بخش‌های سرای اداری تکمیل شده است.

وی ادامه داد: هدف از راه‌اندازی این بازارچه، معرفی هنر فاخر مردم سیستان و بلوچستان به سراسر کشور و خارج از کشور است و این بنا یکی از مولفه‌های اصلی در تحقق این هدف خواهد بود.

بیشتر بخوانید دیپلماسی فرهنگی و توسعه صنایع دستی سیستان و بلوچستان؛ گامی به سوی معرفی جهانی تلفیق هنر و اقتصاد در دستان زنان سیستان و بلوچستان؛ از سوزن‌دوزی تا صادرات مشاغل خانگی با جلوه سوزن‌دوزی؛ هنر دست زنان سیستان و بلوچستان چشم‌انتظار بازارچه

سیستان و بلوچستان؛ خانه گنجینه‌های بی‌همتای صنایع دستی

استاندار سیستان و بلوچستان صنایع دستی استان را گنجینه‌ای بی‌همتا خواند که با روایتگری هنرمندانه هویت و تاریخ منطقه می‌تواند توسعه محلی را تسریع و به ثروت ملی تبدیل شود که با برنامه‌ریزی مدون و سرمایه‌گذاری هدفمند، تمام توان استان برای احیای این هنر و ایجاد ارزش افزوده پایدار پای کار است.

منصور بیجار اظهار کرد: سیستان و بلوچستان خانه گنجینه‌های بی‌همتای صنایع دستی است؛ از گلیم و حصیر گرفته تا سفال و سرامیک سنتی، که هم هویت فرهنگی ما را روایت می‌کند و هم ظرفیت بالقوه‌ای برای توسعه اقتصادی دارد.

وی با تأکید بر چالش‌های حوزه اجرای برنامه های موثر در این حوزه، افزود: با وجود این ظرفیت‌ها، عدم برنامه مدون و اختیارات محدود مدیران استانی، مانع بهره‌برداری صحیح از این هنر ارزشمند شده است. تا زمانی که برنامه‌ای جامع و زمان‌بندی‌شده نداشته باشیم، این میراث در سایه باقی می‌ماند.

ایجاد برندهای معتبر برای محصولات صنایع دستی و حمایت از تولیدکنندگان بومی، می‌تواند ارزش افزوده قابل توجهی به استان بازگرداند و سود اصلی را از دست واسطه‌ها خارج کند

استاندار سیستان و بلوچستان به اهمیت برندسازی و صادرات هدفمند اشاره کرد: ایجاد برندهای معتبر برای محصولات صنایع دستی و حمایت از تولیدکنندگان بومی، می‌تواند ارزش افزوده قابل توجهی به استان بازگرداند و سود اصلی را از دست واسطه‌ها خارج کند.

وی افزود: منافع فردی و بخشی نباید مانع توسعه سیستان و بلوچستان شود. صنایع دستی استان نه تنها محصول، بلکه راوی تاریخ، فرهنگ و هویت مردم ما بوده، با همگرایی تمام شوراها و نهادها، می‌توانیم این هنر را به جایگاه واقعی‌اش برسانیم.

بیجار با اشاره به آنکه تنها نمایشگاه و مراکز فروش برای بهبود وضعیت کافی نیست، تأکید کرد: با برنامه‌ریزی دقیق، اعطای اختیارات لازم و سرمایه‌گذاری هوشمند، این گنجینه نه تنها به ثروت ملی تبدیل می‌شود، بلکه الگویی موفق برای سایر استان‌ها خواهد بود.

حمایت ملی، کلید معرفی فرهنگ اصیل سیستان‌وبلوچستان

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار سیستان‌ و بلوچستان با تأکید بر ضرورت حمایت‌ در سطح ملی برای ترویج، پیشرفت و معرفی صنایع دستی استان، گفت: ایجاد خانه دائمی این استان در تهران می‌تواند به معرفی شایسته فرهنگ و هنر اصیل این دیار کمک کند.

عطاءالله اکبری اظهار کرد: سیستان‌ و بلوچستان از نظر زیرساختی و میزان آمادگی برای معرفی میراث‌فرهنگی و صنایع‌دستی خود به نقطه مطلوبی نزدیک شده؛ اما برای تحقق کامل این ظرفیت‌ها نیازمند حمایت‌های ویژه در سطح ملی هستیم.

وی با اشاره به اهمیت افتتاح بازارچه صنایع‌دستی در بنای تاریخی ملک، این اتفاق را گامی مهم در مسیر توسعه فرهنگی سیستان و بلوچستان دانست و گفت: این بازارچه در حالی امروز آغاز به کار می‌کند که بنای آن تا پیش از این مخروبه‌ای فراموش‌شده بود اما خوشبختانه با تلاش و همت اداره کل میراث فرهنگی، دستگاه‌های مسئول و همراهی هنرمندان، امروز این مکان به فضایی زیبا، اصیل و سنتی تبدیل شده که هم ظرفیت عرضه صنایع‌دستی و هم فرصتی برای معرفی هویت فرهنگی استان به گردشگران داخلی و خارجی را فراهم می‌آورد.

معاون عمرانی استاندار سیستان‌ و بلوچستان تأکید کرد: راه‌اندازی این بازارچه پیامی روشن دارد؛ اینکه این استان با تکیه بر ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی خود می‌تواند نقشی برجسته در توسعه گردشگری کشور ایفا کند و این روز فرصتی است تا صدای هنرمندان، صنعتگران و میراث‌داران این استان بیش از پیش شنیده شود.

وی تاکید کرد: امیدواریم با هم‌افزایی همه ارکان حاکمیت، سیستان‌ و بلوچستان به جایگاه واقعی خود در عرصه ملی و بین‌المللی دست یابد و صنایع‌دستی و میراث فرهنگی این خطه نه تنها در کشور بلکه در جهان بدرخشد.

به گزارش ایرنا، سیستان و بلوچستان با احتساب به مرزهای آبی به عنوان پهناورترین و از لحاظ مرزهای خشکی به‌عنوان دومین استان پهناور کشور بیش از سه میلیون و ۳۷۵ هزار نفر جمعیت در ۲۶ شهرستان دارد.