این کارشناس آمار ضمن بررسی آمار اشتغال غیررسمی از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳ بیان کرد: مرکز آمار ایران از سال ۱۳۹۸ موضوع اشتغال غیررسمی را در تحلیل‌های آماری خود گنجانده است. بر این اساس، سهم بخش رسمی بازارکار در سال ۱۴۰۳، ۷/۶۳ (بیش از 63 درصد) درصد بوده که این آمار در سال ۱۳۹۸ حدود ۵۷ درصد بوده است.

این آمار نشان می‌دهد که استاندارد اشتغال بازارکار رسمی ایران با استاندارد‌های جهانی فاصله زیادی دارد. به عبارتی اشتغال رسمی در کشور‌های توسعه یافته به بالای ۸۰ تا ۹۰ در صد می‌رسد که در ایران بر اساس آمار رسمی ۶۰ درصد و بر اساس آمار‌های دیگر از این هم پایین‌تر است.

البته این همه ماجرا نیست؛ چرا که معاون کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تحلیل دیگری ارائه می‌کند.

چندی پیش معاون کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در نشستی اعلام کرد؛ حدود ۵۷ در صد اشتغال در بازارکار ایران غیررسمی است؛ این آمار در تضاد آشکار آمار مرکز آمار قرار دارد!. به عبارت بهتر ۵۷ در صد اشتغال کشور، اشتغالی است که حمایت‌های قانونی بویژه حمایت تامین اجتماعی از آن وجود ندارد!

دکتر سید مالک حسینی ضمن تشریح وضعیت اشتغال ایران با اشاره به سهم قابل توجه بازار کار غیررسمی در اقتصاد کشور افزود: آمار‌ها حاکی از آن است که ۵۷ درصد بازار کار ایران همچنان در اختیار مشاغل غیررسمی است و این موضوع به ویژه در حوزه بیمه نیروی کار، فاصله چشمگیری با وضعیت مطلوب دارد. البته تصویب بیمه فعالان پلتفرم‌های حمل‌ونقل در اواخر سال گذشته یکی از دستاورد‌های مهم در مسیر ساماندهی بازار کار است و می‌تواند تحولی جدی در بازارکار غیررسمی ایران ایجاد کند.

حال سوال این است چرا نهاد‌های متولی در قبال بازارکار غیررسمی و اشتغال هزاران نیروی کار غیررسمی سکوت اختیار کرده‌اند و کاری نمی‌کنند. چرا سازمان تامین اجتماعی دمار از روز بنگاه‌های اقتصادی در آورده است در قبال بیمه شاغلان غیررسمی سکوت اختیار کرده است.

سید مالک حسینی، معاون توسعه و کارآفرینی اشتغال وزارت کار در آخرین اظهارات خود با اشاره به اینکه سهم اشتغال غیررسمی در کشور بالاست بیان کرده است: به‌طور مثال شاید فردی برای ۶ یا ۷ سال با استفاده از بستر فضای مجازی در سکو‌های حمل‌ونقل کار کند یا فریلنسر (آزادکار) باشد، اما احساس داشتن یک شغل را ندارد.

بر اساس اطلاعات دقیق یکی از چالش‌های اساسی در قبال بیمه شاغلان غیر رسمی، سیاست‌های انقباضی سازمان تامین اجتماعی است. با وجود تصمیماتی که در مراجع تصمیم گیری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و ... اتخاذ می‌شود، اما در بدنه سازمان تامین با موانع فکری، ساختاری و عملیاتی مواجه می‌شود.

در شرایطی که مشاغل فریلنسری هر روز با استقبال بیش از پیش جوانان و دانش آموختگان بویژه نسل زد همراه است و از سوی دیگر مشاغل حوزه حمل و نقل اینترنتی به شغل دوم و چه بسا اول بسیاری از کارجویان تبدیل شده، به نظر می‌رسد، اتخاذ تصمیمات جامع، عملیاتی یک امر حیاتی است.

فراموش نکنیم یکی از چالش‌های اساسی صندوق‌های بازنشستگی از جمله تامین اجتماعی ناترازی است و بیمه میلیون‌ها شغل اسنپی، فریلنسری، آزادکاری، خوداشتغالی و ... می‌تواند بخشی از نیاز‌های فوری این صندوق را نیز به سامان نماید.

دولت چهاردهم که یکی از مصادیق فعالیت خود را توسعه عدالت اعلام کرده است می‌تواند با عملیاتی کردن بیمه میلیون‌ها شاغل غیررسمی از طریق سازمان های بیمه گر مثل تامین اجتماعی؛ گام ارزنده‌ای در پوشش بیمه‌ای، حمایت از اشتغال رسمی و توسعه اشتغال و حفظ نیروی کار در کشور بردارد.

گزارش: امیر علی بینام