فرصت های طلایی صنعت خرما در سیستان و بلوچستان

سیستان و بلوچستان با برخورداری از اقلیم گرم و خشک توانسته است جایگاه خود را در تولید محصولات کشاورزی راهبردی کشور از جمله خرما تثبیت کند؛ خرما به‌عنوان یک محصول مهم در استان‌های جنوبی کشور نه‌تنها نیاز داخلی را تامین می‌کند بلکه نقش مهمی در صادرات و اقتصاد کشاورزی ایران دارد.

سیستان و بلوچستان با ۷۵ هزار هکتار نخلستان و تولید ۲۰ درصد از خرمای کشور به‌عنوان یکی از استان های پیشتاز در تولید خرما در ایران شناخته می‌شود؛ نخلستان‌ها حدود ۶۲ درصد از باغ های کشاورزی استان را به خود اختصاص داده اند و محصولات آنها برای بازار داخل و خارج کشور صادر می شود.

بهره‌برداران و گردش مالی صنعت خرما
با وجود اینکه سیستان و بلوچستان به‌عنوان یک استان کشاورزی با شرایط خاص اقلیمی شناخته می‌شود موفق به ایجاد زیرساخت‌های قوی در صنعت خرما شده است؛ در زمان حاضر ۳۵ هزار بهره‌بردار در حوزه خرما در این استان مشغول فعالیت هستند و این محصول یک منبع اصلی درآمدی برای بسیاری از خانوارهای کشاورز در این خطه به‌حساب می‌آید. گردش مالی صنعت خرما در سیستان و بلوچستان در سال گذشته بیش از یک‌هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال بوده که نشان‌دهنده اهمیت اقتصادی این محصول برای معیشت مردم و اقتصاد منطقه است.

این صنعت نه‌تنها به‌عنوان یک منبع اقتصادی عمده در این استان شناخته می‌شود، بلکه به‌عنوان محرک توسعه بخش کشاورزی و صنعتی در جنوب‌شرق ایران نیز دارای اهمیت راهبردی است.
تنوع ارقام خرما در سیستان و بلوچستان یکی از ویژگی‌های بارز نخلستان‌های سیستان و بلوچستان، تنوع بالای ارقام خرما در این استان است؛ طبق آمار موجود از میان بیش از سه هزار رقم خرما در جهان بیش از ۱۰۰ رقم آن در سیستان و بلوچستان کشت می‌شود؛ این تنوع در ارقام خرما باعث شده است تا سیستان و بلوچستان به یکی از قطب‌های مهم تولید خرما در کشور تبدیل شود. مهمترین ارقام خرما در استان، «مضافتی» و «ربی» هستند؛ خرمای مضافتی با تولید حدود ۲۴۳ هزار تن و خرمای ربی با تولید ۸۰ هزار تن ۲ رقم اصلی و پرمصرف این استان و در بازارهای داخلی و خارجی مورد توجه هستند.

خرمای ارگانیک سیستان و بلوچستان
در کنار تولید خرمای معمولی استان سیستان و بلوچستان برای تولید خرمای ارگانیک نیز گام‌های بزرگی برداشته شده به‌طوریکه گواهی ارگانیک آلمانی برای سه هزار و ۲۹۸ هکتار از نخلستان‌های دیم این استان صادر شده است؛ این اقدام در راستای توجه به تولید محصولات سالم و باکیفیت موجب افزایش تقاضا در بازارهای بین‌المللی برای خرمای ارگانیک این استان می شود. همچنین سالانه حدود ۱۲ هزار تن خرمای ارگانیک رقم ربی از مزارع نخلستان‌های دیم سیستان و بلوچستان به کشورهای مختلف صادر می‌شود که به افزایش ارزآوری و تقویت جایگاه ایران در بازارهای جهانی خرما کمک می‌کند. صادرات خرما و بازارهای هدف خرمای تولیدی سیستان و بلوچستان به کشورهایی نظیر افغانستان، پاکستان، هند، ترکیه، روسیه، آسیای میانه و جنوب‌شرق آسیا صادر می شود؛ این کشورها به‌ویژه در فصل‌های خاصی از سال تقاضای زیادی برای خرما دارند و این استان با داشتن مزیت‌های تولیدی در این زمینه یکی از تامین‌کنندگان اصلی خرما برای این بازارها به‌شمار می‌آید.

برنامه‌های توسعه‌ای کشت خرما در سیستان و بلوچستان

تدوین پیش‌نویس «سند توسعه، اصلاح و نوسازی نخیلات سیستان و بلوچستان» از مهمترین اقدامات برای توسعه کشاورزی در این بخش محسوب می شود؛ مراحل اجرایی این سند با اعتباری حدود ۱۴ هزار میلیارد تومان پس از تصویب در هیات دولت آغاز خواهد شد و هدف آن ارتقاء بهره‌وری نخلستان‌ها، افزایش کیفیت تولید خرما، بهبود فرآیندهای کشت و برداشت و توسعه صنعت خرما در استان است.
یکی از محورهای کلیدی در این سند، توجه به توسعه صنایع تبدیلی است؛ این استان ظرفیت‌های صنعتی مناسبی در این بخش دارد و از ۹۰ هزار تُن ظرفیت سردخانه‌ای، ۵۵ هزار تُن توان بسته‌بندی و ۱۷ هزار تن ظرفیت فرآوری برخوردار است.

بیش از ۱۰۰ واحد صنعتی و کشاورزی در استان مشغول به فعالیت هستند که این امر استان را به یکی از پیشروهای کشور در زمینه صنایع تبدیلی تبدیل کرده است.
در مجموع می توان گفت که سیستان و بلوچستان با ظرفیت‌های وسیع کشاورزی و تولید خرما نه‌تنها در تولید خرمای کشور پیشتاز بوده بلکه به‌عنوان یک قطب جدید برای صنایع تبدیلی و کشاورزی در حال ظهور است.

با توجه به برنامه‌های توسعه‌ای نخلستان‌ها و ارتقاء کیفیت تولید، توجه به زیرساخت‌ها، صادرات و توسعه صنایع تبدیلی می‌تواند این استان را به یکی از مهمترین قطب‌های کشاورزی و صنعتی ایران تبدیل کند.

سیستان و بلوچستان در جمع ۳ استان برتر تولید خرما
به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان، این استان با تولید ۲۰ درصد از خرمای کشور همواره از نظر سطح زیرکشت رتبه نخست و از نظر میزان تولید در جمع سه استان برتر قرار داشته است.

علیرضا دهمرده افزود: پیش‌بینی می‌شود با تولید ۳۵۰ هزار تن خرما در سال جاری، این استان موفق به کسب مقام اول تولید در کشور خواهد شد.
وی با اشاره به صدور گواهی ارگانیک آلمانی برای سه هزار و ۲۹۸ هکتار از نخلستان‌های دیم استان، گفت: سالانه ۱۲ هزار تن خرمای ارگانیک رقم ربی از این مزارع به کشورهای هدف صادر می‌شود. وی با تاکید بر لزوم توسعه صنایع تبدیلی، گفت: توانمندی های این استان در زمینه سردخانه‌ها، بسته‌بندی و فرآوری محصولات استان را در آستانه تبدیل شدن به قطب مهم صنایع تبدیلی قرار داده است.

به گزارش ایرنا، در بیش از ۲۰۰ هزار هکتار از زمین های کشاورزی سیستان و بلوچستان محصولات زراعی و در ۸۰ هزار هکتار از باغ های استان انواع میوه های گرمسیری، نیمه گرمسیری و سردسیری کشت می شود.