آیا آفریقا می‌تواند از كشاورزی برای ایجاد شغل شایسته استفاده كند؟

 آفریقا برای تبدیل پتانسیل عظیم کشاورزی خود به مزایای اقتصادی، تلاش می‌کند. در این خصوص، پارادوکس وابستگی این قاره به منابع و راه‌های استفاده از کشاورزی جهت ایجاد شغل شایسته و تحول اقتصادی، مورد بررسی قرار گرفته است. تحول ساختاری به طور گسترده به منظور دستیابی به رشد پایدار و فراگیر، ضروری تلقی می‌شود. براساس اقتصاد جریان اصلی، این موضوع شامل تغییر مداوم از کشاورزی به سمت بخش‌های صنعتی و خدماتی پربارتر است که منجر به بهره‌وری کلی بالاتر، مشاغل بهتر، افزایش درآمد و بهبود استانداردهای زندگی می‌شود. با این حال، این واقعیت برای اکثر اقتصادهای آفریقایی که در آن نیروی کار و سایر منابع تا حد زیادی از بخش کشاورزی معیشتی کم‌بازده به بخش‌های خدماتی کم‌ارزش افزوده منتقل می‌شوند، همچنان دور از دسترس است. این امر مستلزم آن است که اکثر کشورهای آفریقایی در فعالیت‌های کم‌بازده و کم‌درآمد گرفتار بمانند، همانطور که با وابستگی شدید آنها به کالاها، غیررسمی بودن فراگیر و فرصت‌های محدود برای ایجاد شغل مولد و رشد پایدار فراگیر برجسته شده است. آیا کشاورزی می‌تواند راه حل باشد؟به طور متوسط، کشاورزی بیش از نیمی از جمعیت آفریقا را به کار گرفته و سهم اشتغال بالایی بین 60 تا 85 درصد در چندین کشور، از جمله بوروندی، جمهوری آفریقای مرکزی، چاد، آنگولا، مالاوی، موزامبیک و ماداگاسکار را به خود اختصاص داده است.این بخش برای توسعه روستایی آفریقا، بسیار حیاتی‌تر است. حداقل 52 درصد از جمعیت آفریقا در مناطق روستایی ساکن هستند که این رقم، در برخی کشورها به 70 تا 85 درصد نیز می‌رسد. نکته قابل توجه این است که بیش از 80 درصد از این جمعیت روستایی برای امرار معاش خود به کشاورزی وابسته هستند. با این حال، بیشتر این مشاغل بسیار غیررسمی هستند و کمبود قابل توجهی در کار شایسته وجود دارد. به عنوان مثال، نتایج نظرسنجی منتشر نشده از پروژه ILO-FAO-CIRAD  نشان می‌دهد که کارگران خانوادگی (عمدتاً بدون حقوق) و کارگران فصلی (به طور غیررسمی شاغل) حدود 85 درصد از کل اشتغال کشاورزی را در حوزه آبریز این پروژه در بونو-ایست، غنا، تشکیل می‌دهند. در مجموع، تخمین زده می‌شود که اشتغال غیررسمی در کشاورزی در آفریقا، بیش از 90 درصد از کل اشتغال این بخش را تشکیل می‌دهد . پارادوکس کشاورزی در نتیجه مسائل ساختاری مانند زیرساخت‌های اقتصادی حمایتی ضعیف و ضعف در سیاست‌ها و نهادها، بهره‌وری کلی این بخش در اکثر کشورهای منطقه، از جمله کشورهایی که مبتنی بر کشاورزی هستند، بسیار پایین است. برخی حقایق متناقضØ آفریقا 60 درصد از زمین‌های زراعی کشت نشده جهان را در خود جای داده است، اما سهم زمین‌های کشاورزی آن برای تولید محصولات کشاورزی همچنان پایین و حدود 26 درصد است.Ø  با وجود داشتن ظرفیت تولید مواد غذایی و عرضه به بازار جهانی، آفریقا واردکننده خالص مواد غذایی است و میانگین هزینه واردات خالص مواد غذایی آن در سال 2023، 15 میلیارد دلار بوده است.Ø 64 درصد از زمین‌های آفریقا پوشیده از آب‌های شیرین است که آن را به یکی از قاره‌هایی با پتانسیل گسترده برای آبیاری تبدیل می‌کند، اما تنها حدود 6 درصد از زمین‌های قابل کشت آن تحت آبیاری است.موتور رشد صنعتی و تنوع صادرات صادراتآفریقا هنوز به شدت در کالاهای اولیه خام یا نیمه فرآوری شده متمرکز است که مشارکت مؤثر آن را در زنجیره‌های ارزش جهانی محدود می‌کند. در حالی که مواد معدنی، سوخت‌ها، نفت و فلزات بر این صادرات که توسط چند اقتصاد غنی از منابع هدایت می‌شوند، تسلط دارند، کشاورزی بخش عمده‌ای از صادرات را در اکثر کشورهای منطقه تشکیل می‌دهد. به عنوان مثال، کشاورزی حدود 65 درصد از درآمد صادراتی در بازار مشترک شرق و جنوب آفریقا (COMESA) و سهم مشابهی از تجارت در جامعه شرق آفریقا (EAC) را تشکیل می‌دهد.  بر این اساس، کشاورزی همچنان برای توسعه صنعتی این منطقه حیاتی است و بیش از نیمی از مواد اولیه مورد استفاده اکثر صنایع را تأمین می‌کند. این امر تا حدودی نشان می‌دهد که کاهش سهم کشاورزی در اشتغال، همراه با بهره‌وری و خروجی پایین مداوم آن در طول سال‌ها، بر بهره‌وری و رشد بخش صنعت تأثیر منفی گذاشته است. این مسائل با مشکلات ساختاری مانند زیرساخت‌های ضعیف و پذیرش پایین فناوری، که مانع توانایی بخش صنعت در ایجاد مشاغل پربارتر و بهبود رقابت‌پذیری منطقه از طریق تنوع‌بخشی به محصولات و افزایش کیفیت می‌شود، بدتر نیز می‌شود. در نتیجه، تلاش‌های آفریقا برای تحول ساختاری و ایجاد اشتغال باید متوازن شود تا رشد فراگیر، از جمله در کشاورزی، حفظ شود و هم‌افزایی‌های پایدار در درون و بین بخش‌ها تقویت شود.