تربیت و توانمندسازی کارگزاران مالکیت فکری برای زیست بوم کسب و کار ایران

نخستین کمپ سه روزه شناسایی و توانمندسازی کارگزاران مالکیت فکری کشور با حضور دکتر توحید فیروزان سرنقی مدیر کل دفتر پشتیبانی امور فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مهندس مهدی عباسی معاون فناوری پارک علم و فناوری البرز، دکتر مهدی خالدی کاظمی معاون سازمان تجاری سازی فناوری و اشتغال دانش بنیان برگزار شد.

به گزارش خبرنگار بازارکار، به همت پارک علم و فناوری البرز و با حضور جمعی از فعالان زیست‌بوم نوآوری و فناوری و کارگزارانی از ۳۰ استان کشور، نخستین کمپ توانمندسازی کارگزاران مالکیت فکری درسازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران برگزار شد؛ در این رویداد که با هدف ترویج مفاهیم مالکیت فکری، نهادینه‌سازی دارایی‌های نامشهود، کاهش اختلافات حقوقی و تقویت تجاری‌سازی فناوری در کشور طراحی شده بود چندین کارگاه، سخنرانی و پنل تخصصی برای شرکت کنندگان برگزار شد.

در پنل‌های تخصصی و کارگاه‌های آموزشی کمپ مالکیت فکری چه گذشت؟

در این کمپ سه روزه چندین سخنرانی، پنل و کارگاه آموزشی تخصصی با موضوع مالکیت فکری با حضور کارشناسان و فعالان حوزه مالکیت فکری برگزار شد.

مهندس حسین بختیاری معاون فناوری پارک علم و فناوری البرز در اولین روز نخستین پنل این رویداد که با موضوع "پنل آشنایی و انتقال تجربه کارگزاران مالکیت فکری برگزار شد بر هم افزایی و همکاری کارگزاران برای توسعه مالکیت فکری در کشور تاکید کرد.

وی بر شناسایی، توان افزایی، توانمند سازی کارگزاران تخصصی مالکیت فکری در پارک‌های علم و فناوری تاکید کرد و گفت: پارک علم و فناوری البرز از طریق دبیرخانه توسعه مالکیت فکری که در این پارک مستقر است با حمایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای توسعه مالکیت فکری و تربیت کارگزاران توانمند مالکیت فکری در کشور تلاش می‌کند.

معاون فناوری پارک علم و فناوری البرز با اشاره به اینکه ترویج و تربیت کارگزاران فناوری یک نیاز برای زیست بوم نوآوری و کارآفرینی کشور است خاطرنشان کرد: در این کمپ سه روزه کارگزارانی از ۳۰ استان حضور دارند. اما باید اشاره کنم که تنها ۵ پارک علم و فناوری از بین پارک‌های فعال در کشور کارگزار مالکیت فکری دارند و بیشتر پارک‌های علم و فناوری یا کارگزار ندارند و یا نیاز به توان افزایی دارند.

لزوم دایر شدن Customer Service در مراکز ثبت مالکیت صنعتی

رییس سابق اداره ثبت اختراع کشور بر لزوم دایر شدن Customer Service در مراکز ثبت مالکیت صنعتی برای خدمات تخصصی به مشتریان و متقاضیان ثبت اختراعات صنعتی تاکید کرد.

به گزارش روابط عمومی پارک علم و فناوری البرز، مهرداد الیاسی رییس سابق اداره ثبت اختراع کشور نیز در نخستین کمپ سه روزه شناسایی و توانمندسازی کارگزاران مالکیت فکری کشور به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های قانون حمایت از مالکیت صنعتی ۱۴۰۳ پرداخت و بر تقویت این قوانین ذر راستای جلب و جذب سرمایه گذاران تاکید کرد.

وی با تصریح اینکه اداره ثبت اختراع باید مستقل شود گفت: اختراع یا نوآوری که مخترع مایل به افشا آن نیست، تحت عنوان اسرار تجاری یا دانش فنی شناخته می‌شود و توسط قوانین دیگری حمایت می‌شود.

الیاسی افزود: حق اختراع در اغلب کشور‌ها از زمان فایل یا ثبت تقاضا به مدت ۲۰ سال مورد حمایت قرار می‌گیرد و گواهی اختراع توسط اداره ثبت اختراع داخلی یا منطقه‌ای که مخترع در آن اظهارنامه خود را ثبت کرده، صادر می‌شود.

الیاسی به چالش‌های تصویب قانون حمایت از مالکیت فکری اشاره کرد و گفت: نمی‌خواهم حرف‌های پوپولیستی بزنم یا ژست اپوزیونی بگیرم، اما سوالم این است چرا تصویب قانون مالکیت صنعتی را ده سال معطل کردند. چرا همه می‌خواهند نظر بدهند در حالی که تخصصی در آن موضوع ندارند!

وی در ادامه تین بحث ضمن تعریف اختراع نیز گفت: اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که راه حل عملی جدیددی را برای حل مشکل فنی مشخص در زمینه صنعت ارائه می‌نماید. اختراع ممکن است به صوره فرآورده یا فرآیند باشد. همچنین گواهینامه اختراع نیز سندی است که مرجع ثبت مالکیت صنعتی برای اختراع صادر می‌کند و نشان دهنده حقوق انحصاری مندرج در این قانون برای دارنده آن است.

این کارشناس مالکیت صنعتی به بررسی اختراع و تفاوت آن با کشفیات پرداخت و یادآور شد: کشفیات، نظریه‌های علمی، روش‌های ریاضی و آثار هنری اختراع محسوب نمی‌شوند.

مالکیت فکری قدم اول تجاری سازی

دکتر مرتضی براتی سرپرست سابق کانون مدیریت دارایی‌های فکری با موضوع مدیریت دارایی‌های فکری به ارائه تجارب و دیدگاه‌های تخصصی خود در حوزه مالکیت فکری و توسعه بازار در حوزه تجاری سازی و مالکیت فکری پرداخت.

وی در پنل تخصصی مالکیت فکری با اشاره به اینکه مالکیت فکری قدم اول تجاری سازی است اظهار کرد: اطلاع و آگاهی از موضوع مالکیت فکری و اینکه ثبت اختراع اساسا به چه دردی می‌خورد یکی از موضوعات مهم در بحث مالکیت فکری است.

براتی از موضوع مالکیت فکری به هنوان یک ابزار حمایتی یاد کرد و گفت: برای ثبت اختراع و تجاری کردن آن باید تیم وجود داشته باشد، در حالی که در ایران اغلب فرد حقیقی این کار را اتنجام می‌دهد.

این کارشناس مالکیت فکری گفت: یکی از مشکلات مالکیت فکری نداشتن انجمن صنفی برای این بخش است و به نظر می‌رسد با تلاش‌هایی که دبیرخانه مالکیت فکری داشته می‌توان برای این انجمن اقدام نمود.

همچنین مهندس لیلا زارعی مدیر عامل موسسه ایکاف و کارشناس ارشد حقوق مالکیت فکری از دانشگاه تورین ایتالیا

به ارائه مباحث خود با موضوع "تهیه گزارش نوآوری اختراع و تخمین درصد موفقیت درخواست ثبت اختراع" پرداخت.

وی به ماهیت اختراع اشاره کرد و گفت: طبق تعریف سازمان جهانی مالکیت معنوی، اختراع محصول یا فرایندی است که راه نوینی را جهت انجام کاری ارائه می‌دهد یا راه حل فنی جدیدی را برای حل مشکلی خاص پیشنهاد می‌کند. به عبارت ساده‌تر اختراع راه حلی است فنی که برای اولین بار جهت حل مشکلی فنی ارائه می‌گردد

زارعی با اشاره به اینکه پارک علم و فناوری البرز ورود جدی به موضوع مالکیت فکری داشته است افزود: این حرکت می‌تواند نقطه عطفی برای تربیت کارگزاران مالکیت فکری و توانمند سازی آنها در کشور باشد.

وی افزود: شرکت ایده کاوشگران فربد (ایکاف) که از سال ۱۳۹۴ فعالیت خود را آغاز کرده، یکی از شرکت‌های فعال در حوزه حفاظت از دارایی‌های فکری نوآوران کشور است و از سال ۱۴۰۱ به‌عنوان کارگزار رسمی ارائه‌دهنده خدمات مالکیت فکری در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان فعالیت می‌کند.

کارگزاران مالکیت فکری؛ عامل تقویت ارتباط میان دانشگاه، صنعت و نظام نوآوری کشور

همچنین مهندس نصیری اعظم کارگزار مالکیت فکری پارک علم و فناوری البرز و صندوق نوآوری و شکوفایی به ارائه سخنرانی خود با موضوع معاهده PCT و ثبت اظهارنامه پرداخت.

مدیر عامل موسسه نوفن حامی مستقر در پارک علم و فناوری البرز تصریح کرد: معاهده همکاری ثبت اختراع PCT یا Patent Cooperation Treaty یک پیمان بین المللی است که بر اساس آن امکان حمایت از اختراع ثبت شده در این معاهده، در کلیه‌ی کشور‌های عضو تنها با ارائه یک اظهارنامه وجود دارد. به زبان ساده، مخترعی که در این معاهده اظهارنامه خود را ثبت کند، می‌تواند در کلیه‌ی کشور‌های عضو، ثبت اختراع ملی را بر اساس همین اظهارنامه و با توجه به حق تقدم اولین افشاء آن انجام دهد.

وی گفت: معاهده PCT برای اولین بار در سال ۱۹۷۰ میلادی در واشنگتن به امضاء رسید و در سال ۱۹۷۸ میلادی اعضای آن به ۱۸ کشور افزایش یافت. در حال حاضر ۱۵۷ کشور عضو این معاهده هستند و شرایط استفاده از مزایای ثبت بین المللی اختراعات را برای اعضای خود فراهم می‌کنند. این کشور‌ها شامل کلیه کشور‌های توسعه یافته و تعداد زیادی از کشور‌های در حال توسعه می‌باشند. کشور ایران نیز عضو این معاهده می‌باشد.

نصیری اعظم تصریح کرد: سازمان جهانی مالکیت فکری وایپو سالانه آمار اختراعات ثبت شده در معاهده همکاری ثبت اختراع PCT منتشر می‌کند که اطلاعات بسیار مفیدی را به مخاطبان در خصوص اهمیت این معاهده ارائه می‌دهد. از نکات مهم در خصوص ارائه ثبت اختراع در معاهده همکاری ثبت اختراع PCT این است که مخترع می‌تواند اختراع خود را مستقیما به دفتر ژنو ارائه دهد و یا این که از طریق اداره ثبت اختراعات کشور خودش برای ثبت اقدام کند. چنانچه مخترع بخواهد توسط اداره ثبت کشورش تقاضای ثبت دهد، نباید بیش از ۱۲ ماه از تاریخ اظهارنامه اش در کشور مبدا گذشته باشد.

وی در ادامه به بررسی فرآیند ثبت اختراع در معاهده PCT اشاره کرد و گفت: فرآیند ثبت اختراع در معاهده PCT از مراحل زیر تشکیل شده است: تشکیل پرونده (ثبت اظهارنامه)، جستجوی بین المللی، انتشار بین المللی، جستجوی تکمیلی بین المللی، بررسی مقدماتی بین المللی و ورود به فاز ملی.

مهندس نصیری اعظم در بخش دیگری از برنامه‌های این کمپ آموزشی به ارائه محتوای آموزشی با موضوع جستجوی پیشرفته در علائم تجاری و آگاهی‌های در حال ثبت پرداخت.

به گفته وی، در سال‌های گذشته تلاش‌های متعددی برای ایجاد تشکل‌های حرفه‌ای در این حوزه صورت گرفته بود، اما به نتیجه نرسید. با این حال، برگزاری این گردهمایی زمینه‌ای فراهم کرد تا کارگزاران بتوانند در قالب یک نهاد صنفی منسجم فعالیت کنند و از این طریق به ارتقای سطح تخصصی و جایگاه حرفه‌ای خود در کشور کمک کنند.

نصیری اعظم با تأکید بر اثرات بلندمدت این نشست افزود: برگزاری چنین برنامه‌هایی نه‌تنها موجب رشد مهارت‌های حرفه‌ای کارگزاران می‌شود، بلکه به تقویت ارتباط میان دانشگاه، صنعت و نظام نوآوری کشور نیز یاری می‌رساند و در نهایت به نفع جامعه علمی و اقتصادی کشور تمام خواهد شد.

بیژن نصیری اعظم، کارگزار پارک علم و فناوری البرز در ادامه این نشست گفت: وزارت علوم و معاونت فناوری، پارک علم و فناوری البرز را به‌عنوان محور اصلی تربیت و توسعه کارگزاران مالکیت فکری در کشور انتخاب کرده‌اند. وی اظهار کرد: این رویداد فرصتی ارزشمند برای هم‌افزایی فعالان این عرصه و گامی مؤثر در جهت شکل‌گیری انجمن صنفی کارگزاران مالکیت فکری در کشور بود.

تربیت کارگزاران مالکیت فکری، پیش‌شرط توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کشور

در نخستین کمپ توانمندسازی کارگزاران مالکیت فکری که با هدف ترویج فرهنگ صیانت از دارایی‌های فکری و تقویت زیست‌بوم نوآوری کشور برگزار شد، جمعی از کارشناسان و کارگزاران فعال این حوزه بر لزوم آموزش تخصصی، فرهنگ‌سازی مستمر و حمایت ساختاری از ایده‌پردازان و مخترعان تأکید کردند.

حمید لطفی، کارگزار پارک علم و فناوری خراسان جنوبی، در گفت‌و‌گو با خبرنگار بازارکار، با اشاره به اهمیت بنیادین مالکیت فکری در مسیر توسعه علمی و فناوری کشور گفت: برای درک اهمیت این مفهوم می‌توان آن را به زره و سلاحی تشبیه کرد که از دارایی‌های فکری محافظت می‌کند. وی اظهار کرد: دارایی‌های فکری همانند انسانی بی‌دفاع در میدان رقابت جهانی‌اند و بدون حمایت قانونی و حقوقی، در معرض سوءاستفاده و از دست رفتن قرار دارند. مالکیت فکری همان سپر محافظی است که می‌تواند از دستاورد‌های علمی، نوآوری‌ها و اختراعات در برابر نقض و کپی‌برداری صیانت کند.

وی با بیان اینکه مالکیت فکری صرفاً یک مفهوم حقوقی نیست، بلکه «اکوسیستمی از تفکر، نظم و مستندسازی» است، افزود: در مسیر پیشرفت و توسعه فناوری، هر مرحله از کار باید با ثبت رسمی و مستند همراه باشد. این فرایند نه‌تنها موجب افزایش شفافیت و اعتماد سرمایه‌گذاران می‌شود، بلکه جایگاه نوآوران و نخبگان را در نظام اقتصادی کشور تثبیت می‌کند.

پارک علم و فناوری البرز به الگویی ملی در ترویج مالکیت فکری تبدیل شده است

در ادامه، علیرضا قهرمانی، دیگر کارگزار حاضر در نشست، با تأکید بر پیوند میان مالکیت فکری و رشد اقتصادی کشور‌ها اظهار کرد: مالکیت فکری زیربنای اقتصاد دانش‌بنیان است و تناسبی مستقیم میان میزان ثبت دارایی‌های فکری و سطح توسعه‌یافتگی کشور‌ها وجود دارد. وی گفت: ایران از سال ۱۳۸۶ گام در مسیر توسعه نظام مالکیت فکری نهاده و اگرچه سرعت حرکت هنوز پایین است، اما روند آن رو به رشد و امیدبخش است.

قهرمانی با اشاره به تحولات مثبت در قوانین جدید حوزه مالکیت فکری افزود: پیش‌تر بیشتر فعالان این حوزه از میان فارغ‌التحصیلان رشته حقوق بودند و فضای محدودی برای حضور متخصصان دارای پیشینه فنی و مهندسی وجود داشت. اما از سال ۱۴۰۳ و هم‌زمان با بازنگری در قوانین، امکان ورود کارشناسان حوزه‌های فنی به عرصه مالکیت فکری فراهم شده است؛ اتفاقی که می‌تواند کیفیت ثبت اختراعات و پرونده‌های نوآورانه را به شکل چشمگیری ارتقا دهد.

وی سه بُعد اهمیت مالکیت فکری را چنین تشریح کرد: نخست، افرادی که از این نظام بهره می‌برند؛ دوم، نهاد‌هایی که در آن فعالیت دارند؛ و سوم، کارگزارانی که وظیفه هدایت و تسهیل فرایند‌ها را برعهده دارند. به گفته وی، یکی از خلأ‌های مهم در این عرصه، کمبود کارگزاران آموزش‌دیده یا همان **Patent Agent**‌ها بود که اکنون با برگزاری دوره‌های تخصصی و تربیت نیرو‌های توانمند، گام‌های موثری در این مسیر برداشته شده است.

دکتر قهرمانی نیز در این رویداد سه روزه تصریح کرد: افزایش تعداد کارگزاران حرفه‌ای و ارتقای مهارت آنها به‌طور مستقیم بر رشد اقتصاد دانش‌بنیان تأثیر دارد. این امر ضرورتی ندارد به ایجاد رشته دانشگاهی تازه منجر شود؛ چراکه در بسیاری از کشورها، افراد دارای تحصیلات فنی پس از گذراندن دوره‌های کوتاه‌مدت حقوق مالکیت فکری، به‌عنوان کارگزار فعالیت می‌کنند.

وی با تأکید بر اینکه فرهنگ‌سازی در زمینه مالکیت فکری زمان‌بر، اما اجتناب‌ناپذیر است، خاطرنشان کرد: کشور برای برون‌رفت از مشکلات اقتصادی راهی جز تکیه بر دارایی‌های فکری و نوآوری ندارد. در این مسیر نیز باید از پارک علم و فناوری البرز قدردانی کرد که با اهتمام ویژه خود، به الگویی ملی در ترویج این فرهنگ تبدیل شده است.

ضرورت راه اندازی انجمن صنفی مالکیت فکری در کشور

گفتنی است مسئولان پارک علم و فناوری البرز و نیز شرکت کنندگان در این رویداد بر ضرورت راه اندازی انجمن صنفی مالکیت فکری در کشور تاکید کردند.

هنچنین موضوعاتی مثل جست‌و‌جو پیشرفته در علائم تجاری و آگهی‌های در ثبت، تعاریف، جست‌و‌جو و ثبت طرح صنعتی در ایران، آشنایی با عناوین قرارداد و آشنایی با قرارداد عدم افشا، آشنایی با قوانین وایپو، ارزش گذاری دارایی‌های فکری و جلسات پرسش و پاسخ از دیگر برنامه‌هایی است که با در روز‌های آتی رویداد حضور کارشناسان، متخصصیان و دست اندرکاران امر مالکیت فکری مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

پایان برنامه آموزشی کمپ سه روزه توان افزایی مالکیت فکری

همچنین در روز آخر این رویداد، کارگاه "آشنایی با قرارداد‌های حوزه فناوری شامل عناوین قرارداد و توزیع مختصر و آشنایی کامل با قرارداد عدم افشای NDA توسط خانم دکتر قربانی مدیرعامل شرکت سپه بوم راد برگزار شد؛ و نیز کارگاه آشنایی با آکادمی واپیو توسط مهندس سجاد نیستانی مشاور مالکیت فکری وزارت دادگستری برگزار شد؛ و در انتها کارگاه آموزشی ارزش گذاری دارایی‌های فکری توسط دکتر ولی‌زاده مدیر کسب و کار صندوق پژوهش فناوری استان البرز برگزار شد

در حاشیه این رویداد سه روزه جلسات و گفت‌و‌گو‌های اختصاصی بسیاری جهت هم افزایی این حوزه و نیز جلسات شبانه بین مهمانان حاضر شکل گرفت.

به منظور ارتقای دانش و مهارت‌های حرفه‌ای در زمینه‌های مرتبط با حقوق مالکیت فکری، مجموعه‌ای از دوره‌های تخصصی در این حوزه به‌صورت همزمان در دو کلاس مجزا برگزار شد. این برنامه‌های آموزشی با هدف پوشش بهتر نیاز‌های متفاوت مخاطبان و ایجاد فرصت یادگیری متنوع، به شکلی سازمان‌یافته و با همکاری اساتید برجسته این حوزه طراحی گردید.

در این رویداد، شرکت‌کنندگان بسته به سطح دانش و حوزه علاقه‌مندی خود، در یکی از دو نشست تخصصی حضور یافتند. اجرای همزمان این کلاس‌ها امکان بهره‌گیری تخصصی را برای طیف گسترده‌ای از فعالان حوزه، فراهم کرد.

برگزارکنندگان اعلام کردند که این مدل آموزشی، علاوه بر افزایش تعامل بین شرکت‌کنندگان، فضای مناسبی برای تبادل تجربه و طرح پرسش‌های تخصصی ایجاد کرده است و در برنامه‌های آتی نیز تکرار خواهد شد.

قدردانی از حمایت‌های معاونت نوآوری و فناوری وزارت علوم

رییس پارک علم و فناوری البرز در پایان این کمپ سه روزه که با هدف تربیت و توان افزایی کارگزاران در سطح کشور برگزار شد اظهار کرد: این نشست توسط دبیرخانه مالکیت فکری که در پارک علم و فناوری البرز مستقر است برنامه ریزی و با حمایت معاونت نوآوری و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران برگزار شد.

مهندس مهدی عباسی افزود: خوشحالم اعلام کنم که بحث مالکیت فکری به عنوان یک نیاز اصلی در ثبات و موفقیت کسب و کار‌ها مورد توجه زیست بوم نوآوری و فناوری و در واقع زیست بوم کارآفرینی کشور است.

مهندس عباسی با تصریح اینکه در این رویداد مهم و کاربردی سه روزه که با حضور کارگزاران مالکیت فکری از ۳۰ استان کشور برگزار شد، شرکت کنندگان حضور فعال و اثربخشی داشتند. یقین دارم این حرکت که شروعی جدی در حوزه مالکیت فکری است موجب تقویت کسب و کار‌ها بویژه رشد و توسعه شرکت‌های دانش بنیان و فناور و صنایع خلاق در همه بخش‌ها بویژه کسب و کار‌های مستقر در پارک‌ها و مراکز رشد علم و فناوری کشور می‌شود.

گفتنی است، حاضران سوالات مختلف خود را در زمینه ثبت اختراع و چالش‌های مختلف حقوقی، قانونی، فنی و نیز زیست محیطی بیان کردند.

در پایان این رویداد مهندس مهدی عباسی رییس پارک علم و فناوری البرز ضمن قدردانی از حمایت‌های معاونت نوآوری و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از دست‌اندرکاران برگزاری این رویداد و میزبانی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران تشکر کرد.

گزارش: امیر علی بینام