فرسودگی شغلی چیست و برای درمانش باید چه کرد؟

کارشناسان می‌گویند عوامل اصلی ایجاد فرسودگی شغلی شامل فشار کاری بالا، طولانی شدن ساعات فعالیت، نبود تعادل بین کار و زندگی شخصی، محیط کاری نامساعد، و فقدان حمایت سازمانی است. پیامد‌های این وضعیت می‌تواند شدید باشد؛ از اضطراب، بی‌خوابی، سردرد و کاهش انگیزه گرفته تا افسردگی و کاهش سلامت جسمی. در سطح سازمانی نیز فرسودگی شغلی با کاهش بهره‌وری، افزایش غیبت‌ها، کاهش کیفیت کار و نارضایتی کارکنان همراه است.

تحقیقات علمی نشان می‌دهند که مقابله با فرسودگی شغلی نیازمند اقدامات هم در سطح فردی و هم در سطح سازمانی است. از منظر فردی، برنامه‌ریزی دقیق روزانه و تعیین مرز مشخص بین ساعات کاری و استراحت، انجام ورزش منظم و فعالیت‌های بدنی هوازی، خواب کافی و با کیفیت، تمرینات ذهن‌آگاهی، مدیتیشن و تکنیک‌های تنفس عمیق، و بهره‌گیری از حمایت خانواده، دوستان یا گروه‌های همکاران، می‌تواند به کاهش سطح استرس و بازیابی انرژی روانی کمک کند. همچنین در موارد شدید، مراجعه به مشاور یا روان‌شناس برای درمان اضطراب، افسردگی و خستگی مزمن ضروری است.

در سطح سازمانی، پژوهش‌ها نشان می‌دهند که کاهش فشار کاری غیرضروری، ایجاد محیط کاری حمایتی و اعتمادمحور، ارائه فرصت‌های آموزشی و مسیر‌های ارتقای شغلی، و پایش مستمر سلامت روان کارکنان اثر قابل توجهی در کاهش فرسودگی دارد. تشویق به استراحت منظم در طول روز، استفاده از مرخصی و تعطیلات، ترویج فرهنگ بازیابی انرژی و آموزش مدیریت استرس نیز به کاهش خطر فرسودگی کمک می‌کند. ایجاد سیستم‌های بازخورد مثبت و ارتباط موثر میان مدیران و کارکنان می‌تواند حس تعلق و رضایت شغلی را افزایش دهد و فشار روانی را کاهش دهد.

کارشناسان هشدار می‌دهند که فرسودگی شغلی اگر مدیریت نشود، می‌تواند به یک بحران جهانی تبدیل شود که سلامت نیروی کار و عملکرد سازمان‌ها را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. توجه به سلامت روان، ایجاد تعادل بین کار و زندگی، توسعه مهارت‌های مدیریت استرس و محیط کاری سالم و حمایتی از مهم‌ترین راهکار‌های پیشگیری و کاهش پیامد‌های این مشکل است. آنان همچنین تاکید می‌کنند که سیاستگذاران و مدیران باید این موضوع را در اولویت برنامه‌های کاری و بهبود بهره‌وری قرار دهند، زیرا سلامت نیروی کار نه تنها به فرد، بلکه به کل اقتصاد و جامعه مرتبط است.

با توجه به آمار‌ها و مطالعات جهانی، روشن است که فرسودگی شغلی تنها یک مشکل فردی نیست و راهکار‌های علمی و عملی برای کاهش آن وجود دارد؛ از آموزش‌های روان‌شناسی و مدیریت استرس گرفته تا تغییر سیاست‌های سازمانی و توجه به کیفیت زندگی کارکنان. اجرای چنین برنامه‌هایی می‌تواند سطح رضایت، انگیزه و بهره‌وری کارکنان را افزایش دهد و از پیامد‌های منفی فرسودگی شغلی در سطح فردی و سازمانی جلوگیری کند.صدا و سیما