صدای فرودستان در نمودار‌ها و جداول شنیده نمی‌شود

به گزارش بازارکار از روابط عمومی موسسه کار و تامین اجتماعی علی ربیعی در سخنان خود با مرور نظری و خودانتقادی وضعیت فرودستان اظهار کرد: مطالعه جامعه‌شناسی نشان می‌دهد که متفکران اجتماعی در سنت غربی به طیف‌های فرودست، از حاشیه‌نشینان و فقرا تا طبقه کارگر، توجه داشته‌اند. این توجه در مکاتب مختلف، از فرانکفورت تا مطالعات فرهنگی، با تاکید بر «صدای سرکوب‌شدگان» شکل گرفته و پرسش مشهور «آیا فرودست می‌تواند سخن بگوید؟» همچنان مسئله‌ای زنده است.

وی گفت که در ایران نیز جامعه‌شناسان به موضوعاتی، چون فقر، نابرابری، زنان فرودست، کودکان کار، مهاجران، حاشیه‌نشینان، زندانیان و آسیب‌های اجتماعی توجه کرده‌اند. مسئله اینجاست که جامعه‌شناسی رسمی — به‌ویژه در شکل دانشگاهی — دچار نارسایی‌های ساختاری، روشی و معرفتی است.

ربیعی با انتقاد از غلبه روش‌های کمی و پیمایشی اظهار کرد: این روش‌ها قابلیت شنیدن صدای فرودستان را ندارند و آنان را به متغیر و درصد تقلیل می‌دهند. وی تأکید کرد که پژواک صدای فرودستان در نمودار‌ها و جداول گم می‌شود و دانشجویان نیز در دانشگاه به سمت همین الگو‌ها سوق داده می‌شوند.

او گفت که بدون زیست‌کردن در کنار مردم فرودست و آسیب‌دیده نمی‌توان چالش‌های آنان را فهم کرد. جامعه‌شناسی فقر را صرفاً اقتصادی دیده، در حالی که مسئله بسیار فراتر از این است و صدای فرودستان نه در سیاستگذاری و نه در علم شنیده نمی‌شود.

ربیعی با اشاره به ناتوانی گفتمان ترجمه‌محور در شناخت کنش‌های روزمره فرودستان گفت: بسیاری نمی‌بینند که فرودستان فاعل هستند و استراتژی بقا دارند. در جامعه‌شناسی سنتی و سیاستگذاری، معمولاً پژوهشگر و مقام سیاسی به جای فرودست صحبت می‌کنند، اما قادر به انتقال صدای واقعی آنان نیستند.

وی افزود: باید به جای اتکای صرف به نظریه‌ها، وارد زندگی‌ها شد و صدا‌های خاموش را شنید؛ اما گروه‌هایی که صدایشان بلندتر شنیده می‌شود مانع شنیدن صدای فرودستان می‌شوند. انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات تلاش می‌کند با پیوندزدن فعالان حوزه‌های اجتماعی، به انعکاس صدای خاموش کمک کند.