راه‌اندازی دانشکده هوش مصنوعی در دانشگاه آزاد قم/ تعداد رشته‌های سودآور به ۴۳ مورد رسید

حسین بوذری؛ بیکاری فارغ‌التحصیلان مراکز آموزش عالی یکی از معضلات و دغدغه اصلی در کشور محسوب می‌شود و دانشگاه آزاد اسلامی تلاش دارد با استراتژی ساماندهی رشته‌های دانشگاهی در راستای کاهش بیکاری فارغ‌التحصیلان اقدامات لازم را انجام دهد. از سویی دانشگاه آزاد اسلامی استان قم با بازمهندسی و توزیع متعادل، متوازن و آمایش‌محور رشته محل‌های تحصیلی به سمت استفاده درست از امکانات پیش رفته و با طرح آمایش رشته‌ها تعادل را بین واحدهای دانشگاه آزاد ایجاد کرده است. یکی از برنامه‌های مهم دانشگاه آزاد اسلامی استان قم راه‌اندازی دانشکده هوش مصنوعی است و مقدمات لازم برای راه‌اندازی این دانشکده مهیا شده و قطعاً تعامل دانشکده کارآفرینی و هوش مصنوعی می‌تواند توأمان موجب بهبود اشتغال دانشجویان شود. برخی دانشجویان با وجود داشتن رشته‌های دارای بازارکار بالا بعد از فارغ‌التحصیلی دنبال شغل هستند و اغلب به مشاغلی روی می‌آورند که مرتبط با رشته آنان نیست و دانشگاه آزاد اسلامی قم برای مقابله با این سیاست برنامه‌های متعددی دارد و اغلب این برنامه‌ها نیز به ثمر نشسته‌اند. در راستای بررسی استراتژی دانشگاه آزاد اسلامی استان قم و برای دستیابی به آخرین اطلاعات آمایش رشته‌های دانشگاهی و حرکت به سمت رشته‌های مرتبط با هوش مصنوعی گفت‌و‌گویی را با شهرداد دارابی معاون آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی استان قم ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌آید: رشته‌های سهم بازار و رشد بازار بالا استراتژی دانشگاه آزاد اسلامی استان قم در راستای آمایش و ساماندهی رشته‌های دانشگاهی چیست؟ دارابی: همانطور که مستحضر هستید، آنگونه که مشخص است بین دوره‌ها و موارد آموزشی دانشگاه‌ها با آنچه بازار کار از بُعد مهارت فنی و علمی می‌طلبد تناسب منطقی برقرار نشده و این عدم انطباق آموزشی می‌تواند به‌عنوان یک چالش مهم در آموزش کشور نمود پیدا کند. از سوی دیگر، بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها، یکی از مسائل مهم کشور در سال‌های اخیر بوده و در حال حاضر بین نظام آموزشی و بازار کار کشور هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ کمّی ارتباط منطقی وجود ندارد، به همین دلیل ایجاد هماهنگی بین نظام آموزش عالی به تناسب فارغ‌التحصیلان با نظام بازار کار برای جلوگیری از اتلاف منابع ضرورت دارد. بنابراین بررسی میزان هماهنگی و انطباق نظام آموزشی با نیاز‌های جامعه و جوانان و بازارکار موجود می‌تواند به کاهش این فاصله کمک کند که ثمره آن کاهش نرخ بیکاری و توانمندسازی دانش‌آموختگان دانشگاهی در آینده خواهد بود. در راستای بازمهندسی و توزیع متعادل، متوازن و آمایش‌محور رشته محل‌های تحصیلی، دانشگاه آزاد اسلامی استان قم با نصب‌العین قرار دادن سند تحول دانشگاه آزاد اسلامی در اقدام به تحلیل رشته محل‌ها برای انطباق زمینه‌ای نظام آموزشی کرده و در این راستا، رشته‌محل‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان قم برحسب دو معیار میزان سهم بازار و میزان رشد بازار و کشش رشته‌ها در چهار سبد دسته‌بندی و مورد تحلیل قرار گرفتند. الف. رشته‌های سهم بازار بالا، رشد بازار بالا: این دسته شامل رشته‌هایی با سهم بالای جذب دانشجو (تقاضا و دانشجویان زیادی دارند) و هم مرتبط با بازاری با رشد بالا (موج تقاضای روز افزون بازار کار مرتبط با رشته) هستند. در حقیقت این گروه شامل رشته‌های پرطرفداری که به صورت سالانه شاهد رشد تقاضا هم بوده‌اند و نیاز به سرمایه‌گذاری جدید برای پاسخ به تقاضا دارند، می‌شوند، سهم این دسته در ناحیه مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی استان قم تعداد ۴۹ رشته (۲۴.۹ درصد) است. ب. رشته‌های سهم بالای دانشجو- کشش کم بازار کار: این رشته‌ها، رشته‌هایی هستند که سود و درآمد بسیار خوبی را برای واحد ایجاد می‌کنند، اما در شرایطی قرار دارند که بازارکار مرتبط با آنها رشد و کشش کمی دارد. در حقیقت، رشته‌هایی با سهم بالای جذب دانشجو، اما فاقد رشد روزافزون، مستمر و قابل ملاحظه تقاضا در آینده هستند. به دلیل سهم بالای بازارِ این رشته‌ها، ارائه آنها در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم می‌توانند فعالیت‌های سایر بخش‌ها را از نظر مالی تأمین کنند. بنابراین نیازی نیست که در آنها سرمایه‌گذاری جدیدی صورت بگیرد و سهم این دسته در ناحیه مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی استان قم تعداد ۲۸ رشته (۱۴.۲ درصد) است. ج. رشته‌های سهم بازار پایین، رشد بالای بازار: این دسته شامل رشته‌هایی هستند که سهم کمی از دانشجویان را دارند، اما مرتبط با حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی هستند که تقاضای نیروی کار روزافزونی در آنها قابل پیش‌بینی است و در صورت برنامه‌ریزی صحیح به یک رشته سودآور تبدیل خواهند شد. این دسته در ناحیه مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی استان قم تعداد ۴۳ رشته (۲۱.۸ درصد) هستند. د. رشته‌های کاهش تعداد دانشجو و گا‌هاً صفر: رشته‌هایی با سهم پایین جذب دانشجو و تقاضای بسیار پایین در این سبد قرار می‌گیرند که سهم آن در دانشگاه آزاد اسلامی استان قم تعداد ۷۷ رشته (۳۹.۱ درصد) است. آنا: توجه به حرکت دانشگاه آزاد اسلامی به سمت دانشگاه کارآفرین و مهارت‌محوری، هنوز برخی رشته‌های دانشگاهی منسوخ شده در حال فعالیت هستند، در راستای جذب دانشجویان در رشته‌های مهارت‌آفرینی و کارآفرینی چقدر موفق بوده‌اید و رشد داشته‌اید؟ دارابی: با تأسیس دانشکده مهارت و کارآفرینی رشته‌ها با سرفصل جدید در این دانشکده در دستورکار قرار گرفت، به شکلی که رشد معتنابه جذب دانشجو در رشته‌های مهارتی نسبت به گذشته در مقاطع کاردانی و رشته‌های مهندسی حرفه‌ای در مقطع کارشناسی نا پیوسته در راستای اشتغال حداکثری فارغ‌التحصیلان تحقق پیدا کرده است. رشته‌های هوش مصنوعی ناظر به نیاز جامعه باشد آنا: نحوه تعامل دانشگاه آزاد اسلامی استان قم با سازمان فنی و حرفه‌ای چگونه است؟ دارابی: قراردادی با مرکز فنی و حرفه‌ای استان قم منعقد کردیم تا کلاس‌های مهارتی در مراکز فنی و حرفه‌ای و همچنین معرفی دانشجویان به این مراکز در راستای گذراندن دوره‌های مهارتی به‌عنوان بخشی از دوره کارآموزی یا کارآموزی طرح پویش و همچنین انعقاد پنج قرارداد با آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای برای برگزاری دوره‌های مهارتی در دانشگاه آزاد واحد قم محقق شود. جایگاه رشته‌های جدید (تحلیل داده و هوش مصنوعی) از منظر آینده شغلی دانشجویان چگونه است؟ دارابی: پیگیری تأسیس دانشکده هوش مصنوعی در استان قم با هدف اضافه کردن دروس هوش مصنوعی در رشته‌های مختلف دانشگاه آزاد استان قم با تأکید بر زمینه‌سازی آینده بهتر شغلی دانشجویان را داشته‌ایم. مقرر شده در آینده نزدیک مقدمات تأسیس دانشکده هوش مصنوعی مهیا شود. آیا رشته‌های جدید هوش مصنوعی بر مبنای نیازهای جامعه بوده است؟ دارابی: رشته‌های جدید همانند هوش مصنوعی اگر با شناخت صحیح از شرایط باشد، مطمئناً ناظر به نیاز جامعه است و در نتیجه دارای آینده شغلی است. به عنوان مثال وقتی کاربرد فراگیر یابد، ایجاد مسائل حقوقی خواهد کرد که هم نیاز به وکیل و هم قاضی متخصص در زمینه هوش مصنوعی خواهیم بود، در نتیجه اگر یک دانشجوی حقوق در رشته‌های حقوقی مرتبط با هوش مصنوعی درس خوانده باشد، آینده شغلی بهتری نسبت به دیگران دارد.