لزوم آشــنایی با حقــوق و مزایا در امــور شغــلی

از آنجایی که رابطه استخدامی در ادارات دولتی شامل کارمندی و قوانین حقوق اداری می‌شود معمولا در ادبیات رسمی و عامیانه آنها را کارمندان دولت خطاب می‌کنند و تحت سلطه قوانین اداری هستند. رابطه استخدامی دیگری نیز براساس قوانین حقوق کار وجود دارد که تعریف و معیارهای آن در ادبیات رسمی و قانونی با ادبیات عامیانه متفاوت است. 
برای نمونه عوام کسی را که در یک شرکت غیر‌دولتی کار اداری انجام می‌دهند کارمند خطاب می‌کنند چون از نظر آنها کارگر کسی می‌باشد که کارهای سنگین انجام بدهد در حالی که از نظر قانونی هرکسی که زیرمجموعه حقوق کار باشد فارغ از نحوه کارکردن و شغلش کارگر محسوب می‌شود. 
حال ما قصد داریم به بررسی حقوق و مزایای مادی کارمندان و کارگران به‌طور مختصر اشاره کنیم. همان‌گونه که پیداست حقوق و مزایای مادی بیشترحول محور مادی بودن می‌باشد، برای نمونه حقوق یا دستمزدی را که کارمندان دولت براساس ماده 64 قانون مدیریت خدمات کشوری یا کارگران دستمزد یا حق‌السعی را که براساس مواد 34 و 35 قانون کار براساس توافق هفتگی یا در آخر ماه دریافت می‌کنند می‌توان بارزترین نوع حقوق مادی 
قلمداد کرد. 
 همچنین در صورتی که شخص کارمند یا کارگر براساس ماده 47 قانون کار خدماتی انجام دهد یا براساس اتفاقاتی که در زندگی وی رخ داده است که وی را شایسته دریافت کردن پاداش‌های نقدی یا غیر نقدی که اداره یا شرکت غیردولتی به افراد زیرمجموعه خود پرداخت می‌کند مستحق دریافت آنها شود را نیز می‌توان نوع دیگری از این نوع حقوق و مزایای مادی برشمرد. 
یکی دیگر از حقوق و مزایای مادی فوق‌العاده‌ها است که در صورت احراز شرایط قانونی، کارمندان براساس ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری مستحق دریافت آنها هستند؛ از قبیل فوق‌العاده مناطق کمتر توسعه یافته و بدی آب و هوا، فوق‌العاده ایثارگری، فوق‌العاده سختی کار، کمک‌هزینه عائله‌مندی، فوق‌العاده شغل برای مشاغل تخصصی‌، فوق‌العاده کارایی، فوق‌العاده جبران هزینه سفر و ماموریت، فوق‌العاده اشتغال خارج از کشور، فوق‌العاده اضافه کاری، فوق‌العاده ویژه در موارد خاص، همچنین ماده 69 قانون مدیریت خدمات کشوری فوق‌العاده بهره‌وری غیرمستقیم را برای کارمندان به رسمیت شناخته است.
 اما حق فوق‌العاده‌ کارگران براساس ماده 46 قانون کار که شامل حق ماموریت و همچنین فوق‌العاده شب‌کاری کارگران براساس ماده 53 قانون کار می‌باشد و همچنین حق کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی تا دو فرزند را می‌توان جزو فوق‌العاده‌های کارگران به حساب آورد، حق عائله‌مندی کارمندان در ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری به عنوان یک فوق‌العاده ذکر شده است. 
مبحث دیگر درخصوص حقوق و مزایای مادی که می‌توان به آن اشاره کرد حق بازنشستگی است یعنی اینکه فرد بعد از مدتی کارکردن بتواند با شرایطی از کار خود برای همیشه منفصل بشود اما بتواند از مزایایی مادی شغل خود استفاده کند حال اینکه بازنشستگی را بتوان جزو حقوق مادی حساب آورد، بهترین دلیل آن می‌باشد که فرد بعد از بازنشستگی و دریافت پاداش بازنشستگی خود عملا از محیط کاری خود جدا می‌شود و آن جنبه مادی که همان دریافت مادی می‌باشد مهم‌ترین ویژگی این حق می‌باشد به همین خاطر آن را جزو حقوق مادی می‌توان حساب کرد. بهمین خاطر کارمندان براساس ماده 103 قانون مدیریت خدمات کشوری و کارگران براساس ماده 22 قانون کار و همچنین مواد 75 و 76 قانون تامین اجتماعی حق استفاده از پاداش بازنشستگی و مزایای مادی آن را دارا می‌باشند. 
یکی دیگر از حقوق و مزایایی که برای افراد جنبه مادی دارد از کارافتادگی می‌باشد که کارمندان براساس ماده 80 قانون استخدام کشوری حق بهره‌مندی از آن را دارا می‌باشند. همچنین حق وظیفه فوت براساس ماده 6 قانون اصلاح پاره‌ای از مقررات مربوط به بازنشستگی مصوب 1379 قابل پرداخت می‌باشد. 
حق ازکار‌افتادگی کارگران براساس مواد 70 و 91 قانون تامین اجتماعی به عنوان یک حق مادی که جنبه مالی دارد، قابل پرداخت می‌باشد. یکی دیگر از حقوق و مزایای مادی اضافه‌کاری می‌باشد. براساس ماده 59 قانون کار یعنی کارگرانی که بیش از 8 ساعت روزانه و 44 ساعت هفتگی کار کنند مشمول اضافه‌کاری می‌شوند. همچنین اضافه‌کاری برای کارمندان به عنوان یکی از بندهای فوق‌العاده‌های کارمندی ماده 68 پیش‌بینی شده است. 
داشتن حق بیمه تامین اجتماعی برای کارگران به استناد مواد 148 قانون کار و همچنین بند 6 ماده 1 قانون تامین اجتماعی داشتن تا از این طریق به‌طور غیر مستقیم بخشی از هزینه‌های مادی کارگران کاسته شود و کارمندان دولتی به استناد ماده 101 قانون مدیریت خدمات کشوری حق داشتن بیمه تامین اجتماعی را دارا می‌باشند. 
حق پاداش و عیدی یکی دیگر از حقوق مادی می‌باشد که براساس ماده واحده 6/12/1370 برای کارگران به رسمیت شناخته شده است. همچنین براساس قانون نحوه پرداخت عیدی به کارکنان دولت مصوب سال 70 عیدی نقدی و غیر نقدی هرساله تخصیص بدهد. همان‌گونه که در این موارد که در این مقاله ارائه شده است جنبه مادی و ریالی آن پر‌رنگ می‌باشد به همین خاطر این موارد را می‌توان جزو حقوق و مزایای مادی هم برای کارمندان و کارگران به حساب آورد.
سجاد رضایی کلامویی کیهان