پارک فناوری یا شهرک صنعتی؛ ضرورت تجدیدنظر در سیاست‌های نگهداشت شرکت‌های فناور

به گزارش بازارکار به نقل از ایرنا، به طورحتم یکی از مسائل و مشکلات بسیاری از جوانان مبتکر، خوش فکر و حتی فعال در حوزه نوآوری نبود یک فضای کار اشتراکی برای پیگیری ایده‌های نوآورانه خود و تبدیل آن به محصول اولیه است.

چراکه برخلاف کشور‌های صنعتی که در آنجا ایده پردازان و مبتکران توسط شرکت‌های بزرگ صنعتی تا تبدیل آن به محصول به شکل ویژه حمایت می‌شوند، اما در ایران هنوز فرهنگ شتاب بدهی درمراکز صنعتی به شکل مناسب جا نیفتاده است و شرکت‌های بزرگ صنعتی کشور نیز بیشتر بدنبال محصولات فناورانه تکمیلی و آماده ورود به چرخه تولید هستند.

از سویی در پارک‌های علم و فناوری نیز فضای لازم برای استقرار حجم بالای ایده پردازان متقاضی وجود ندارد و بسیاری از مبتکران کشور به دلیل هزینه‌های سرسام آور اجاره محلی برای کار و البته سایر هزینه‌های مربوطه، از پیگیری و نهایی سازی طرح‌ها و ایده‌های خلاقانه خود باز می‌مانند.

هرچند برخی معتقدند پارک‌های علم و فناوری گا‌ها به محلی ثابت برای برخی شرکت‌های فناور و تیم آن‌ها تبدیل شده و این معضل، ورود ایده پردازان جدید دارای طرح‌های نوآورانه به این مراکز را با مشکل مواجه کرده است.

پارک علم و فناوری پردیس ذیل معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری از جمله مجموعه‌های بزرگ موفق دولتی است که انصافا در طول سال‌های گذشته عملکرد بسیار مناسبی در حمایت از زیست بوم نوآوری و فناوری کشور داشته است، به طوریکه هم اکنون ۴۷۰ شرکت در آن عضویت دارند و فروش سال ۱۴۰۰ آن‌ها ۴۲ هزار میلیارد تومان بوده است و بالای ۲۰ شرکت فناور این مجموعه دارای تولیدات صادراتی هستند.

در حال حاضر نزدیک ۲ هزار محصول و خدمت در پارک فناوری پردیس تولید می‌شود و نزدیک به هشت هزار نفر هم در این شرکت‌ها مشغول به کار هستند.

اگرچه مجموعه مدیریتی پارک فناوری پردیس با درایت و درک شرایط محیطی استان تهران که بسیاری از مجموعه‌های بزرگ علمی، دانشگاهی، صنعتی و البته خیل جوانان فناور و مبتکر دانشگاهی را در خود جای داده است، اقدام به تاسیس و راه اندازی دو کارخانه نوآوری آزادی و‌های وی برای ارائه فضای کاری اشتراکی و امکانات لازم به این بخش کرده است، اما برخی صاحبنظران معتقدند این مجموعه برای حمایت جدی‌تر از مبتکران و نوآوران نیازمند تجدید نظر در سیاست‌های خود در جانمایی و نگهداشت شرکت‌های فناور است.

جای شرکت فناور دارای صادرات هزاران میلیاردی در پارک نیست

احمد عسکرنجفی یکی از مبتکران ایرانی است که چالش اصلی فناوران و ایده پردازان در واقع نبود یک بستر و زیرساخت برای پیگیری ایده‌ها و تست و ساخت نمونه اولیه محصول می‌داند.

وی در گفتگو با خبرنگار ایرنا به پیگیری‌های خود برای طرحی نوآورانه در زمینه خودرو اشاره کرد و گفت: ما یک روندی را برای ثبت اختراع دستگاه توربوشارژ در حوزه خودرو از سال ۱۳۹۰ شروع کردیم که ثبت این اختراع حدود سه سال زمان برد.

این مبتکر با بیان اینکه، این طرح خودرویی هنوز بر روی زمین مانده است، افزود: این درحالی است که آن موقع که ما آنرا ثبت کردیم در دنیا طرحی جدید و نو بود، یعنی در خودرو‌های به روز مثل مدل‌های جدیدی همچون پورش تازه پیاده شده بود و هم اکنون که همه با بحث توربو شارژ آشنا شده اند ما برقی آن را آن موقع به ثمر رساندیم.

عسکرنجفی یادآور شد: دستگاهی که روی چند خودرو سوار کردیم و تست گرفتیم و در مسافت‌های طولانی جواب داد، هرچند هزینه تست سنگین بود و جایی نبود که از ما حمایت کند.

این مبتکر تاکید کرد: چرا باید به شرکتی که درحال حاضر نوآوری آن‌ها در حوزه تجهیزات پزشکی به مرحله انبوه رسیده و حتی از صادرات هزاران میلیاردی به چندین کشور برخوردارند در پارک فناوری فضای کاری داده شود؟ و حتی انواع و اقسام حمایت‌های بیمه‌ای و مالیاتی نیز از آن‌ها صورت گیرد، این درحالی است که آن‌ها به مرحله بلوغ رسیده اند و باید به شهرک‌های صنعتی منتقل شوند.

معضل حمایت نکردن از ایده پردازان را سیدمهدی میرصالحی نماینده مرجع ملی سازمان توسعه صنعتی ملل متحد یونیدو در ایران، ناشی از نبود فضای کاری مناسب برای آن‌ها و البته فقدان حمایت جدی شرکت‌های بزرگ از ایده پردازان و مبتکران می‌داند.

وی معتقد است تجاری سازی یک ایده و نوآوری و رسیدن یک نوآوری به محصول از ریسک بالایی برخوردار است و در ایران نیز بسیاری از شرکت‌ها زیربار این ریسک نمی‌روند.

میرصالحی می‌گوید: از طرفی پارک‌های علم و فناوری نباید به شهرک‌های صنعتی تبدیل شوند و به محض اینکه مجموعه‌ای از ظرفیت تولید انبوه برخوردار شد و حتی تعدادی از آن‌ها که موفق به صادرات محصول خود نیز شده اند باید به شهرک‌های صنعتی منتقل شده تا فضای لازم برای ورود هرچه بیشتر ایده پردازان و مبتکران جدید به پارک‌ها فراهم شود.

پارک فناوری یا شهرک صنعتی؛ ضرورت تجدیدنظر در سیاست‌های نگهداشت شرکت‌های فناوروی با ذکر مثالی با بیان اینکه، در سال ۱۴۰۱ حدود ۹۵۰۰ اظهارنامه ثبت اختراع در کشور داشته ایم که از این تعداد حدود ۲ هزار و ۴۰۰ اختراع ثبت شد، گفت: این تعداد نوآوری به طورحتم اگر به مرحله تجاری سازی برسد، بسیاری از مسائل و مشکلات بخش‌های مخلتف از جمله صنعت کشور مرتفع می‌شود.

وی اظهار داشت: در ایران کمتر از ۱۰ درصد اختراعات توسط شرکت‌ها انجام می‌شود و این تنها به دلیل نبود شرایط و فضای کاری لازم برای نوآوران است، این درحالی است که در کشور‌هایی همچون آمریکا، ژاپن و چین ۸۰ درصد اختراعات توسط شرکت‌های بزرگ صنعتی و یا با حمایت زیست بوم نوآوری و فناوری آن‌ها انجام می‌شود.

رییس پارک فناوری پردیس در پاسخ به این شبهات تاکید دارد: اگر محصول شرکتی فناور در این مجموعه به تولید صنعتی رسید باید به شهرک‌های صنعتی منتقل شود.

مهدی صفاری نیا در توضیح بیشتری با بیان اینکه هم اکنون در دنیا مجموعه‌های مختلف حمایتی از حوزه نوآوری از جمله مراکز رشد فناوری، شتاب دهنده‌های فناوری، پارک‌ها و شهر‌های نوآوری شکل گرفته است، افزود: به عنوان مثال در حال حاضر شهر چند هزار هکتاری داژئون در کره جنوبی به‌عنوان یک مرکز مهم در زمینهٔ تحقیقات و نوآوری شناخته می‌شود.

وی ادامه داد: این شهر علاوه بر مراکز علمی و دانشگاهی، پژوهشگاه ها، همچنین شرکت‌های بزرگ دارای تولیدات و محصولات فناورانه و استارتاپ‌ها را نیز در خود جای داده است.

رییس پارک فناوری پردیسگفت: در پارک فناوری پردیس آن چیزی که فکر می‌کنیم صرفا باید حمایت کنیم، شامل شرکت‌های نوپا، استارتاپ‌ها و ایده‌های نوآورانه است که وظیفه حمایت از این بخش‌ها نیز در دنیا برعهده دو نهاد مراکز رشد و شتاب دهنده‌ها است.

صفاری نیا افزود: به طوریکه مراکز رشد جایی است که به یک مجموعه‌ای که محصول آن هنوز به بازار نرسیده با سوبسید بالا، خدماتی از جمله امکانات و لوازم کار و فضای کار اشتراکی و خدمات مشترک و مشاوره ارائه می‌کند تا این مجموعه نوپا محصول خود را بتواند یک لایه بالا برده و مراکز رشد نیز در واقع یک جای موقت و گذرگاه برای این شرکت‌ها و مجموعه‌ها محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: این‌ها باید سه یا در نهایت پنج سال در این مراکز رشد مستقر شوند که یا موفق می‌شوند خارج می‌شوند یا شکست می‌خورند و خارج می‌شوند.

رییس پارک فناوری پردیس تصریح کرد: اگر مجموعه‌ای موفق شود، طبق آنچه که در دنیا نیز مرسوم است نباید به حال خود رها شود و پارک‌های فناوری مرحله بعد از مرکز رشد به حساب می‌آیند، یعنی شرکتی که از این مرکز رشد موفق خارج شد، می‌تواند در پارک فناوری کار خود را توسعه دهد و اگر محصول آن‌ها به مرحله تولید صنعتی رسید باید به شهرک‌های صنعتی منتقل شوند.

صفاری نیا با یادآوری اینکه در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های موجود در پارک فناوری پردیس تولید فناوری می‌کنند و فناوری تولیدی خود را به فروش می‌رسانند، افزود: آن‌ها فناوری خود را در برنامه آزمایشی شامل هفت پایلوت و یک مرحله نمونه سازی به مرحله صنعتی رسانده و بعد آن را به بخش صنعت عرضه می‌کنند.

وی ادامه داد:پس یک سری از شرکت‌هایی که از این جنس تولید فناوری می‌کنند و حتما پایلوت plan دارند و بخش نمونه صنعتی دارند در کارگاه فناوری مستقر می‌شوند.

تنها به محصولات بافناوری پیشرفته اجازه تولید با تیراژ بالا داده می‌شود

رییس پارک فناوری پردیس در ادامه اظهار داشت:بخش دومی که ما ارزیابی کردیم در دنیا هم به همین شکل است و من نیز از آن‌ها بازدید داشته ام، شرکت‌هایی هستند که محصول نهایی آنها، محصول با فناوری پیشرفته با تکنولوژی بالا یا همان‌های تک است.

صفاری نیا گفت: در حال حاضر در پارک فناوری پردیس به شرکتی که محصول نهایی آن‌های تک نباشد اجازه تولید با تیراژ بالا نمی‌دهد مگر اینکه محصول آن‌ها با تکنولوژی بالا باشد.

وی با ذکر مثالی ادامه داد:به عنوان مثال در پارک فناوری پردیس بخش تجهیزات پزشکی مبتنی بر تخت اتاق عمل تولید کننده‌ای وجود ندارد، اما تولید کننده مانیتورینگ علائم حیاتی یا دستگاه همودیالیز وجود دارد چراکه سطح محصول تولیدی آن‌ها در سطح گرید جهانی است و در رتبه بندی جهانی جزو محصولات با فناوری پیشرفته محسوب می‌شود.

شرط بقای شرکت‌های فناور در پارک ارائه محصول با فناوری پیشرفته است

رییس پارک فناوری پردیس همچنین بیان کرد: ما در پارک فناوری پردیس شرکت‌هایی داریم که از این جنس هستند، اما شرط بقای شرکت‌های که محصول آن‌ها با فناوری پیشرفته و‌های تک است نیز ارائه محصولات نوآورانه است و هرسال آن‌ها ارزیابی می‌شوند و به آن‌ها کارنامه می‌دهیم.

صفاری نیا در توضیح بیشتری گفت: این نوآوری‌ها یا باید در محصولات تولیدی موجود آن‌ها باشد یعنی باید یک محصولی تولید کنند که حتما یک نسخه جدیدی از محصول فعلی آن‌ها باشد به عنوان مثال دستگاه برش جراحی که در اتاق‌های عمل استفاده می‌شود و در حال حاضر شرکت تولید کننده آن به نسبت زمانی که (سال ۱۳۸۵) به پارک آمده در حال تولید چهارمین نسل این دستگاه است.

وی ادامه داد: این شرکت تاکنون سه نسل محصول خود را ارتقا داده است و همزمان با اینکه دانش این محصول در جهان توسعه یافته است، این شرکت هم محصول خود را توسعه داده است.

رییس پارک فناوری پردیس همچنین گفت: شرط دوم ادامه استقرار در پارک فناوری پردیس این است که شرکت محصول جدیدی را به سبد محصول خود اضافه کند یعنی باید حتما نرخ نوآوری آن مجموعه بالا باشد تا اینکه بتواند در پارک ماندگار باشد.

صفاری نیا تاکید کرد: بنابراین یک شرکت که محصولی‌های تک را تولید می‌کند، صرفا به خاطر آن محصول نمی‌تواند مثلا ۲۰ سال در پارک ماندگار باشد، بلکه می‌تواند پنج سال باشد، اما باید حتما آن نرخ تولید محصولات نوآورانه خود را ارتقا دهد.

وی همچنین اظهارداشت: البته در پارک فناوری پردیس آیین نامه‌ای داریم که به جز شاخص‌هایی همچون‌های تک بودن محصول، نرخ نوآوی بالا، همچنین تیراژ محصول هم مورد توجه قرار می‌گیرد و اگر محصول آن‌ها پرتیراژ باشد نمی‌توانند در پارک ماندگار باشند.

رییس پارک فناوری پردیس ادامه داد: ضمن اینکه سطح صنعتی بودن شرکت نیز ارزیابی می‌شود، به طوریکه نسبت نیروی انسانی تحصیل کرده آن به نیروی انسانی عادی آن‌ها از جمله تکنسین و خدماتی مورد سنجش قرار می‌گیرد و اگر سطح نیروی انسانی تحصیل کرده یک مجموعه فناور پائین باشد این جزو خطوط قرمز پارک است و البته آلایندگی زیست محیطی که این‌ها موارد تکمیلی است که به طور معمول برای ماندن یا نماندن یک مجموعه نوآور در پارک فناوری پردیس مورد توجه قرار می‌گیرد.

صفاری نیا درعین حال گفت: البته در دنیا پارک‌های علم و فناوری هزاران هکتاری هستند به عنوان مثال سیلیکون، ولی در آمریکا یا شهر‌های نوآوری در چین که این شهر‌ها نیز در حال افزایش است و به طور حتم وظیفه آن‌ها با آن ابعاد به حمایت از تیم‌های استارتاپی و شرکت‌های نوپا خلاصه نمی‌شود و این مجموعه‌ها درکنار حمایت از شرکت استارتاپی و نوپا در مراکز رشد، سایر شرکت‌های مشغول در رده‌های دانشی و نوآوری را نیز مورد حمایت خود قرار می‌دهند.

نحوه ارزیابی شرکت‌های فناور در پارک فناوری

وی در پاسخ به این سوال که نحوه ارزیابی پارک فناوری پردیس از مجموعه‌های مستقر در این مجموعه برای ادامه استقرار آن‌ها چگونه است، تصریح کرد: این ارزیابی سالانه انجام می‌شود و اگر شرکتی دارای نرخ نوآوری پایین باشد و تیراژ بالا تولید کند به آن تذکر داده می‌شود و این کار هم یکدفعه نیست و دارای مراحلی است.

رییس پارک فناوری پردیس ادامه داد: ضمن اینکه نرخ نوآوری در صنایع مختلف نیز یکسان نیست به عنوان مثال در حوزه دارویی یک شرکت هر سال نمی‌تواند محصولی نوآورانه را ارائه کند در حوزه‌های مختلف به این مسئله توجه می‌شود که این شرکت در چه حوزه تخصصی کار می‌کند.

صفاری نیا افزود: به طور معمول ما ارزیابی می‌کنیم و بازخورد را به آن‌ها می‌دهیم و اگر ایراداتی به کار شرکت باشد مرحله اول تذکر و مرحله دوم اخطار است و مرحله بعد مجوز آن باطل می‌شود و در مراحل بعدی این مجموعه به بیرون از پارک هدایت می‌شود.