گسترش چتر «عدالت آموزشی» با نوسازی نظام آموزشی/ جدیدترین تغییرات برنامه درسی

به گزارش بازارکار به نقل از ایسنا، در حالیکه آیت‌الله رئیسی بسط «عدالت آموزشی» را از اولویت‌های دولت خود دانسته و با تاکید بر اینکه «همه فرزندان ایران اسلامی باید فرصت شکوفا شدن استعدادهایشان را داشته باشند و دولت به مقوله عدالت آموزشی به عنوان زیرساخت اصلی توسعه متوازن در کشور باور جدی دارد»، نوسازی نظام آموزشی را روی میز کار خود قرار داد و حتی ۱۲ ماموریت به وزیر پرمخاطب‌ترین وزارتخانه‌اش داد از جمله: تدوین نقشه راه مبتنی بر سند تحول آموزش و پرورش، توجه ویژه به عدالت آموزشی و توجه ویژه به مدارس فنی و حرفه‌ای؛ بدین ترتیب بود که طراحی و تدوین نقشه راه سند تحول به صورتی ویژه در دستور کار این وزارتخانه قرار گرفت و در نهایت چندی پیش به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسید تا با عملیاتی شدن آن، گامی در راستای عدالت آموزشی و بدنبالش عدالت اجتماعی و کاهش فقر برداشته شود.

از آموزش و پرورش به عنوان مساواتگر بزرگ در جهان یاد می‏‌شود چراکه وقتی یک نظام آموزشی باکیفیت بتواند دانش آموزان مختلف اعم از برخوردار و کم برخوردار را به یک سطح حداقلی از مهارت‌ها برساند، شکاف مهارتی و به تبع آن شکاف نابرابری و انتقال بین نسلی فقر کاهش می‌یابد؛ تحلیل داده‌های کشور ما نیز این موضوع را نشان می‌دهد.

«مهارت آموزی» به جای «حافظه محوری»

دولت سیزدهم با آگاهی کامل نسبت به این امر، تغییر رویکرد در آموزش و توجه به «مهارت آموزی به جای حافظه محوری» و سوق دادن آموزش‌ها به سمت «شایستگی محوری» را در راستای رفع نیازهای کشور برای تربیت نیروی انسانی مورد نیاز بازار کار در طول دوران ۱۲ ساله تحصیل را در دستور کار خود قرار داد و سپس اولین آئین‌نامه اجرایی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را بعد از ۱۲ سال، با عنوان «آیین‌نامه توسعه و تقویت مهارت‌های دانش‌آموزان» پیشنهاد کرد که در هیأت دولتش تصویب شد.

آیت‌الله رئیسی در حالیکه تعلیم و تربیت را مهم‌ترین مسئله روز کشور و ضرورتی اجتناب ناپذیر می‌دانست می‌گفت: «اجازه ندهید کسانی که نگاه تحولی ندارند مانع تحول شوند، گذشته را خوب واکاوی کنید تا موفقیت‌ها و نقاط ضعف را خوب بشناسید»؛ بدین گونه دولت سیزدهم با تغییر نوع نگاه خود به مولفه عدالت آموزشی، نتایج و ثمرات عظیمی در عمر ۳۳ ماهه خود بر جای گذاشت.

به گزارش ایسنا، در زمان استقرار دولت سیزدهم شاهد افت حدود ۱۳ درصدی رشته ریاضی فیزیک در شاخه نظری بودیم که با توجه به نیاز کشور به علوم پایه، تقویت رشته ریاضی و فیزیک مدنظر قرار گرفت و در همین راستا سهم رشته ریاضی فیزیک در این دولت سه درصد افزایش یافت؛ این در حالیست که لازمه توجه به توسعه متوازن رشته‌ها، تقویت مهارت آموزی در راستای پرهیز از حافظه محوری و توجه به مهارتهای مختلف بود که این امر بایستی در دوره دوم متوسطه و شاخه فنی و حرفه‌ای هم دنبال می‌شد. از سویی دیگر لازمه رشد اقتصاد و رفع مشکلات اقتصادی کشور نیز، تربیت نیروهای انسانی متخصص و متعهد است که در همین راستا تقویت آموزش‌های فنی و حرفه‌ای مورد تاکید قرار گرفت.

ابلاغ «آیین نامه تقویت و توسعه مهارت‌آموزی»

هرچند در دولت سیزدهم شاهد افزایش ۱۳ درصدی هنرجویان دوره دوم متوسطه فنی و حرفه‌ای و کاردانش، رشد ۴۰۰ درصدی ساخت هنرستان‌ها هستیم و حتی با حمایت از فنی‌وحرفه‌ای وکاردانش و توسعه عدالت و نصیب برابر آموزشی، تعداد هنرجویان هنرستان‌های شبانه‌روزی در سه سال تحصیلی اخیر با روند افزایشی ۱۱درصدی روبرو بوده است اما در ادامه راه رئیس جمهور شهید، «آیین نامه تقویت و توسعه مهارت‌آموزی» که در هیات دولت تصویب شده بود، ۹ خرداد ابلاغ شد.

با واکاوی آیین‌نامه مذکور، به اهمیت آن و تکالیف دستگاه‌ها در این زمینه می‌توان پی برد که در ادامه به بخش‌هایی از آن پرداخته می‌شود: 

افزایش سهم آموزش‌های فنی حرفه‌ای و مهارتی به حداقل ۵۰ درصد کل دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه

به گزارش ایسنا، هیئت وزیران در جلسه ۱۴۰۳/۲/۵ به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در راستای تحقق سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، آیین نامه تقویت و توسعه مهارت آموزی دانش آموزان را تصویب و نهم خردادماه ۱۴۰۳ آن را ابلاغ کرد که بر اساس آن وزارت آموزش و پرورش موظف است مطابق برنامه زمانی مندرج در جدول زیر و با همکاری دستگاه‌های اجرایی سهم آموزش‌های فنی حرفه‌ای و مهارتی در دوره دوم متوسطه را به حداقل ۵۰ درصد کل دانش آموزان دوره دوم متوسطه برساند.

تکلیف سازمان اداری و استخدامی کشور برای صدور مجوز جذب هنرآموز و استادکار متناسب با نیاز وزارت آموزش و پرورش

بر این اساس سازمان اداری و استخدامی کشور نیز، موظف است مجوز جذب هنر آموز و استادکار را طی پنج سال برنامه هفتم متناسب با اعلام نیاز سالانه وزارت آموزش و پرورش و با رعایت قوانین و مقررات مربوط صادر کند.

الزام وزارت علوم و ارتباطات برای تربیت استادکار و هنر آموز مورد نیاز توسعه آموزشهای هنرستانی

همچنین این آیین‌نامه وزارت علوم را نیز مکلف کرده با همکاری وزارت آموزش و پرورش و استفاده از ظرفیت دانشگاه‌های سراسری به ویژه دانشگاه فنی و حرفه‌ای و به منظور تربیت و تأمین سالانه حداقل ۱۵هزار استادکار و هنر آموز به عنوان نیروی انسانی متخصص مورد نیاز توسعه آموزشهای هنرستانی و حوزه کار و فناوری با رعایت ضوابط سنجش پذیرش گزینش و تربیت مندرج در قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش مصوب ۱۳۶۹ و اساسنامه دانشگاه فرهنگیان مصوب ۱۳۹۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی، زمینه جذب دانشجوی متعهد خدمت به آموزش و پرورش (بورسیه) را فراهم کند.

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هم مکلف است با همکاری وزارت آموزش و پرورش تا پایان برنامه هفتم، سالانه ۱۵ هزار هنرآموز و دبیر را در حوزه مهارتهای مربوط به اقتصاد رقومی (دیجیتال) و فناوری اطلاعات آموزش دهد.

وظیفه سازمان برنامه و بودجه برای پیش بینی اعتبار ساخت و بازسازی ۱۰۰۰ هنرستان و تکمیل ظرفیت نوبت عصر هنرستانها

و اما آیین نامه تقویت و توسعه مهارت آموزی دانش آموزان سازمان برنامه و بودجه کشور را موظف کرده است نسبت به پیش بینی اعتبار لازم برای ساخت و بازسازی (۱۰۰۰) هنرستان و همچنین اعتبارات لازم برای تجهیز هنرستانها و کارگاه های مربوط و تجهیزات مورد نیاز حوزه کار و فناوری در لوایح بودجه سالهای برنامه هفتم با هماهنگی وزارت آموزش و پرورش اقدام کند.
همچنین سازمان برنامه و بودجه کشور مکلف است به منظور جبران خدمات عوامل آموزشی و اجرایی نوبت دوم و تکمیل ظرفیت در نوبت عصر هنرستانها اعتبارت لازم را در بودجه سالانه وزارت آموزش و پرورش پیش بینی کند. وزارت آموزش و پرورش مکلف است تا ۲۰ درصد از نیاز فضا و تجهیزات تقویت و توسعه مهارت آموزی در هنرستانها را از طریق ایجاد نوبت
دوم و تکمیل ظرفیت در نوبت عصر هنرستانها تأمین کند.

وزارت آموزش و پرورش مکلف است تا پایان برنامه هفتم باید حداقل ۲۵۰۰ هنرستان را به هنرستان تولیدی و کارآفرین ارتقاء دهد.

تکلیف وزارت صمت برای احداث حداقل یک هنرستان جوار شهرکهای صنعتی 

وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز مکلف است در طول برنامه هفتم با هماهنگی وزارت آموزش و پرورش و با مشارکت صنایع و مشاغل مستقر در شهرکهای صنعتی و انجام نیازسنجی منطقه‌ای آینده نگرانه حداقل پنج ساله با احداث حداقل یک هنرستان جامع جوار شهرک، نیاز نیروی انسانی متخصص حرفه‌ها و مشاغل مرتبط را با رعایت قوانین و مقررات مرتفع کند.

امکان صدور پروانه تاسیس آموزشگاه آزاد فنی و حرفه‌ای توسط وزارت تعاون

همچنین وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌تواند نسبت به صدور پروانه تأسیس آموزشگاه آزاد فنی و حرفه‌ای برای هنرستانهای غیر دولتی تابعه وزارت آموزش و پرورش اقدام کند.

صدور مجور تأسیس هنرستانهای غیر دولتی توسط آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد

این در حالیست که وزارت آموزش و پرورش هم می‌تواند بر اساس اساسنامه مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی وابسته به دستگاه‌های دولتی و سایر نهادهای عمومی مصوب ۱۳۸۸، نسبت به صدور پروانه تأسیس هنرستان وابسته برای مراکز دولتی آموزش فنی و حرفه‌ای اقدام و با رعایت قانون تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیر دولتی مصوب ۱۳۹۵ ؛ با اصلاحات بعدی به آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد مجوز تأسیس هنرستان غیر دولتی اعطا کند.

اختصاص ۱۰ درصد برنامه درسی دانش آموزان دوره ابتدایی و متوسطه اول به آموزش‌های مهارتی 

ارائه ۳۰۰ ساعت آموزش مهارتی به دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه نظری 

امکان استفاده از ظرفیت روزهای پنج‌شنبه و ایام تابستان برای آموزش

طبق آیین‌نامه مهارت آموزی هیات دولت؛ وزارت آموزش و پرورش موظف است از طریق شورای عالی آموزش و پرورش برنامه درسی دوره‌های ابتدایی و متوسطه اول را با رویکرد مهارتی عملی و طرح (پروژه) محور حداقل به میزان ۱۰ درصد ساعات رسمی و دوره دوم متوسطه نظری را با رویکرد آموزش مهارتی یک شغل حداقل به میزان ۳۰۰ ساعت متناسب با آمایش سرزمین با قابلیت صدور گواهینامه معتبر اصلاح و علاوه بر زمان رسمی، از ظرفیت روزهای پنج شنبه و ایام تابستان برای تحقق آن استفاده کند.
 

ترویج مهارت آموزی و آموزشهای فنی و حرفه‌ای در دوره تحصیل از طریق رسانه ملی و تکلیف صدا و سیما

سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران هم مکلف شد با همکاری وزارت آموزش و پرورش نسبت به ترویج مهارت آموزی و آموزشهای فنی و حرفه‌ای در دوره تحصیل از طریق رسانه ملی اقدام کند.

راه‌اندازی رشته‌های تحصیلی متناسب با حرفه‌های مورد نیاز کشور

وزارت آموزش و پرورش همچنین مکلف است با همکاری وزارت تعاون، نسبت به راه‌اندازی رشته‌های تحصیلی متناسب با حرفه‌های مورد نیاز کشور، آمایش سرزمین و نیازهای منطقه‌ای با قابلیت سنجش و صدور مدرک مبتنی بر چارچوب صلاحیت حرفه‌ای ملی اقدام کند.