نگاه سازمان اوقاف ایجاد کارآفرینی با افزایش تولید داخل است

سازمان اوقاف و امور خیریه در دولت سیزدهم با تغییر رویکرد از نگاه اجاره داری به نگاه سرمایه گذاری با ایجاد اشتغال در پروژه‌های کسب و کار و تولید توانسته به موفقیت‌های قابل تأملی برسد، به طوری که از تولید برق خورشیدی تا اجرای دستورات نوزده‌گانه رهبر معظم انقلاب اسلامی از اولویت‌های این سازمان قرار دارد.
سازمان اوقاف و امور خیریه در دولت سیزدهم با تغییر رویکرد از نگاه اجاره داری به نگاه سرمایه گذاری با ایجاد اشتغال در پروژه‌های کسب و کار و تولید توانسته به موفقیت‌های قابل تأملی برسد، به طوری که از تولید برق خورشیدی تا اجرای دستورات نوزده‌گانه رهبر معظم انقلاب اسلامی از اولویت‌های این سازمان قرار دارد.

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری برنا، نقش نهاد وقف به عنوان عنصری مؤثر در توسعه تمدن اسلامی در جهش تولید ناخالص ملی و توسعه کشور بی بدیل است که می‌تواند مظهر تکافل اجتماعی برای اقتصاد مبتنی بر دانش باشد.

استقلال اقتصادی، تولید ثروت و تأمین رفاه عمومی، مبارزه با فقر و در نتیجه تعدیل ثروت و کاهش فاصله طبقاتی برای مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران علاوه بر وظیفه، یک فضیلت به شمار می‌رود و از این رو سازمان اوقاف و امور خیریه نیز به این مهم متعهد است، لذا ضمن تدوین نقشه راه توسعه موقوفات به تبیین نقش موثر نهاد وقف در توسعه اقتصادی کشور پرداخته است.

در این رابطه برای آشنایی بیشتر با اقدامات و برنامه‌های توسعه‌ای در راستای شعار «جهش تولید با مشارکت مردم» با سید محراب کلامی آل هاشم، مدیر کل بهره‌وری اقتصادی سازمان اوقاف و امور خیریه به گفتگو پرداختیم که به نکات بسیار مهمی در اجرایی شدن سیاست‌ها و ورود به موضوعات مهمی مانند امنیت غذایی و تولیدات در بخش‌های مختلف اشاره کردند.

مشروح این گفت گورا در ادامه می‌خوانید:

تغییر رویکرد از اجاره‌داری صرف به سمت سرمایه‌گذاری تولید محور و اشتغال‌آفرین

درباره شروع فعالیت اداره کل بهره‌وری اقتصادی در سازمان اوقاف و امور خیریه و مأموریت‌های آن به خصوص در حمایت از طرح‌های سرمایه‌گذاری در حوزه دانش‌بنیان برایمان توضیح دهید؟

کلامی: اداره کل بهره‌وری اقتصادی در ذیل معاونت بهره‌وری اقتصادی موقوفات و بقاع متبرکه در سال ۱۳۹۱ با هدف ارتقای بهره‌وری در موقوفات و بقاع متبرکه به عنوان نقطه ثقل فعالیت‌های اقتصادی در سازمان اوقاف و امور خیریه شروع به کار کرد و با این تغییر ساختار، علاوه بر توجه به وظیفه حفظ و نگهداری از موقوفات و بقاع متبرکه در قالب فعالیت‌های فنی و مهندسی، به عمران و آبادانی آن‌ها به منظور ایجاد درآمد از محل پروژه‌های سرمایه‌گذاری و کسب منفعت بیشتر پرداخته شد.

از جمله سیاست گذاری‌های صورت گرفته در سازمان، تغییر رویکرد از اجاره‌داری صرف به سمت سرمایه‌گذاری تولید محور و اشتغال‌آفرین بوده که با درآمد بالاتر اجرای نیت را با کمیت بیشتر و با کیفیت بهتری به جامعه هدف ارائه کرد که از جمله می‌توان به مشارکت و حمایت از طرح‌های سرمایه‌گذاری در حوزه‌های عمرانی، صنعتی، دانش بنیان، دام و طیو، شیلات و تجهیزات پزشکی اشاره داشت.

نگاه سازمان ایجاد کارآفرینی با افزایش تولید داخل است

درباره تغییر رویکرد سازمان از نگاه اجاره‌داری به نگاه سرمایه‌گذاری که به آن اشاره کردید، بگویید؟

کلامی: نگاه سازمان ایجاد کارآفرینی با افزایش تولید داخل مطابق شعار سال و با مشارکت مردم است، در این رویکرد سازمان در حوزه‌های مختلف تولیدی وارد شده که نه تنها کارآفرینی ایجاد می‌کند بلکه تولید داخل را با مشارکت مردم افزایش می‌دهد.

در حال حاضر در حوزه شیلات اعم از پرورش آبزیان سردآبی و گرم آبی و همچنین پرورش ماهی در قفس در خلیج فارس گام‌هایی برداشته‌ایم که این پروژه‌های ملی در استان‌های بوشهر و هرمزگان، گلستان، خراسان رضوی، تهران، خراسان شمالی و گیلان، چهار محال و بختیاری، خراسان جنوبی انجام می‌شود.

همچنین در حوزه کشاورزی و به صورت دقیق‌تر امنیت غذایی در بخش‌های مختلف باغی، زراعی و گلخانه محصولات متنوعی مانند خرما، انگور، شلیل، هلو، گلابی، گیلاس، آلبالو، پسته، زردآلو و مرکبات، زیتون، توت، عناب، زعفران، زرشک، چای و برنج و... تولید می‌شود، البته با اجاره دادن بعضی از باغات کسب درآمد هم داریم، به طور مثال امسال با واگذاری از طریق مزایده سردرختی یکی از باغات سیاه ریشه در استان گلستان ـ آزاد شهر به وسعت کل ۳۶۰ هکتار که قریب ۲۵۰ هکتار به صورت باغ می‌باشد، نزدیک به مبلغ ۵۶ میلیارد تومان برای اجاره محصول سر درختی درآمد کسب کردیم.

چشم‌انداز سازمان رسیدن به ۱۱۰ مگاوات نیروگاه تولید برق خورشیدی است

از فعالیت سازمان در دیگر حوزه‌های تولیدی که باعث درآمد زایی شده‌اند و به کارآفرینی کمک کرده است، بگویید.

کلامی: در حال حاضر سازمان اوقاف در حوزه دام سبک و سنگین ورود کرده است به طوری که اکنون دارای ۱۵ هزار رأس دام سبک با نژاد‌های عربی، رومن و بختیاری، افشار، مغان و... است و در دام سنگین نیز بیش از ۶ هزار و پانصد رأس دام از نژاد‌های عموماً هلشتان، جرسی، سرابی، سیمنتال و... داریم که به صورت متمرکز در استان‌های تهران، خراسان رضوی، لرستان، مرکزی، کرمان و گلستان پرورش می‌یابند.

از طرفی در حوزه‌های صنعتی و تجهیزات پزشکی نیز کار‌های خوبی انجام داده‌ایم، اکنون ما بیش از ۶ مگاوات نیروگاه تولید برق خورشیدی عموماً به صورت کوچک مقیاس (کیلو واتی) در استان‌های مستعد در حال تولید برق هستیم که باید بگویم این میزان برای گام اول بوده و چشم‌انداز سازمان رسیدن به مقدار ۱۱۰ مگاوات نیروگاه تولید برق خورشیدی است که البته منوط به درآمد موقوفات و بقاع متبرکه و رعایت مقررات مربوطه است، همچنین باید به این نکته اشاره شود که ما تولید برق را از نیروگاه‌های ۵ کیلو واتی در محل بقاع متبرکه در بیشتر از ۱۰ استان شروع کردیم که هم‌اکنون درآمد‌زا هستند.

۴۱ درصد مصوبات پروژه‌های سرمایه‌گذاری تا سال ۱۴۰۲ خاتمه یافته است

از زمان تغییر نگاه سرمایه‌گذاری سازمان تاکنون چقدر درآمد داشته‌اید و اینکه چند درصد پروژه‌های سازمان پایان یافته و شرایط فعلی سازمان در قرارداد‌های جدید چگونه است؟

کلامی: باید بگویم ۳۰ مرداد ماه سال ۱۳۹۸ معاونت بهره‌وری اقتصادی، شیوه‌نامه کمیسیون سرمایه‌گذاری که به نوعی پایه و اساس فعالیت‌های اقتصادی سازمان اوقاف است را تدوین و با امضای ریاست سازمان به ادارات کل استان‌ها جهت اجرا ابلاغ کرد که از آن زمان تاکنون ۸۲۲ مصوبه داشته‌ایم که بخش عمده آن‌ها اجرا شده یا در حال اقدام و اجرا هستند، به طوری که بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان حجم کل سرمایه‌گذاری بدون لحاظ ارزش زمین اوقافی بوده است که در واقع ۴۱ درصد مصوبات پروژه‌های سرمایه‌گذاری تا سال ۱۴۰۲ خاتمه یافته و ۳۶ درصد دیگر در حال اقدام است.

همچنین از این پروژه‌ها ۱۷ درصد رفع اثر شده و ۶ درصد به دلیل مسائل حقوقی و سایر موانع موجود متوقف است. از طرفی باید بگویم در سال گذشته تعداد ۱۵۷ مورد که دارای حدود ۵ هزار میلیارد تومان حجم سرمایه‌گذاری است مصوب شد، که از این میزان ۸۳ درصد مربوط به مشارکت بخش خصوصی و مردمی بوده و بقیه آن با تأمین مالی موقوفات و بقاع متبرکه برنامه‌ریزی گردیده است.

اما در خصوص احیای بنا‌های تاریخی و اماکن دارای جاذبه‌های گردشگری قرارداد‌هایی متناسب با این موضوعات تدوین شده (قرارداد‌های ROLT) که با به کارگیری آن‌ها توسط استان‌ها، تمایل بخش خصوصی و مردم جهت مشارکت در بخش بسیار افزایش یافته که البته با اخذ تضامین مناسب، ریسک این گونه فعالیت‌ها را به حداقل می‌رسانیم تا موقوفات متضرر نشوند.

سازمان اوقاف بنگاه اقتصادی صرف نیست بلکه وظایف متنوع اجتماعی، فرهنگی و مذهبی دارد

درباره چگونگی واگذاری بنا‌های تاریخی و همچنین تبدیل شدن محصولات در حوزه‌های مختلف به پول نقد توضیح دهید؟

کلامی: واگذاری بنا‌های تاریخی برابر مقررات مربوطه از طریق برگزاری مزایده صورت می‌گیرد مگر اینکه شرایط خاص و استثناء وجود داشته باشد که با اخذ مجوز از ریاست سازمان امکان ترک تشریفات مزایده نیز وجود دارد، لیکن در این نوع از سرمایه‌گذاری که در اکثریت آن‌ها سرمایه‌گذاران بخش خصوصی تمایل به مشارکت دارند؛ بنای تاریخی با توجه به ماهیت آن‌ها که دارای قابلیت واگذاری دائم حقوق و منافع نیستند توسط سرمایه‌گذار با اخذ مجوز‌های مربوطه در زمانی مشخص بازسازی، مرمت و تجهیز شده و پس مدت بهره‌برداری بصورت کاملا سالم و قابل بهره‌برداری به موقوفه باز گردانده خواهد شد.

در حوزه کشاورزی و تأمین امنیت غذایی نیز سعی می‌کنیم به سمت مشارکت بخش خصوصی یا استفاده از ظرفیت به کارگیری امین حرکت کرده و به جای دریافت وجه نقد از طریق قرارداد اجاره، در محصولات تولیدی شریک شویم، البته باید اشاره کنم که سازمان اوقاف بنگاه اقتصادی صرف نیست بلکه وظایف متنوع اجتماعی، فرهنگی و مذهبی دارد به این معنی که محصول دریافت شده در بازار به فروش رسانده و درآمد حاصله را صرف اجرای نیت موقوفات نموده و مازاد آن را با مجوز نماینده محترم، ولی فقیه در سازمان، در موضوعات مختلف اقتصادی مانند خرید آب برای کشاورزی، شیلات، دانش‌بنیان‌ها، آموزش کارآفرینان، گردشگری و تولید مسکن سرمایه‌گذاری می‌کنیم تا در سالیان متمادی اجرای نیت موقوفات تعطیل نگردد.

سازمان اوقاف فعالیت‌های اقتصادی دانش‌بنیان را در اولویت خود قرار داده است

سازمان اوقاف و امور خیریه مسئول اجرای نیات واقفان است یا باید از موقوفات درآمد کسب کند؟

کلامی: سازمان اوقاف و امور خیریه اگر چه اجرای امینانه نیات واقفان را در سرلوحه وظایف خود بر عهده دارد، اما پیش از این اقدام می‌بایست برنامه‌ریزی نماید تا با توجه به نوع و کاربری موقوفات و مزیت نسبی آن فعالیتی مرتبط با مزیت نسبی موقوفه تعریف و منافع حاصل از آن را در راستای اجرای نیت صرف نماید.

از طرفی باید بگویم در سیاست‌های کلی علم و فناوری ابلاغی رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله) افزایش نقش و مشارکت بخش‌های غیردولتی در حوزه علم و فناوری، ارتقای سهم وقف و حضور خیریه‌ها در حوزه وقف برجسته شده است که با توجه به اینکه تحریم‌های کشور مانع ورود تکنولوژی می‌شود و تهیه مواد اولیه را با مشکل مواجه می‌سازد، لذا سازمان اوقاف فعالیت‌های اقتصادی دانش‌بنیان را از سنوات گذشته ـ از زمان ریاست حجت الاسلام و المسلمین حاج آقا خاموشی در اولویت کاری خود قرار داده است.

در راستای اجرای دستورات نوزده‌گانه دفتر مقام معظم رهبری درعمران و آبادانی، بهره‌وری و اجرای امینانه در حال حاضر رسالت ماست

کار اصلی سازمان اوقاف کسب درآمد از موقوفات است یا گام برداشتن در حوزه تولید در بخش‌های مختلف مورد نیاز کشور؟ لطفا شفاف توضیح دهید؟

کلامی: روح حاکم بر سازمان اوقاف و امور خیریه بر اساس قوانین و مقررات موجود، اجاره‌داری بوده است که منافع بسیار ناچیزی از آن حاصل می‌شود، اما با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین خاموشی از سال ۹۷، به عنوان نماینده محترم، ولی فقیه و رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه، در سازمان اوقاف تغییر رویکرد بر اساس اسناد بالادستی صورت گرفت از جمله این اسناد، دستورات نوزده‌گانه‌ای است که رهبر معظم انقلاب به سازمان ابلاغ کرده تا بتوانیم در موقوفات عمران و آبادانی، بهره‌وری و اجرای امینانه را در سطحی وسیع‌تر انجام دهیم.

همچنین سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، بیانیه گام دوم انقلاب، سیاست‌های کلی علم و فناوری در کشور و برنامه ششم توسعه نیز بر چنین اقداماتی تأکید دارد، که بر مبنای آن‌ها برنامه‌های سنواتی معاونت‌ها از جمله معاونت بهره‌وری اقتصادی تدوین و لاجرم سازمان را از اجاره‌داری به سوی مشارکت در بخش‌های مختلف اقتصادی سوق می‌دهد.

در این راستا انواع روش‌های مشارکت را در راستای مردمی کردن اقتصاد کشور ملاک عمل خود قرار داده‌ایم؛ به طوری که پیش از این در سازمان اوقاف و امور خیریه کشور شرکت تخصصی که بتواند در حوزه‌های مختلف فعالیت کند، وجود نداشت؛ از این رو با کنار هم قرار گرفتن چندین شخصیت حقوقی، شخصیت‌های حقوقی جدیدی تحت عنوان شرکت‌های تخصصی ایجاد شده است.
همچنین هلدینگ‌های کشاورزی با نام کشت و صنعت در استان‌های دارای ظرفیت، راه‌اندازی شده تا به صورت تخصصی زمین‌های موقوفات را بر اساس مزیت موجود خود مورد استفاده قرار دهند.

به گزارش برنا، با افتخار می‌توان ادعا کرد سازمان اوقاف و امور خیریه التزام عملی خود را جهت تحقق منویات مقام معظم رهبری در سالی که مزین شده است به نام «جهش تولید با مشارکت‌های مردمی» با برگزاری سومین نمایشگاه دستاورد‌های نهاد وقف و نمایش تجاری‌سازی محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان خود را به نمایش عمومی گذاشت. ناگفته پیداست تمامی اقدامات مطروحه با هدف کسب منفعت حداکثری به نفع موقوفات به عنوان مهمترین مأموریت ذاتی سازمان اوقاف و امور خیریه، امکان افزایش دامنه اجرای نیات و حفظ عین موقوفات را به عنوان دو مأموریت اساسی سازمان، میسر خواهد کرد و بی شک اطلاع رسانی دقیق از این تلاش مجاهدانه و اقدام هوشمندانه و گسترده کردن شفافیت به اعتمادسازی و توسعه فرهنگ وقف به دنبال آن توسعه کشور کمک می‌کند.