بانوی تبریزی، کارآفرینی همه فن حریف/ از اشتغالزایی تا صادرات فناوری

تولید، دانش بنیان، اشتغال‌زایی سه واژه منتخب از سوی رهبر معظم انقلاب برای شعار سال ۱۴۰۱ است؛ بر همین اساس طبق گزارش سالانه زیست بوم دانش بنیان در سال ۱۴۰۰، نزدیک به هفت هزار شرکت دانش بنیان در کشور فعالیت می‌کند که بیشتر آنها در پایتخت قرار دارند. حال اگر جزو افرادی هستید که دغدغه نقش زنان در جامعه دارید و می‌خواهید آمار دقیق از حضور زنان در دانش بنیان را هم بدانید باید خدمت‌تان عرض کنم که طبق این گزارش سالانه، سهم زنان در اعضای هیات مدیره دانش بنیان‌ها را ۲۲ درصد و سهم آنها را در سمت مدیرعامل ۱۲ درصد اعلام کرده است. یعنی از میان ۷۰۶ مدیرعامل زن، ۳۲۱ نفر در شرکت‌های تهران فعالیت می‌کنند و پس از تهران با فاصله، شرکت‌های استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، فارس، البرز و آذربایجان شرقی بیشترین مدیرعاملان زن را دارند. همین آمار کافیست تا درِ روابط عمومی پارک علم و فناوری استان را از جا در آورده و شماره یکی از این بانوان دانش بنیانی جزو 12 درصدی ها را که چندتاییش در استان ماست را بگیری. همین کار را هم می‌کنم و شماره یکی از مدیرعامل‌های موفق زن در استان که طبق گفته روابط عمومی پارک علم و فناوری، این خانم از آن مدیرعامل‌های قَدَر یک شرکت دانش بنیانی است که کاری کرده کارستان را می‌گیرم. طبق هماهنگی انجام شده، عصر یکی از روزهای پایانی پاییز، چند ساعتی میهمان شرکت‌شان می‌شوم، در یکی از واحدهای پارک علم فناوری مستقر هستند؛ خبری از اتاق پُر طمطراق مدیرعاملی نیست بلکه خانم مدیرعامل به اتفاق چند تن از همکارانش در یک اتاق پشت سیستم نشسته و تند و تند یک سری اعداد تایپ می‌کند. «عاطفه اصیل، دکتری تخصصی مدیریت صنعتی، استاد دانشگاه و مدیرعامل شرکت دانش بنیان پیشگامان علم و فناوری عصر تدبیر». در ادامه برشی از این گفت‌وگوی چند ساعته را خواهید خواند. در مورد شرکت دانش بنیان‌تان که به شعار سال لبیک گفته است، توضیحاتی را بفرمایید؟ - شرکت ما یک شرکت دانش بنیان در زمینه انتقال تکنولوژی، ارائه مشاوره و خدمات مالکیت فکری است که کار خود را به صورت جدی از سال ۱۳۹۵ آغاز کرده است و یکی از شرکت‌های زیرمجموعه فاتحان عصر تدبیر است. بنیه اولیه شرکت از سال ۱۳۸۱ آغاز شده است که آن موقع شرکت آی تی محور بود و بنابه نیاز جامعه در زمینه فناوری اطلاعات و ارائه آن کار خود را شروع کردیم. عمده فعالیت شرکت شما در چه زمینه‌ای است؟ - فعالیت شرکت ما بر اساس تحقیقاتی که در بازار کار انجام شده، شروع شده است چراکه ما متوجه این شدیم که شرکت‌های کوچک و متوسط زیادی در بازار هستند و می‌خواهند کسب و کار خود را شروع کنند، بعد از مدتی با مشکل عمده‌ای روبرو می‌شوند و آن این بود که نمی‌توانستند در بازار در مدت طولانی بقا داشته باشند و طبق آمار به دست آمده، بیشتر از ۹۵ درصد شرکت‌های کوچک و متوسط با شکست روبرو میشوند و ما در این مجموعه علت این شکست‌ها را از طرق مختلف و به صورت تخصصی جستجو کردیم و متوجه شدیم که علت اصلی مشکل تجاری‌سازی محصول، عدم توانایی در تبدیل ایده به تولید است. حال ما با ایجاد این مجموعه به مجموعه‌ها کمک می‌کنیم تا محصولات خود را تولید کرده و به یک بقا برسند و این باعث می‌شود تا زنجیره‌ای ایجاد شود و همگی به صورت یکدست به شعار منتخب از سوی رهبر معظم انقلاب به صورت عملی لبیک بگوییم. زیرا یک شرکت به حالت دومینو منجر می‌شود تا بقای شرکت‌های دیگر را تضمین کند. به صورت خلاصه و در سه کلمه فعالیت شرکت خودتان را به مخاطبان توضیح دهید؟ شرکت ما کار مشاوره، تجاری‌سازی و ارائه خدمات در زمینه مالکیت فکری را انجام می‌دهد. فکر اولیه شروع این کار چگونه به ذهن‌تان خطور کرد؟ ما شرکتی هستیم که یک شرکت مادر و چندین شرکت زیرمجموعه را دارد و شرکت ما خانوادگی است یعنی همه اعضای خانواده من اعم از خواهر و برادرهایم در این شرکت‌ها فعالیت می‌کنیم، زیرا ما یک خانواده پرجمعیت هستیم که تحصیلات هر کدام‌مان متفاوت است و هر کدام بخشی از کارهای شرکت را بر عهده گرفته‌ایم. ایده اولیه این کار هم از همان شرکت اول خودمان شروع شد که چه مشکلاتی برای ایجاد کسب و کار خودمان داشتیم و این ایده‌ای شد تا شرکت را به صورت کشوری گستر دهیم و به همه شرکت‌هایی که مثل ما مشکلات توسعه کسب و کار داشتند، ارائه خدمات کنیم. با توجه به اینکه شرکت شما یک شرکت خانوادگی است و چندین شرکت زایشی داشته است، کار تخصصی شرکت دانش بنیان خود شما در چه زمینه‌ای است؟ بنده کارشناسی مدیریت بازرگانی دارم و به عبارتی این رشته چشم یک سازمان است و کارشناسی ارشد و دکترای خود را نیز در رشته مدیریت صنعتی گذراندم که این رشته هم ساختاردهی یک سازمان است از این رو از دریافت ایده و فرآیندی ایجادی تا دریافت سفارش و رساندن آن به دست مشتری را با توجه به تخصص و تحصیلاتم در شرکت انجام می‌دهیم. یکی از کارهای اصلی شما در شرکت، برنامه‌نویسی است که شخصا خودتان انجام می‌دهید، این کار چه سنخیتی با کار و رشته شما دارد؟ ساختار ما یک ساختار ماتریسی است و وقتی یک پروژه در شرکت مادر گرفته می‌شود، اصلا به این نگاه نمی‌کنیم که پروژه مرتبط با کدام شرکت‌مان است بلکه همه تخصص‌ها و تیم‌ها جمع می‌شوند تا پروژه به نحو احسن انجام گیرد و بنده هم از سال ۱۳۸۶ به واحد برنامه‌نویسی ملحق شده‌ام و حتی چندین پروژه کشوری هم داریم که در حال انجام این پروژه‌ها هستیم. چند مورد از پروژه‌های کشوری‌تان را بفرمایید؟ - پروژه انتقال خون که در آن کل فرآوری انتقال خون از زمانی که فرد به عنوان اهدا کننده وارد سازمان می‌شود تا زمانی که آن خون به کلیه بیمارستان‌ها توزیع شود و یا نگهداری خون یک فرد برای مواقع ضروری از طریق نرم‌افزاری است که شرکت ما تهیه کرده است. فرآیند برنامه‌نویسی این پروژه 4 سال به طول انجامیده و در آینده نزدیک برای سراسر کشور اجرایی خواهد شد. سامانه نوبت‌دهی انتقال خون نیز یکی دیگر از پروژه‌های ماست و همچنین ساماندهی برای خدماتی که در انتقال خون در نظر گرفته است جزو پروژه‌های ما است. با سازمان‌های دیگر از جمله وزارت نفت، پشتیبانی از سامانه کارت‌های سوخت و همچنین ایجاد سامانه جامع فروش شرکت نفت از بدو استخراج نفت از چاه تا عرضه و تولید و فروش مرزی، دریایی، هوایی و غیره از طریق سامانه ایجاد شده توسط شرکت ماست به عبارت دیگر ERP فروش سامانه تامین و توزیع وزارت نفت با چندین ماژور توسط شرکت ما انجام گرفته است. یک شرکت مادر با چند شرکت زیرمجموعه هستید و در این شرکت‌ها چند نفر به صورت مستقیم کار می‌کنند؟ ۱۲ شرکت زیرمجموعه داریم که در مجموع ۵۰ نفر به صورت تمام وقت با ما همکاری می‌کنند ولی نیروهای پاره‌وقت و دور کار هم داریم زیرا بیشتر پروژه‌های ما کشوری است و از اقصی نقاط ایران با ما همکاری می‌کنند ولی در مجموع ۱۰۰ نفر در شرکت دانش‌بنیان ما مشغول به کار هستند. فعالیت شرکتی که در شهرستان سراب دارید کمی متفاوت‌تر از ساختار دیگر شرکت‌هایتان است، این شرکت دانش بنیان در چه زمینه‌ای است؟ شرکت سراب یک مجتمع رفاهی تفریحی در ۱۳۴ هکتار است. در این مجتمع علاوه بر فعالیت‌های رفاهی و تفریحی، تیمار حیوانات وحشی هم انجام می‌گیرد. به عبارت دیگر در شمالغرب کشور هر حیوان وحشی که دچار سانحه شود در این مرکز تیمار می‌شود و اگر قابلیت رهاسازی داشته باشد، رها خواهد شد ولی در غیر اینصورت در همان مرکز نگهداری خواهند شد. از برنامه‌نویسی تا شرکت‌های پشتیبان و ارائه مشاوره تا ایجاد یک مجتمع تفریحی و تیمار حیوانات وحشی جزو فعالیت‌های شماست، هماهنگی و پیشبرد یکسان برایتان سخت نیست؟ هر صنعتی در یک دوره احتمال رکود دارد و ما برای اینکه از قسمت‌های مختلف تامین مالی داشته باشیم، سعی کردیم تا فعالیت‌هایمان از یک صنعت واحد نباشد و به خاطر همین از قسمت‌های مختلف آی تی شروع کردیم و الان به ایجاد مجتمع تفریحی رسیدیم. به نظر خودتان کدام یک از شرکت‌های شما موفق‌تر بوده است؟ - شرکت‌های ما یک حالت ماتریسی دارد و همه اعضای شرکت سعی دارند تا هماهنگ و هم پا پیش بروند؛ ما در شرکت نیروهای خود را به گونه‌ای آموزش داده‌ایم تا دارای چندین مهارت تخصصی بوده و تک بعدی نباشند از این‌رو باید گفت که همه شرکت‌ها تا الان موفق شده‌اند. آیا کارکنان خود را از قشر به اصطلاح نخبه با تحصیلات عالیه انتخاب می‌کنید؟ در حال حاضر همه چیز مهارت محور شده است و دیگر مدرک دانشگاهی اهمیت چندانی ندارد و در شرکت ما هم افراد با تحصیلات مختلفی وجود دارد یعنی افرادی با تحصیلات دانشگاهی و غیردانشگاهی داریم؛ در شرکت از نوجوان دبیرستانی تا دانشجوی دکترا داریم. در کل اینجا بسته به مهارت فرد جذب می‌شود. شرکت شما با برخی از کشورهای خارجی نیز ارتباط دارد، توضیحاتی در این خصوص بدهید؟ شما به عنوان شرکت کارگزار در موضوع انتقال فناوری، با کره جنوبی،جمهوری آذربایجان، ترکیه در ارتباط هستیم که در این ارتباط هم تکنولوژی وارد و هم صادر می‌کنیم. در ایران یک خانم می‌تواند بدون پارتی مدیرعامل شود؟ سخت نیست؟ به عقیده من هیچ فرقی بین زن و مرد وجود ندارد، آن چیزی که حائز اهمیت است پشتکار آن فرد است، خیلی از بانوان در ایران هستند که به خاطر پشتکار و ریسک‌پذیری موفق‌تر از آقایان بودند ولی به علت اینکه همیشه زمینه برای آقایان فراهم بوده است همه این فکر را می‌کنند که یک آقا فقط می‌تواند موفق‌تر باشد. من با دستگاه‌های دولتی و خصوصی زیادی کار کرده‌ام ولی تا الان هیچ‌کسی به اینکه یک خانم با آنها به مذاکره رفته و یا نماینده یک شرکت بزرگ یک زن است چیزی نگفته‌اند و مشکلی هم ایجاد نشده است؛ این یک دیدگاه غرب زدگی است که القا شده است که تلاش دارد تا از خانم به عنوان یک ابزار و و کالا بهره‌برداری کنند. خوشبختانه این دیدگاه در دور و اطراف من وجود ندارد و هر چه پشتکارتر، موفق تر بوده‌ام. الان شاید برای مخاطبان این سوال ایجاد شود که شرکت خانوادگی دارند و حتما که بند «پ“ داشته است! بند «پ“ داشتید؟ - من به اتفاق خواهر برادرهایم همگی مدرک دکترا و کارشناسی ارشد در رشته‌های مختلف داریم و کارمان را از دهه هشتاد از صفر شروع کردیم، یعنی سرمایه آنچنانی نداشتیم. علاوه بر این که هیات مدیره شرکت خواهر و برادرهای واقعی من هستند، کل اعضای شرکت را نیز جزو خانواده خودمان می‌بینیم چراکه همه ما بیشتر از ۱۲ ساعت در کنار هم هستیم. ما نه به جایی وصلیم و نه از جایی تامین می‌شویم بلکه با خواست و لطف خداوند و همفکری و هم پایی همه خواهر و برادرهایم این شرکت‌ها را پیش می‌بریم که در این مسیر شکست خوردیم، دوباره برخواستیم و الان در خدمت شما هستیم. سوال دیگری که شاید پیش بیاد این است که یک خانم اگر فعال در اجتماع باشد، از بخش‌های دیگر زندگی خودش غافل است، قبول دارید؟ کاری که انجام می‌دهیم اگر علاقه‌ای در آن نباشد قطعا ادامه‌دار نخواهد بود، من در همه شرکت‌های خودمان که چندین کار متفاوت انجام می‌دهیم همه را با علاقه انجام می‌دهم، ولی علاوه بر آن، به گفته دوست و آشنایان یک خیاط ماهر هستم و کارهایی از قبیل گل‌سازی و گل‌دوزی، طراحی انجام می‌دهم، مثلا به خاطر ویروس کرونا و از طریق کلاس های مجازی طراحی سیاه قلم آموزش دیدم و الان کارهای خوبی در این زمینه دارم. هم مدیرعامل و استاد دانشگاه باشی و هم خیاطی و گل‌دوزی بلد باشی، سخت نیست؟ بانوان علاوه بر اینکه می‌توانند تا هر جایی که دل‌شان بخواهد و استعداد دارند در جامعه نقش‌آفرینی کنند این قابلیت را دارند که همزمان یک زندگی را اداره کنند و هنرهای ظریف یک زن را در آن به نمایش بگذارند، یعنی یک زن می‌تواند صبح در جلسه بسیار بزرگی باشد و تصمیمات زیادی را اتخاذ کند و چند ساعت بعد جلوی اجاق برای خانواده‌اش آشپزی کند و خانه‌اش را تر و تمیز کند. یک خانم می‌تواند در هر زمینه‌ای موفق باشد و فقط باید بخواهد. ساده‌تر بخواهم بگویم، رمز موفقیت یک خانم دکتر همه فن حریف چیه؟ پشت هر فردی یک نفری است که مشوق اوست، یا اینکه جامعه تو را در مسیری قرار داده که به سمت علایق و استعدادهایش پیش رود؛ من در یک خانواده‌ای بزرگ شده‌ام که همگی مذهبی و درس‌خوان هستیم و در دامن یک پدر و مادری بزرگ شده‌ایم که همیشه مشوق ما بودند. مادرم یک فرد بسیار ریسک‌پذیر و پیگیری است و به قدری مشوق من است که از همه کارهای من و سایر فرزندانش خبر دارد. حتی گاها برخی از موانعی که سر راه‌مان قرار می‌گیرد از طریق مادرم حل می‌شود. مادرم یک مدیر ذاتی است و با اینکه سه خواهر و پنج برادر هستیم ولی با هرکدام‌مان جوری رفتار می‌کند که انگار تک فرزند هستیم. با همه این اوصاف چرا به فکر مهاجرت نیستید؟ اصلا بهش فکر می‌کنید؟ مهاجرت حتی از گوشه ذهن‌ام هم خطور نمی‌کند، ما فرزند یک مملکت هستیم و در یک آب و خاک بزرگ شده‌ایم و این بزرگ شدن با امکاناتی است که در ایران داشتیم و به نظر من این یک خیانت است که اینجا بزرگ شوی، تحصیل کنی و تخصص‌ات را به کشورهای دیگر ببری. من تا آخرش در اینجا هستم و امیدوارم بتوانم یک مشکل از مشکلات مملکت برداشته و باعث ثروت‌آفرینی شوم. به قول ترک‌ها که می‌گویند ما خاک می‌خوریم ولی خاک نمی‌دهیم این شعار اصلی خانواده ماست. تا الان کم آوردید؟ من یک انسانم و حتما که هر روز با انواع مشکلات درگیر هستم ولی آنچه مهم است این است که از این کم آوردن‌ها تجربه کسب کنم و به این فکر کنم که چیکار باید انجام دهم تا از دیروز خودم بهتر باشم. به عنوان یک بانوی ایرانی، یک توصیه به دختران سرزمین‌مان داشته باشید؟ به این نگاه نکنید که یک دختر نمی‌تواند به هیچ جایی برسد بلکه با پشتکار به همه آنچه که می‌خواهد می‌رسید. انسان هر چیزی را که بخواهد و تصور کند؛ جوری که آن خواسته همانند هوا و اکسیژن برایش ضروری باشد، قطعا خواهد رسید. تصورتان از عاطفه اصیل ۱۰ سال آینده؟ به امید خدا در یک شرکتی که در سطح فراتر از شرایط فعلی‌اش به شرکت‌های دیگر کمک می‌کند و از تحصیلات نیز فوق دکترا را تمام کرده است. دوست دارید بعد از اینکه به اهداف خود رسیدید اشک شوق و تشویق چه کسی را ببینید؟ اولا همیشه می‌خواهم تا خدا از من راضی باشد و همیشه یک فرد درست در جامعه باشم. پدرم ۱۰ سال پیش فوت شدند و جایش بسیار خالی است ولی اگر روزی به همه آن چیزی که می‌خواهم، برسم، دوست دارم تا تشویق و شادی و افتخار مادرم را ببینم که برای تک به تک ما زحمات زیادی می‌کشد. شعار سال دانش بنیان است، شما به عنوان یک فرد دانش بنیانی به این شعار سال لبیک گفته‌اید، ولی آیا از سوی مسوولان هم حمایتی انجام می‌گیرد یا فقط حرفشان روی کاغذ است و در عمل هیچی؟ در برخی جاها حمایت خوبی می‌شود، وام‌های خوبی برای توسعه به شرکت‌های دانش بنیان داده شده است؛ یا برای مثال ما جزو شرکت‌های اول مستقر در پارک علم و فناوری هستیم که به ما مکانی برای استقرار داده‌اند. در تشکیل شرکت، حمایت برای گسترش، جایی برای استقرار حمایت‌های خوبی شده است که کمک بزرگی برای شرکت‌های دانش بنیان است ولی می‌تواند بهتر از این هم میتواند باشد. تا الان پیش آمده تا یک شرکت شکست خورده را نجات دهید و الان به فعالیت خود ادامه دهد؟ با توجه به اینکه یکی از کارهای تخصصی ما در شرکت ارائه مشاوره به شرکت‌های نوپاست از این‌رو شرکت‌های زیادی به ما مراجعه می‌کند که دقیقا در نقطه آخر قرار گرفته‌اند و فقط منتظرنذ تا یکی به آنها بگوید که تو نمی‌توانی و آنها در شرکت را برای همیشه ببندند؛ به اینجا آمده و ما وقتی آنها را به جاهایی وصل می‌کنیک که به فناوری آنها نیاز دارد، بسیار احساس خوبی پیدا می‌کنم. شرکت‌های زیادی به مراجعه کرده‌اند که یا توانایی فروش محصولات خود را نداشتند و یا محصول‌شان نیاز به آزمایش داشت که با کمک شرکت ما مشکل‌شان حل شده است و باعث شده تا نه تنها یک تکنولوژی سرپا بماند بلکه چندین نفر هم از کار بیکار نشوند. حرف آخر؟ خودتان را باور داشته و ایمان داشته باشید که هر کاری بخواهید می‌توانید انجام دهید و امیدوارم سال‌های درخشانی داشته و به هر چه می‌خواهید برسید.