در برنامه میز اقتصاد مطرح شد؛ افزایش ۳۳ درصدی تسهیلات مشاغل خانگی

افزایش ۳۳ درصدی تسهیلات مشاغل خانگی به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای کریمی بیرانوند معاون اشتغال و کارآفرینی وزارت رفاه، خانم آزیتا همتیان رئیس دبیرخانه مشاغل خانگی و آقای مهدی صحابی معاون اداری اعتبارات بانک مرکزی در گفتگو با برنامه میز اقتصاد شبکه خبر به بررسی تسهیلات مشاغل خانگی پرداختند. مقدمه مجری: تسهیلات مشاغل خانگی که در سال گذشته سه هزار میلیارد تومان بوده در سال ۱۴۰۲ به ۴ هزار میلیارد تومان افزایش یافته، یعنی حدود ۳۳ درصد رشد داشته است. در حال حاضر ۵۱۲ رشته مشاغل خانگی در سامانه صدور مجوز‌ها ثبت شده است که بر اساس مصوبه حمایت از مشاغل خانگی به زودی ۷۷ رشته دیگر هم به آن افزوده می‌شود، این رشته‌ها باید پارسال اضافه می‌شد که به دلایلی هنوز رشته‌ها در سامانه صدور مجوز بارگذاری نشده است. هم اکنون ۹۵ درصد صدور مجوز‌ها هم به صورت آنی صادر می‌شود. سوال: آقای کریمی بیرانوند بفرمایید که سهم اقتصاد دنیا از بازار مشاغل خانگی به چه شکل هست و سهم این مشاغل در کشورمان چطور هست و در طی این سال‌ها چه اتفاقاتی برای افزایش این سهم صورت گرفته است؟ آقای کریمی بیرانوند، معاون اشتغال و کارآفرینی وزارت رفاه: همانطور که شما هم فرمودید موضوع مشاغل خانگی در سطح دنیا و در سطح اقتصاد‌های پیشرفته یک مسئله‌ی کاملا جدی در امر سیاستگذاری است یعنی اقتصاد‌های پیشرفته دنیا، کشور‌های بزرگ به لحاظ اقتصادی موضوع مشاغل خانگی کاملا برایشان محوری است و ظرفیت بسیار خوبی دارد، علتش هم این است که فضای خانه، فضای خوبی است برای کار و تولید، به دلایل فرهنگی، اجتماعی و مخصوصا در جامعه ایرانی که یک جامعه خانواده محور است، این موضوع باید در سال‌های گذشته مورد توجه بیشتری قرار می‌گرفت. از شروع دولت سیزدهم واقعا مسئله مشاغل خانگی به عنوان یکی از اهداف اصلی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اصطلاحا رو آمد و در سیاستگذاری‌ها، پشتیبانی‌ها و حمایت‌ها در عرصه‌های مختلف اقدامات بسیار خوبی انجام گرفت و من این تعبیر را می‌کنم که مشاغل خانگی در بازار کار از گوشه رینگ درآمد و الان به عنوان یک پرچمدار در بازار کار الحمدالله اتفاقات بسیار خوبی افتاده که من چند نمونه اش را عرض می‌کنم. یکی از مهمترین مسائلی که در قبل از شروع دولت سیزدهم جامعه کار و تولید با آن روبرو بودند، گرفتن مجوز ساده مشاغل خانگی بوده است، مسئله‌ای که شاید بعضا برای یک مجوز ساده خانگی ۸، ۹ و ۱۰ ماه تا یک سال طول می‌کشید که در دولت سیزدهم الحمدالله با تدابیری که اتخاذ شد، الان بیش از ۹۵ درصد از مجوز‌های مشاغل خانگی به صورت آنی صادر می‌شود و من این تعبیر را قبلا داشتم این جا هم عرض می‌کنم اصلا دیگر مجوز گرفتن بیشتر از این سرعت امکانپذیر نیست، زیرا در ۹۵ درصد از مجوزها، مخاطبین می‌توانند بروند اطلاعات خودشان را روی سامانه وارد کنند و مجوز را بگیرند به همین سادگی اصلا ارجاع به کارشناس ندارد. سوال: آن ۵ درصد چطور است؟ آقای کریمی بیرانوند: آن ۵ درصد به دلیل این که مجوز‌هایی هستند که مربوط به حوزه سلامت و بهداشت و درمان هستند مثل طبخ غذا، مثل مواردی که نیاز مراقبت‌های ویژه بهداشتی دارد نمی‌تواند به صورت آنی صادر بشود یعنی باید تحت نظارت سازمان‌های بهداشتی و وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی در سراسر کشور آن شرایط بهداشتی مهیا بشود، این نیاز به بازدید و رسیدگی دارد که آن شرایط بهداشتی برای تولید آن محصول فراهم هست یا نه، لذا آن ۵ درصد مربوط به همین کد رشته هاست که یکی از مشکلات ما هم از شروع دولت بوده است، زیرا دوستانمان در حوزه سازمان غذا و دارو احساس می‌کردند باید سخت بگیرند و این احساس شان هم درست است یعنی بالاخره سلامت مردم است و نباید براحتی از کنارش گذشت، ولی ما هم از آن طرف تلاش کردیم که فرآیند را به طوری بتوانیم بچینیم که هم سخت گیری بهداشتی انجام شود هم سرعتش بالا برود که الحمدالله اتفاقات خوبی هم در این زمینه افتاده است. من یکی دو تا آمار را عرض کنم که جالب است؛ از ابتدای دولت سیزدهم تا پایان سال ۱۴۰۱ بیش از ۲۸۰ هزار فقره مجوز مشاغل خانگی صادر شده است که این عدد حداقل رشد ۲۰۰ درصدی به نسبت سال‌های گذشته داشته است، ما بیش از ۱۶۰ هزار نفر اشتغال ایجادی در حوزه مشاغل خانگی طی حدود ۱۸ ماه در حوزه مشاغل خانگی داشتیم. در سال ۱۴۰۱ فقط ۲۱۸ هزار مجوز صادر شد، زیرا صادر شده آسان شده ما شعارمان در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی این است که هر خانه یک واحد تولیدی، هر کسی که فکر می‌کند می‌تواند در خانه یک فعالیت تولیدی داشته باشد، فهرست مجوز‌های مشاغل خانگی که به زودی به حدود ۶۰۰ عنوان رشته می‌رسد و شما هم به درستی اشاره فرمودید هر کسی که فکر می‌کند هر کدام از این کار‌ها را می‌تواند انجام بدهد بسم الله می‌تواند کار را شروع کند و فعالیت تولیدی را شروع کند، جالبی این موضوع این است که از این ۲۱۸ هزار مجوز در سال ۱۴۰۱ حدود ۸۰ درصد آن بانوان مجوز را گرفتند یعنی زنان مشمول، زنانی که این مجوز را گرفتند و در خانه خودشان یک فعالیت تولیدی را شروع کردند. تعداد دریافت کننده‌های تسهیلات هم در سال گذشته حدود ۴۴ هزار نفر بوده که باز این آمار نسبت به سال‌های گذشته رشد قابل توجهی داشته است، همچنین از ۴۴ هزار نفر حدود ۳۵ هزار نفر از کسانی که تسهیلات مشاغل خانگی را دریافت کردند زنان بودند و بانوان بودند که این تسهیلات را دریافت کردند. یعنی ۸۰ درصد مجوز‌ها زنان بودند ۸۰ درصد تسهیلات هم زنان بودند که مبلغ پارسال حدود سه هزار میلیارد تومان بود و جا دارد از بانک مرکزی به دلیل رویکرد بسیار خوب به حوزه مشاغل خانگی تشکر کنم، پارسال حدود سه هزار میلیارد تومان تسهیلات مشاغل خانگی نخستین بار در طول سال‌های اجرای این قانون در نظر گرفته شد که تقریبا همه اش جذب شد و قریب دو هزار و ۹۰۰ هزار میلیارد تومان آن جذب شد و برای امسال این عدد از سه هزار میلیارد تومان به ۴ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است یعنی رشد قریب به ۳۵ درصدی را شاهد بودیم و ما از بانک مرکزی قول گرفتیم که اگر تا پایان مهرماه ان شاالله بتوانیم حدود ۷۰ درصد از منابع را جذب کنیم بانک مرکزی حتما با نگاه خوبی که به این حوزه دارند ان شاالله منابع جدیدی را هم در نظر می‌گیرند. سوال: آقای مهدی صحابی معاون اداری اعتبارات بانک مرکزی هم پشت خط میهمان تلفنی ما هستند که قرار است در مورد وضعیت پرداخت تسهیلات صحبت کنند. آقای صحابی وضعیت پرداخت تسهیلات به چه صورتی بوده و کسانی که ثبت نام می‌کنند که تسهیلاتی را دریافت بکنند چقدر به طول می‌انجامد که این تسهیلات به دستشان برسد؟ آقای صحابی، معاون اداری اعتبارات بانک مرکزی: بر اساس تبصره بند ۶ ماده ۷ قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی که مصوب سال ۱۳۸۹ هست و ماده ۱۸ دستورالعمل اجرایی این قانون مقرر شده است که بانک مرکزی هر ساله در ابتدای سال با هماهنگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نسبت به توزیع بانکی تسهیلات قرض الحسنه مشاغل خانگی اقدام کند که این موضوع در سنوات گذشته هم انجام شده است و امسال هم با همکاری خوبی که دوستان در وزارت تعاون داشتند ما این توزیع را بر اساس توان قرض الحسنه بانک‌ها انجام دادیم و به شبکه بانکی ابلاغ شده است. آقای کریمی فرمودند که سال گذشته سه همت سهمیه بانک‌ها بوده که خوشبختانه با اهتمام همکاران من در شبکه بانکی و همکارانم در وزارت تعاون، بیش از ۹۰ درصد پرداخت این تسهیلات محقق شده است. امسال هم ما این را ۳۳ درصد افزایش دادیم و به ۴ همت رساندیم و این امیدواری هست که بتوانیم تا مهرماه که آقای کریمی فرمودند ما این را جذب کنیم و این قول را هم مجدد ما می‌دهیم که اگر ان شاالله این تسهیلات تا مهرماه جذب بشود قطع به یقین ما از منابع دیگری که امکانش باشد سهمیه جدیدی را هم اختصاص خواهیم داد. فرآیند ثبت نام آن را دوستان در وزارت تعاون هستند آنجا حتما خدمت بینندگان عرض می‌کنند، ثبت نام در سامانه و در کمترین زمان ممکن هست، بهرحال ببینید این همراهی و این دید در بانک مرکزی هست و این تسهیلات از جمله تسهیلاتی است که مطمئنا به هدف اصابت می‌کند یعنی این اراده هم در بانک مرکزی و هم در وزارت تعاون هست که واقعا باید به این سرفصل تسهیلات قرض الحسنه کمک کرد و حمایت کرد. امسال ما بانک‌های ملی، ملت، تجارت، صادرات، رفاه، پست بانک، توسعه تعاون و قرض الحسنه مهر ایران را به عنوان بانک‌های عامل این ۴ همت معرفی و ابلاغ کردیم و از طریق سامانه وزارت تعاون متقاضیان محترم برای دریافت تسهیلات معرفی خواهند شد. سوال: پرداخت تسهیلات امسال آغاز شده است؟ آقای صحابی: بله، می‌دانید یکسری از بند‌های قانون بودجه هر سال از جمله سال ۱۴۰۲ اختصاص به قرض الحسنه دارد از جمله تسهیلات قرض الحسنه ازدواج، فرزند و این‌ها را به هرحال در قانون بودجه مصوب شده بود که ما باید این را در شورای پول و اعتبار مطرح کنیم و بر اساس آن بتوانیم سهمیه را به بانک‌ها ابلاغ کنیم که این در ابتدای اردیبهشت ماه به شبکه بانکی ابلاغ شد، دوستان در وزارت تعاون زحمت کشیدند توزیع استانی را هم به سرعت دست ما رساندند و ما آن را هم به شبکه بانکی ابلاغ کردیم. به هرحال یک سری ابهاماتی هم وجود داشت ابتدای کار ممکن است بانک‌ها یک سری ابهامات داشته باشند ما آن را در مکاتبات و جلساتی که برگزار کردیم برطرف کردیم و روند آغاز شده و قطع به یقین من این قول را می‌دهم که عملکرد ان شاالله از سال گذشته هم عملکرد ماندگاری بود یعنی به نسبت سنوات گذشته اگر مقایسه کنید، رشد قابل توجهی داشته است و امسال هم قطع به یقین این را بانک‌ها در دستور کار دارند که ان شاالله عملکرد خوبی به جای بگذارند. سوال: خانم همتیان بر اساس مصوبه سال گذشته ستاد قرار بود که رشته‌هایی اضافه شوند همین ۷۷ رشته‌ای که مصوبه پارسال ستاد مشاغل خانگی بود، بفرمایید که چرا از پارسال تا بحال محقق نشده و به مجموعه رشته‌هایی که مردم بتوانند مجوز بگیرنداضافه نشده است؟ خانم آزیتا همتیان، رئیس دبیرخانه مشاغل خانگی: شما درست فرمودید ما قرار بود فهرستی از رشته‌ها را که مصوبه جلسه چهل و هفتم ستاد ملی مشاغل خانگی هست به رشته‌های این حوزه اضافه کنیم، ابتدا باید کاربرگ‌های شرح وظایف و شرح شغل‌ها را دستگاه‌های اجرایی ذیربط برای ما تهیه می‌کردند و با کمک دبیرخانه ما این‌ها را در اختیار درگاه ملی مجوز‌های کشور قرار دادیم، منتها به دلایلی شاید یک بحث آن بحث دستورالعملی هست که هیات مقررات زدایی و کمیته ذیربط آن دارد، کمی این هنوز انجام نشده که ان شاالله به ما قول دادند که سریعتر این موضوع تعیین تکلیف شود و یک موضوع هم بر می‌گشت به بحث‌های فنی درگاه که ان شاالله ما امیدواریم که حتما به زودی این موضوع محقق شود. سوال: آقای کریمی بیرانوند، بفرمایید که چقدر در صدور مجوز‌های کسب و کار در بحث مشاغل خانگی تسهیل شده است و چقدر از این مجوز‌ها سریع صادر می‌شود؟ چقدر از این مجوز‌ها حالا شما گفتید که ۹۵ درصدشان آنی است این سری که تایید محور هستند آقای صحابی یک قولی دادند که یک سرویسی باشد که این زمان خیلی کوتاه شود قبلا تا هشت ماه طول می‌کشید که یک مجوز تایید محور ثبت شود توضیح می‌فرمایید الان وضعیت به چه شکل است؟ آقای کریمی بیرانوند، معاون اشتغال و کارآفرینی وزارت رفاه: نخست یک نکته عرض کنم که پرسیدید آیا امسال پرداخت شروع شده است؟ بله من مطابق با آماری که همین چند ساعت پیش از سامانه گرفتم تا الان امسال ظرف همین سه ماه تقریبا هزار و ۷۰۰ نفر تسهیلات دریافت کردند یعنی فرآیند پرداخت تسهیلات مشاغل خانگی اصلا متوقف نشده است حتی قبل از ابلاغ آیین نامه بالاخره بعضی از بانک‌ها گفتگو کردیم و فرآیند ادامه دارد و باز مجددا این نسبت حدود هشتاد درصد متعلق به زنان است. این نکته را هم بگویم دو سال پیاپی در دولت سیزدهم نرخ بیکاری زنان کاهشی بوده، یکی از دلایل کاهشی بودن نرخ بیکاری زنان توسعه مشاغل خانگی بوده است، من این جا عرض کردم ۸۰ درصد مجوز‌ها و ۸۰ درصد تسهیلات حوزه مشاغل خانگی در کشور به زنان می‌رسد و این خودش از عوامل اصلی کاهش نرخ بیکاری زنان بوده است، یکی از دلایلی که ما این قدر اصرار بر مشاغل خانگی داریم این است که یک معضلی داریم به اسم نرخ بیکاری بالای زنان به نسبت مردان که ما هر چقدر این طرف را تقویت کنیم طبیعتا آن اتفاق هم می‌افتد. در مورد آن وب سرویسی که فرمودید درست است دغدغه و سوال شما کاملا درست است عرض کردم ما حدود ۱۳ کد رشته داریم که این ۱۳ تا مستقیم با سازمان غذا و دارو مرتبط است. ما در ابتدا سعی کردیم که زمان این‌ها را کاهش دهیم خیلی در این تلاشمان در توافقاتی که با سازمان غذا و دارو داشتیم شاید توفیقات حاصل نشد، بعد به این جمع بندی رسیدیم که حالا به دلیل این که در فرآیند صدور این مجوز‌ها بخشی از آن حضوری است این ۱۳ تا ۱۵ تایی که خدمت شما عرض کردم یک وب سرویسی سازمان غذا و دارو به سامانه مشاغل خانگی بدهد که این تاییدیه‌ها به صورت غیرحضوری اتفاق بیفتد. این وب سرویس الان متصل شده است یعنی وب سرویس سازمان غذا و دارو به سامانه مشاغل خانگی متصل شده است، اما مسئله هنوز کاملا حل نشده است ما اعتقادمان این است که اگر جدیت بیاید برای حل این مسئله می‌شود سرعت صدور مجوز‌هایی که الان مربوط به حوزه سلامت هستند و بعضا ۸ تا ۱۰ ماه طول می‌کشد، می‌توان این‌ها را به کمتر از ۲۰ روز هم آورد، ولی فقط ملاحظه‌ای که وجود دارد، این است که این سختگیری بر سلامت باشد، اما کاهش فرآیند صدور مجوز هم اتفاق بیفتد. ما خیلی به همراهی همکاران عزیزمان در سازمان غذا و دارو نیاز داریم که آن‌ها هم دغدغه سلامت دارند و دغدغه شان هم به جاست اگر یک مقداری تسریع کنند، من این را هم عرض کنم که این چند تا رشته مشاغل خانگی که مربوط به حوزه سلامت و بهداشت و این هاست، اتفاقا جزو پرمتقاضی‌ترین نوع مجوز‌هایی هست که مردم از ما انتظار دارند علت آن هم این است که شما در بوم فرهنگی کشور که نگاه می‌کنید، استان‌های مختلف ما مثلا در حوزه تولیدات خانگی غذایی، تنوع بسیار زیادی داریم، همه این‌ها در خانه می‌تواند تولید شود و فروخته شود؛ لذا تقاضا برای این رشته‌ها از ما هم بیشتر است ما هم دبیرخانه ایم، هیچ کدام از این مجوز‌هایی که بنده عرض کردم این مجوز‌ها همه برای دستگاه‌های اجرایی است و ما ستاد هماهنگی و دبیرخانه و پیگیری کننده همه این مسائل هستیم اگر ان شاالله سازمان غذا و دارو تا این جا همکاری خوبی داشتند، ولی یک مقدار سرعت ببخشند به دلیل این که مردم هم انتظار دارند و انتظار مردم هم به جا هست فکر می‌کنم این مسئله تا چند وقت دیگر برطرف بشود. ما بزودی و ظرف یک ماه آینده هم جلسه چهارم یعنی چهل و هشتم ستاد ملی ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی را در دولت سیزدهم خواهیم داشت که در آن جلسه هم برخی از موانعی که در این ۱۸ ماه دیدیم که بوجود آمده چه در ارتباط با دستگاه‌ها و چه در ارتباط با مجوز‌ها و تسهیلات ان شاالله در جلسه پیش روی ستاد هم بخش قابل توجهی از این مسائل را از پیش رو خواهیم برداشت. سوال: خانم همتیان بفرمایید که میزان این تسهیلات چقدر است برای کسی که کاری را می‌خواهد شروع کند و یا کسی که تعدادی نیرو دارد؟ خانم آزیتا همتیان، رئیس دبیرخانه مشاغل خانگی: آقای صحابی توضیح دادند که امسال ما ۴ همت، تسهیلات را برای تخصیص به استان‌ها لحاظ کردیم که به ما سهم را دادند و بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار ما به این صورت که دو نوع مجوز داریم در حوزه مشاغل خانگی مجوز مستقل و مجوز پشتیبان، حوزه مجوز مستقل که به صورت فردی فرد مجوز می‌گیرد و کسب و کار را شروع می‌کند تا سقف ۱۵۰ میلیون تومان تسهیلات وی است و در نوع مجوز پشتیبان که به صورت کارفرمایی هست فرد با به کار گیری افراد تحت پوشش یعنی آن شغل ایجادی که برای افراد انجام می‌دهد تا سقف ۴ میلیارد تومان می‌تواند از این تسهیلات بهره‌مند شود. سوال: نحوه دریافت این تسهیلات چطور است آیا آن شرایطی که تسهیل شود بحث ضامن هایشان به چه شکل است که بتوانند براحتی فرآیند تسهیلات را پشت سر بگذارند؟ خانم همتیان: قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی که مصوب سال ۱۳۸۹ است به جرات یکی از قوانین جامع و پیشرو در حوزه اقتصاد و تولیدمی باشد و شاید یکی از تفاوت‌های ما با کشور‌هایی که الان در حوزه مشاغل خانگی فعالیت می‌کنند به دلیل وجود این قانون است که این قانون با تشکیل ستاد ساماندهی در وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی و دبیرخانه‌ای که مسئولیت هماهنگی و حسن نظارت بر اجرای مصوبات ستاد و هم افزایی و تعامل دستگاه‌ها تمام این‌ها بر عهده این ستاد و دبیرخانه است، یکی از وظایف آن این است که اگر قرار است این تسهیلات به عنوان تسهیلات حمایتی به افراد پرداخت شود باید آن شرایط احراز شود. فردی که قرار است تسهیلات بگیرد ابتدا باید مجوز را اخذ کند که آن هم فرآیندش کاملا هوشمند است که از طریق درگاه ملی و لینک و فراخوانی که به سامانه ما است فرد با یکسری اطلاعات هویتی اش و انتخاب رشته اش نخستین گام را برمی دارد یعنی مجوز را دریافت می‌کند، بعد از آن ما قانون و دستورالعمل یک موضوع را لحاظ کرده و آن هم نظارت‌های پیشینی و پسینی هست و در طی این نظارت‌های پیشینی، ناظرین ادارات تابعه ما، ادارات کار و رفاه اجتماعی استان‌ها و همچنین ناظرین و کارشناسانی که از دستگاه‌های اجرایی ذیربط طرح‌ها را بازدید می‌کنند و با توجه به آن احرازی که انجام می‌گیرد و نوع طرح، میزان تسهیلات برایشان در نظر گرفته می‌شود.