اولین دوره طرح منش استادی چگونه گذشت؟ شبکه‌سازی نواستادان و درس‌آموزی از پیشکسوتان

طرح تعالی منش استادی یا مهارت‌های ناب شاگردپروری، (در مسیر فرزانگی) دهم تا چهاردهم مهر از طرف معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم به میزبانی دانشگاه فردوسی مشهد با حضور ۱۵۰ نفر از استادان تازه‌استخدام شده (سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲) برگزار شد. این طرح در ابتدا به پیشنهاد وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و به همت دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی امور فرهنگی و اجتماعی این وزارتخانه طراحی و با هدف بهسازی و توانمندسازی، تعالی مهارت‌های شاگردپروری، انتقال تجربه‌های استادان پیشکسوت و همچنین شبکه‌سازی بین نواستادان کشور، در مرحله نخست آن اجرا شد. عبدالحسین کلانتری در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در مورد طرح تعاملی منش استادی توضیح داد: استادان کاملا به صورت اختیاری در این طرح شرکت کردند؛ زیرا معتقد بودیم به اندازه کافی جاذبه های زیاد دارد و پرمحتواست که نیازی نیست آن را اجباری کنیم یا امتیازی در آیین نامه ارتقا و ترفیع برای آن در نظر بگیریم. وی ادامه داد: این دوره چند کارکرد اساسی داشت؛ یکی افزایش مهارت‌های استادی در سطوح مختلف؛ مهارت کلاس‌داری، مهارت تعامل با داشجو، تنظیم سرفصل‌های درسی، مهارت ارتباط با صنعت، تعامل با سایر همکاران و استادان، شبکه‌سازی و مجموعه‌ای از مهارت‌ها که استادان به صورت مشارکتی در این کارگاه‌ها دریافت کردند. یک کارکرد پنهان هم داشت که شبکه‌سازی بین نواستادان بود و آنها توانستند در ابتدای کار خود، همکاران هیات علمی را در سطح کشوری پیدا کنند و انتقال تجارب و تعریف پروژه‌های کاری مشترک بین آنها انجام شد. معاون فرهنگی اجتماعی وزارت علوم با اشاره به انتقال تجارب پیشکسوتان و اهمیت آن ادامه داد: انتقال تجربیات پیشکسوتان در مقاطع مختلف طی این رویداد چهارروزه انجام شد. استادان کارگاه‌های این دوره نیز بر اساس تجربیات و سوابق قبلی به فراخور موضوعات از بهترین‌ استادان آن حوزه انتخاب شدند. وی در مورد نتیجه‌گیری از این دوره گفت: دوره خوب و متفاوتی بود که جای خالی آن احساس می شد و وقتی بسیاری از استادان قبلی وارد دانشگاه شدند، نه چنین دوره‌ای وجود داشت و نه کسی به آنها گفت چطور با دانشجو تعامل کنید و غیره. دوره بعدی را نیز حتما برگزار می‌کنیم، ولی تاریخ دقیق آن فعلا معلوم نیست. شبکه‌سازی نواستادان و درس‌آموزی از پیشکسوتان در طرح تعالی منش استادی چه گذشت؟ مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی اجتماعی وزارت علوم در مورد روند آغاز و اجرای این طرح گفت: دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی اجتماعی از بیش از یک ماه قبل فراخوانی را به ۴۰ دانشگاه‌ مرکز استان در کشور و دانشگاه‌های سطح یک ارسال کرد تا به اعضای هیات‌علمی تازه استخدام شده خود اطلاع رسانی کنند، سپس بازه‌ای ۱۰ روزه برای ثبت‌نام درنظرگرفته و به خوبی از آن استقبال شد. محمدمهدی ذوالفقارزاده ادامه داد: در مجموع ۲۶۱ استاد تازه‌استخدام‌شده به صورت داوطلبانه ثبت‌نام کردند؛ ولی ما می‌توانستیم پذیرای ۱۵۰ نفر در دوره‌ای چهارروزه باشیم. البته طراحی دوره، گسترده‌تر بود و بین یک هفته تا ۱۰ روز را در نظر داشتیم ولی با توجه به مقدورات اجرایی دوره را فشرده‌تر کردیم. استادان اکثر دانشگاه‌ها از رشته‌های گوناگون علوم پایه، فنی‌مهندسی، هنر و علوم انسانی اجتماعی و دامپزشکی در این دوره حضور داشتند. شبکه‌سازی نواستادان و درس‌آموزی از پیشکسوتان وی در مورد برنامه‌های این دوره گفت: یک آیین گشایش یا افتتاحیه با جذابیت‌های بصری و هنری فاخر در روز اول شامگاه دوشنبه (دهم مهر) مصادف با شب سالگرد میلاد رسول الله (ص) و امام صادق (ع) و یک آیین عهد با امام که صبح جمعه روز آخر (چهاردهم مهر) برگزار و در بین روز آغاز و پایان و این دو ‌آیین مهم، کارگاه‌های آموزشی و سخنرانی‌های عمومی، نشست‌های تخصصی انتقال تجربه منش استادی و ارتباط با صنعت، جامعه و فناوری، با هدف ارائه موضوعات علمی و تجربیات استادان اجرا شد. مدیرکل دفتر سیاستگذاری فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم افزود: در آیین افتتاحیه، قائم‌مقام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، روسای چند دانشگاه حاضر در طرح و چند استاد برجسته از جمله دکتر مهدی بلالی مود استاد و پدر رشته سم‌شناسی ایران، به نام صدای ایران نیز سخنرانی کردند و پرچم «در مسیر فرزانگی» توسط استاد هما زنجانی‌زاده از استادان پیشکسوت دانشگاه فردوسی مشهد، به صورت نمادین، به یکی از استادان جوان واگذار شد. سخنرانی وی نیز در بخش صدای استاد، از بخش‌های مورد توجه مخاطبان در آیین گشایش بود. معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و قائم مقام وزارت علوم نیز به ترتیب صدای فرهنگ و صدای دانش این آیین بودند. پرچم جمهوری اسلامی ایران و مدال در مسیر فرزانگی هم به صورت نمادین به یکی از نواستادان توسط دکتر سلیمانی اعطا شد. دو دانشجو نیز به صورت نمادین و یکی از نواستادان هم به ترتیب صدای دانشجو و صدای نواستاد را مطرح کردند. سرود منش استادی با شعر خاصی که برای این آیین سروده شده بود، بخش پایانی آیین گشایش بود. شبکه‌سازی نواستادان و درس‌آموزی از پیشکسوتان وی تاکید کرد: در مجموع حدود ۳۰ ساعت برنامه داشتیم که بخشی تعالی هویت استادی و بخش دیگر کارگاه‌های آموزشی و سخنرانی‌های عمومی بود. دو سخنرانی عمومی شامل سخنرانی دکتر حسن ملکی استاد مطالعات برنامه ریزی درسی دانشگاه علامه طباطبایی در مورد شاگردپروری (چیستی، چرایی و چگونگی آن) و محمد حسن زاده استاد دانشگاه تربیت مدرس و رییس ایرانداک در خصوص رویت‌پذیری فعالیت‌های علمی استادان در عرصه ملی و بین المللی بود. همچنین استادان حاضر در این دوره به صورت موازی در پنج گروه ۳۰ نفره تقسیم شده و هر کدام در کارگاه‌های آموزشی در سه سرفصل اصلی فنون و روش‌های تدریس، فناوری آموزشی و سنجش و ارزشیابی در حوزه معلمی و استادی شرکت کردند. مدرسان این دروس نیز همگی از اساتید خبره و متخصص دانشگاه ها بودند. ذوالفقارزاده ادامه داد: دو پنل با حضور همه نواستادان در حوزه انتقال تجربه داشتیم که دکتر محمدحسن پرداختچی استاد علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی، دکتر علی اکبر صالحی استاد دانشگاه صنعتی شریف در حوزه مهندسی، دکتر حسن دانایی فرد استاد مدیریت دولتی دانشگاه تربیت مدرس در حوزه علوم انسانی و اجتماعی و دکتر بهرام گلیایی استاد بیوفیزیک دانشگاه تهران در حوزه علوم پایه، تجربیات منش استادی خود را مطرح کردند. شبکه‌سازی نواستادان و درس‌آموزی از پیشکسوتان همچنین در پنل دیگر با موضوع ارتباط دانشگاه با صنعت و فناوری و مسئولیت اجتماعی دانشگاه که دکتر احد ضابط رییس دانشگاه فردوسی، دکتر علی خیرالدین مشاور عالی وزیر علوم، دکتر احسان چیت ساز عضو هیات علمی و مدیرکل فناوری دانشگاه تهران و دکتر محمدرضا رزوان عضو هیات علمی دانشکده ریاضی دانشگاه صنعتی شریف درآن سخنرانی کردند و تجربه‌های خود را ارایه دادند و در انتهای هر دو بخش هم پرسش و پاسخ داشتیم. گفت‌وگو با معاونان آموزشی، فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم بخش دیگر برنامه روز سوم بود که در یک نشست صمیمی استادان نواستخدام، پرسش‌ها و نکات خود را مطرح کردند و پاسخ شنیدند. وی تاکید کرد: آیین عهد با امام رضا (ع) نیز صبح زود جمعه در دارالقران حرم امام رضا (ع) برگزار شد که استادان بعد از قرائت جمعی میثاق‌نامه‌ای در حرم رضوی (ع) با امام رئوف عهد کردند که آماده ارائه خدمتی چنددهه‌ای به کشور و جامعه علمی هستند. سخنران ویژه این مراسم نیز حجت الاسلام و المسلمین راشد یزدی بودند. ذوالفقارزاده در مورد برنامه‌های آتی طرح تعالی منش استادی نیز گفت: دو برنامه داریم؛ یکی اینکه شبکه‌ای که ایجاد شده را با طراحی و راه‌اندازی سامانه مجازی در معاونت فرهنگی وزارت علوم ادامه دهیم، محتواهای ارائه شده در این سامانه به صورت تصویری و صوتی بارگذاری می شود تا دیگر استادان نیز بتوانند با پیوستن به این شبکه از محتواهای آن استفاده کنند. همچنین استادان نواستخدام هم بتوانند در یک فضای تعاملی و مربی‌گونه با اشتراک تجربه، با یکدیگر و با استادان متخصص این حوزه در ارتباط باشند. اقدام دیگر برگزاری دوره برای سایر دانشگاه‌ها و استادان تازه استخدام در آینده نزدیک است که امیدواریم با پشتیبانی و حمایت مناسب از این طرح، محقق شود.