آموزش‌های مهارتی؛ حلقه مفقوده میان بازار و افراد جویای کار

به گزارش بازارکار به نقل از فارس؛ «بیکاری» یکی از معضلاتی است که نمی‌توان وجود آن را در جامعه انکار کرد، برای رفع آن نیز تمهیداتی اندیشیده شد اما همچنان بیکاری سایه‌ای سنگین بر سر جوانان کشور است. با توجه به جمعیت تحصیلکرده کشور بخصوص در مقاطع تحصیلات تکمیلی، رفع معضل بیکاری به راحتی هم امکان‌پذیر نیست ، البته چند سالی است که راهکاری هم برای این جوانان نیز درنظر گرفته شده و آن هم حرکت به سمت اشتغال‌آفرینی است. جوانی که دارای تحصیلات عالیه است باید بتواند برای خودش اشتغال آفرینی کرده و چند نفری را هم در زیرمجموعه خود شاغل کند. اما این مسأله زمانی می‌تواند تحقق یابد که جوان تحصیلکرده کشور مهارتی در چنته داشته باشد که از طریق آن بتواند مثلا یک شرکت یا یک شغل ایجاد کند. از این رو، نظام آموزش عالی کشورمان به سمت مهارت محوری حرکت کرده و وزیر علوم نیز از همان ابتدای معرفی برنامه‌هایش به مجلس و پس از آن در سخنرانی‌ها و برنامه‌ریزی‌های مختلف بر این امر تأکید دارد. وزیر علوم دانشگاه‌های مهارتی را بسیار پراهمیت می‌داند و حرکت به سمت مهارت محوری را یک امر اجتناب ناپذیر برمی‌شمرد. یکی از دانشگاه‌های مهارتی در کشور ما دانشگاه فنی و حرفه‌ای است که فارغ‌التحصیلان این دانشگاه بسیار دارای مهارت هستند و بنا به آمار، درصد بالایی از این فارغ‌التحصیلان می‌توانند برای خودشان شغلی ایجاد کنند. در این زمینه با هادی محمدی زرندینی عضو هیأت علمی دانشگاه فنی و حرفه‌ای و رئیس دانشکده فنی و حرفه‌ای پسران انقلاب اسلامی تهران گفت‌وگو کردیم تا لزوم حرکت آموزش عالی کشور به سمت مهارت محوری را از نگاه محمدی زرندینی ببینیم. مهارت محوری در کشورهای پیشرفته دنیا فارس: در ابتدا نگاهی داشته باشیم به بحث مهارت محوری در دانشگاه‌های پیشرفته دنیا؛ تاکنون بررسی کردید که مهارت محوری در کشورهای پیشرفته به چه صورت است؟ محمدی زرندینی: نگاهی به نظام طبقه بندی مشاغل در کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد که در فهرست دانش و مهارت موردنیاز برای احراز بسیاری از شغل‌های تخصصی، بیش از مدرک تحصیلی، مهارت عمومی و تخصصی موردنیاز است؛ مهارت آموزی و لزوم آموزش فنی و حرفه ای در کشورهای توسعه یافته بسیار مورد اقبال و توجه قرار دارد و نگاهشان به مقوله آموزش به صورت سرمایه گذاری است و نه هزینه برای آن، این توجه و اهمیت را می شود در مسابقات سالیانه مهارت در کشورهای مختلف نیز بصورت عینی مشاهده کرد. همه این تلاش ها نشانگر آن است که این موضوع در جامعه برای پیشرفت و توسعه منابع انسانی چه اهمیتی داشته و نقش موثری در ارتقای بهره وری و قابلیت رقابت در اقتصاد جهانی کشورها خواهد داشت. طرح اقتصاد مقاومتی نسخه شفابخش برون رفت از بحران‌ها  این موضوع در دانشگاه‌های کشور ما به چه صورت است؟ محمدی زرندینی: خدا را شکر در سال‌های اخیر این موضوع در کشور ما هم مورد توجه قرار گرفته است و با توجه به تحریم‌های مختلف در طول این سال‌ها به خصوص با اجرای طرح اقتصاد مقاومتی که به عنوان نسخه شفابخش برای برون رفت از این بحران‌ها توسط مقام معظم رهبری ارائه شد، شرایط بسیار رو به بهبود رفت. بارها در فرمایشات معظم له به بحث مهارت آموزی برای گشایش راهی جدید و خروج از چالش‌های موجود در کشورمان تاکید شده است. ضرورت مهارت محوری در دانشگاه‌های کشور فارس: با توجه به شرایط فعلی کشور از نظر اقتصادی و با توجه به تأکید مقام معظم رهبری مبنی بر تولید و اشتغال‌آفرینی در عنوان سال، ضرورت مهارت محوری در کشور را چقدر دارای اهمیت می‌دانید. محمدی زرندینی: وضعیت فعلی بازارکار، ساختار جمعیتی و عدم تکاپوی فرصت‌های شغلی و این مسائل به ما نشان می دهد که دارای چه شرایطی هستیم و بیکاری یکی از معضلات اصلی جامعه ما شده است که مسلماً آسیب های مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زیادی با خود به همراه خواهد داشت و حل این چالش یعنی بیکاری هم می طلبد که مجموعه سیاست‌های موثر در کنار هم قرار بگیرد و اعمال شود تا این مشکل رفع شود. مثلا چه سیاست‌هایی؟ محمدی زرندینی: طی سال های اخیر در برنامه‌های توسعه کشور بر این تاکید شده بود که با ارائه تسهیلات ارزان قیمت و حمایت‌های اعتباری بخواهیم بازار کار را رونق بدهیم اما این‌ها اثری نداشت، لذا باید اقتصاد درون زایی داشته باشیم که یکی از عوامل و مولفه‌های اصلی اثرگذار بر توانمندکردن نیروی انسانی است و بهره وری نیروی انسانی باید از طریق آموزش‌ها افزایش یافته و آموزش‌های فنی و حرفه ای با توجه به اینکه هم نظری و هم عملی ارائه می‌شود خیلی می تواند در این زمینه کارساز و موثر باشد. فارس: این آموزش‌ها به چه شکل می‌تواند کارساز باشد؟ محمدی زرندینی: از خصیصه‌های مهم آموزش‌های فنی و حرفه ای بحث کارآفرینی آن است، تربیت نیروی کار ماهر برای بازار کار از یک سو و همچنین ایجاد فرصت شغلی با آموزش های ارائه شده از سویی دیگر باعث ایجاد خلاقیت و در نتیجه شغل برای افراد خواهد شد. بیشتر دانش آموختگان دانشگاه فنی و حرفه‌ای پشت میز دستگاه های دولتی قرار نمی گیرند، زیرا مهارت‌های لازم فنی و حرفه ای را در کارگاه ها آموزش دیده و با سرمایه اندکی خود اشتغالی و کارآفرینی کرده یا جذب بازار کار و صنعت می شوند آموزش‌های فنی و حرفه ای در زمینه چه موضوعاتی است؟ محمدی زرندینی: آموزش های فنی و حرفه ای در بخش‌های خدمات، فرهنگ، هنر و کشاورزی ارائه می‌شود و با استانداردهای بین المللی نیز همراه است. تغییر نگرش خانواده‌ها و جوانان درباره دانشگاه فنی و حرفه‌ای در گذشته استقبال از دانشگاه فنی و حرفه‌ای چندان زیاد نبود اما با توجه به فرهنگ سازی‌هایی که صورت گرفت استقبال بیشتر شد، در حال حاضر به چه صورت است؟ محمدی زرندینی: خوشبختانه با حمایت همه جانبه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مدیریت هوشمندانه مدیران دانشگاه فنی و حرفه ای با برنامه ریزی های صورت گرفته، نگرش خانواده ها و جوانان نسبت به آموزش‌های مهارتی با تغییرات مثبتی همراه بوده است، امروزه آموزش عالی کشور شاهد ارائه این نوع از آموزش ها به خیل عظیمی از دانشجویان مستعد در کشور است که این امر خود نشان از اهمیت آموزش‌های مهارتی به عنوان حلقه مفقوده میان بازار کار و افراد جویای کار دارد. برنامه‌ریزی برای پاسخگویی به نیاز بازار کار از دانشکده خودتان هم بگویید؛ شما در دانشکده فنی و حرفه ای پسران انقلاب اسلامی برای این موضوع چه کرده‌اید؟محمدی زرندینی: دانشکده فنی و حرفه ای پسران انقلاب اسلامی با برخورداری از سبقه ۴۰ ساله در امر آموزش های فنی و حرفه ای و توانایی های مختلف علمی و فرهنگی با بیش از ۴۵۰ کادر آموزشی و اداری و با ظرفیت قریب به ۴۵۰۰ دانشجو در ۱۸رشته کاردانی و ۱۷رشته کارشناسی با هدف توسعه و ایجاد بستری مناسب در راستای اعتلای آموزش های مهارتی فعالیت می‌کند، این مرکز با تربیت بیش از ۳۰ هزار دانش آموخته در مقاطع مختلف رشته های فنی و حرفه ای سعی دارد نقش سازنده ای در تربیت تکنسین در چارچوب استانداردهای بین المللی و کیفیت بخش داشته و پاسخگوی نیازهای بازار کار باشد. برنامه‌هایی که اجرای آن می تواند نیاز بازار کار را تأمین کند فرمودید دانشکده انقلاب اسلامی برنامه هایی را اجرا کرده است تا از طریق اجرای این برنامه‌ها بتواند پاسخگوی نیاز بازار کار باشد، لطفا درباره این برنامه ها هم توضیحاتی بفرمایید. محمدی زرندینی: اگر برای آموزش در دانشگاه چند کارویژه در نظر بگیریم، نخستین کارویژه، بحث «دانایی» در محورهای آموزش و پژوهش است و این دو محور با تغییر سر فصل های درسی و به روز رسانی آنها به خوبی در دانشگاه فنی و حرفه ای پیگیری می شود. کارویژۀ دوم در این حوزه، مبحث «توانایی» است، در دانشگاه های نسل سوم و چهارم در سراسر دنیا، موضوع توانایی مطرح است به این صورت که توانمندساختن دانشجویان نیاز اصلی برای ورود به بازار کار است. نقش دانشگاه با مسوولیت اجتماعی آن می طلبد که توانایی لازم برای ورود به بازار کار به دانشجویان داده شود که در همین زمینه با تفاهم نامه‌های مختلفی که با صنایع بزرگ کشور از جمله سندیکای آسانسور و پله برقی و شرکت های بزرگ الکترونیکی منعقد شده دانشجویان مرکز در کارگاه های علمی زیر نظر اساتید خبره و با دستگاه های مجهز روز دنیا آموزش می بینند. ۷۰ درصد دانش آموختگان دانشکده فنی و حرفه‌ای پسران انقلاب اسلامی تهران جذب بازار کار می شوند آیا آماری هست که بدانیم به طور کلی چند درصد از فارغ التحصیلان دانشگاه فنی و حرفه ای وارد بازار کار می‌شوند؟ و امکان اینکه فارغ التحصیلان این دانشگاه کارآفرین باشند چقدر است؟ محمدی زرندینی: مهارت آموزی موضوع مهمی است و مدتی است که در اولویت سیاست های آموزش عالی کشور قرار گرفته است، رشته های مهارتی اگر متناسب با نیاز جامعه گسترش پیدا کند، دستاورد آن تضمین آینده شغلی دانش آموختگان دانشگاهی است. در همین زمینه طبق آمارها هم اکنون حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد دانش آموختگان این دانشکده جذب بازار کار می شوند. بیشتر این دانش آموختگان پشت میز دستگاه های دولتی قرار نمی گیرند، زیرا مهارت‌های لازم فنی و حرفه ای را در کارگاه ها آموزش دیده و با سرمایه اندکی خود اشتغالی و کارآفرینی کرده یا جذب بازار کار و صنعت می شوند. برگزاری دوره‌هایی برای آشنایی داوطلبان و خانواده‌هایشان با دانشگاه فنی و حرفه‌ای در سال‌های نه چندان دور خانواده‌ها و داوطلبان ورود به دانشگاه از دانشگاه فنی و حرفه ای و به طور کلی دانشگاه‌های مهارتی چندان استقبال نمی‌کردند و شاید بتوان گفت اینگونه نهادینه شده بود که افراد ضعیف‌تر از نظر درسی وارد این دانشگاه‌ها می‌شوند، آیا در سال‌های اخیر به گونه ای فرهنگ سازی شده است که همه خانواده ها این دانشگاه را بپذیرند؟ محمدی زرندینی: معتقدم لازم است فرهنگ سازی و تبلیغ برای سوق دادن دانش آموزان به سمت رشته های فنی وحرفه ای در سطوح مختلف انجام گیرد تا همه افراد تحصیل کرده به یک فن و مهارتی که علاقه دارند مسلح شوند تا در زندگی و اشتغال آنها تاثیر گذار باشد و در همین راستا دوره ها و بازدیدهای متنوعی برای دانش آموزان هنرستانی تدارک دیده شده که با حضور در دانشکده از نزدیک با روند فعالیت های مهارتی دانشکده آشنا شده و برای حضور در دانشگاه فنی و حرفه ای ترغیب شوند. بفرمایید به طور کلی نحوه پذیرش در دانشکده شما به چه شکل است و در تا چه مقطعی می توان در این دانشکده تحصیل کرد؟ محمدی زرندینی: نحوه پذیرش دانشجویان در دانشگاه فنی و حرفه‌ای از طریق آزمون سراسری و شرط معدل که هر ساله توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار می‌شود، انجام می پذیرد؛ عمدتا جذب دانشجویان این مرکز در مقطع کاردانی است ولی در برخی رشته های کارشناسی ناپیوسته و همچنین کارشناسی پیوسته امکان ادامه تحصیل برای دانشجویان وجود دارد.