صنایع دستی و توسعه کارآفرینی

صنایع دستی به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی و فرهنگی در بسیاری از کشور‌های جهان محسوب می‌شود. این بخش علاوه بر حفظ هویت فرهنگی، می‌تواند نقش اساسی در ایجاد اشتغال، درآمدزایی و توسعه کارآفرینی ایفا کند. آموزش مهارت‌های فنی و هنری در حوزه صنایع دستی از جمله مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در این زمینه است. با توجه به اهمیت موضوع، باید نظام آموزش و پرورش در هر کشوری به بررسی تأثیر آموزش‌های مهارت محور صنایع دستی بر پرورش روحیه و مهارت‌های کارآفرینی در بین فراگیران بپردازد. چرا که آموزش مهارت‌های فنی و خلاقانه در حوزه صنایع دستی می‌تواند نقش بسزایی در پرورش کارآفرینان این حوزه داشته باشد.

صنایع دستی به مجموعه فعالیت‌های هنری و سنتی اطلاق می‌شود که با استفاده از مواد اولیه بومی و ابزار‌های سنتی تولید می‌شوند. این محصولات علاوه بر ارزش هنری، دارای بار فرهنگی و ریشه در سنت‌های بومی هر منطقه هستند. صنایع دستی نه تنها به عنوان یک حوزه اقتصادی مطرح است، بلکه در حفظ هویت فرهنگی جوامع نیز نقش مهمی دارد. اما از این مهم تر، صنایع دستی از منظر اقتصادی، به دلیل ویژگی هایی، چون اشتغال زایی بالا، سرمایه گذاری کم، انعطاف پذیری در تولید و تنوع محصول، همواره مورد توجه برنامه ریزان توسعه اقتصادی قرار داشته است. ایجاد اشتغال به ویژه در مناطق روستایی و کم برخوردار، توزیع عادلانه‌تر درآمد در جامعه، افزایش درآمد خانوار‌های تولیدکننده و ارتقای صادرات و ایجاد درآمد ارزی در کنار توسعه کارآفرینی در این بخش از مهم‌ترین دلایل اهمیت صنایع دستی است و به همین دلیل صنایع دستی به عنوان یک حوزه کارآفرینی مطرح بوده و آموزش مهارت‌های تخصصی در این زمینه می‌تواند نقش مؤثری در پرورش کارآفرینان خلاق و موفق داشته باشد.

آموزش مهارت محور در حوزه صنایع دستی به آموزش فنون و مهارت‌های تخصصی تولید محصولات صنایع دستی اطلاق می‌شود. در هر گوشه و کناری از کشور ما صنایع دستی بی نظیری در حال خلق شدن می‌باشد که تلفیق آن‌ها با آموزش تکنیک‌های سنتی و سنتی- مدرن به همراه آموزش مدیریت تولید و بازاریابی محصولات صنایع دستی می‌تواند تحولی شگرف در این بازار بزرگ اقتصادی ایجاد نماید. آموزش‌هایی که در قالب دوره‌های آموزشی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت در مراکز آموزشی تخصصی صنایع دستی ارائه شوند. مطالعات نشان می‌دهد که آموزش‌های مهارت محور صنایع دستی بر پرورش ویژگی‌ها و مهارت‌های کارآفرینی در بین فراگیران تأثیر بسزایی دارد.

افزایش روحیه خلاقیت و نوآوری و بهبود مهارت‌های حل مسأله و تصمیم گیری در کنار ارتقای توانایی‌های سازماندهی و مدیریت از جمله مولفه‌هایی است که در کنار این آموزش‌ها تقویت می‌یابد. بسیاری از افراد فعال در این حوزه علی رغم مهارت و تسلط بر حوزه فعالیت شان در راستای ارتقای کاری شان نیازمند بهبود مهارت‌های ارتباطی و بازاریابی و افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس و از همه مهم‌تر، ایجاد انگیزه و جسارت برای راه اندازی کسب و کارشان می‌باشند. از اینرو آموزش‌های مهارت محور صنایع دستی با تمرکز بر مؤلفه‌های فنی، طراحی و مدیریتی، زمینه را برای پرورش کارآفرینان توانمند در این حوزه فراهم می‌کند. این امر علاوه بر ایجاد اشتغال مستقیم در بخش صنایع دستی، می‌تواند منجر به راه اندازی کسب و کار‌های نوپا و توسعه کارآفرینی در سطح جامعه شود.

با وجود مزایای متعدد آموزش مهارت محور صنایع دستی، این نوع آموزش‌ها با چالش‌هایی نیز روبرو هستند که مانع تحقق اهداف آن می‌شوند. کمبود منابع مالی و زیرساخت‌های آموزشی مناسب در کنار کمبود مربیان و آموزش دهندگان متخصص در کنار عدم ارتباط مؤثر بین نهاد‌های آموزشی و بخش صنایع دستی از جمله معضلات پیشرو می‌باشد. اما قطعا مهم‌ترین آن‌ها عدم تناسب محتوای آموزشی با نیاز‌های واقعی بازار است که به شدت بر بازار صنایع دستی و بحرانی که اکنون کشور در آن قرار دارد مرتبط است. برای غلبه بر این چالش ها، نیاز است تا سیاست گذاران و برنامه ریزان با تأمین زیرساخت‌ها و منابع مالی مورد نیاز، همچنین ایجاد پیوند بین نهاد‌های آموزشی و تولیدی، زمینه بهبود کیفیت و کارایی آموزش‌های مهارت محور صنایع دستی را فراهم کنند. باید پذیرفت که آموزش مهارت‌های تخصصی در این بخش نقش بسزایی در پرورش روحیه و مهارت‌های کارآفرینی در بین افراد شاغل و علاقه‌مند در این حوزه دارد.

* حوریه یحیائی