با حرکت دانشگاه‌ها به سمت صنایع و نزدیکی با صنایع مهم کشور نیاز‌ها به صورت مشترک تعریف می‌شود و در قالب طرح‌ها در مسیر حرکت می‌کنند، برنامه ریزی در این مسیر سبب توسعه اشتغال دانش آموختگان دانشگاه‌ها میشود که درباره برنامه‌های دانشگاه صنعتی امیرکبیر در این زمینه با علیرضا رهایی رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر به گفت‌وگو نشستیم.

از این رو با رهایی که برای سومین بار به ریاست دانشگاه صنعتی امیرکبیر انتخاب شده به صحبت پرداختیم.

علیرضا رهایی استاد رشته عمران رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر است. وی قبلاً معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد بوده و سال‌ها است، مسؤولیت کارگروه برنامه‌ریزی و گسترش فنی و مهندسی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را برعهده دارد. علیرضا رهایی در سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۶ یکبار، و ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۳ برای دومین بار رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر بوده است. رهایی همچنین عضویت شورای تدوین مقررات ملی ساختمان و معاون امور زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس را در کارنامه دارد.

فارس: در مورد خوابگاه های دانشگاه صنعتی امیرکبیر بگویید.

رهایی: خوابگاه ها نقش مهمی در رفاه دانشجویان دارند. در حالت کلی ظرفیت پذیرش خوابگاه‌ها محدود است و اولویت ما، توسعه خوابگاه‌های متأهلی است برای آماده کردن این اماکن یک هیأت فنی مشخص شد، که ضمن بازدید از همه خوابگاه‌ها نقائص موجود را مشخص کردند. سپس نیازهای خوابگاه‌ها اولویت بندی شده و برحسب میزان بودجه تخصیص یافته تعمیرات و رفع نقائص در برنامه کار قرار گرفت. یکی از مسائل مهم تأمین تجهیزات مورد نیاز است که درصورت تأمین بودجه و پشتیبانی سازمان امور دانشجویان خریدهای لازم انجام می‌شود.

فارس: دانشگاه امیرکبیر دارای دانشجویان با استعداد و نخبه بسیاری است، درباره این مسأله هم صحبت کنید که چه تسهیلاتی برای نخبگان فراهم می‌شود.

رهایی: در دانشگاه امیرکبیر دو مجموعه امتیاز برای نخبگان مورد توجه است، اولین مجموعه مربوط به فعالیت های آموزشی است. امکان انتخاب تعداد واحد بیشتر، و انتخاب گروه درسی، کمک هزینه و تغییر رشته در قالب استعدادهای درخشان از آن جمله است. در بخش دوم تلاش می شود امکان انتخاب خوابگاه، و اتاق‌هایی با تراکم کمتر برای آن‌ها فراهم شود. برای دانشجویان با استعدادی که در انجمن های علمی دانشجوئی فعال هستند، امکان شرکت در مسابقات ملی و بین المللی (اعزام به خارج)، و شرکت در بازدیدهای علمی فراهم می‌شود.

فارس: موضوع بورس صنعت را برایمان توضیح دهید.

رهایی: صنایع بزرگ به دانش آموختگان مستعد، با استعداد و فعال نیاز دارند لذا با برنامه ریزی انجام شده برخی صنایع در قالب بورس صنعت تلاش می کنند تعدادی از دانشجویان را بعد از دانش آموختگی جذب کنند، در سال جاری حدود یکصد نفر در رشته هائی مانند مکانیک، صنایع، برق در قالب بورس صنعت پذیرفته شوند این افراد در طول دوره تحصیل کمک هزینه های دریافت کرده و بعد از پایان تحصیل بلافاصله جذب صنعت می شوند. این روند در سال های آینده با افزایش مشارکت صنایع توسعه خواهد یافت.

باتوجه به برخی دانشکده های منحصر به فرد امیرکبیر مانند: مهندسی پزشکی، پلیمر، نساجی، نفت و مهندسی دریا نیاز صنایع به دانش آموختگان این رشته ها بطور جدی مطرح بوده که زمینه جذب آنها به صورت گسترده فراهم می‌شود.

* توسعه ارتباط صنایع با دانشگاه امیرکبیر

با حرکت دانشگاه‌ها به سمت صنایع و نزدیکی با صنایع مهم کشور نیاز‌ها به صورت مشترک تعریف می‌شود و در قالب طرح‌ها در مسیر حرکت می‌کنند. خوشبختانه در کنار فعالیت‌هایی که انجام شده انجام طرح‌های کلان را هم داشته‌ایم، ما جایگاه علمی خوبی را در سطح دنیا کسب کردیم و در طبقه‌بندی‌ها یک زمانی دانشگاه‌های کشور در هزار دانشگاه اول حضور نداشتند، اما الان در دو طبقه‌بندی در بین دانشگاه‌های دنیا رتبه ۳۶۲ را کسب کردیم.

ابتدا زیر هزار بودیم و سپس زیر ۵۰۰ آمدیم و حالا در رتبه ۳۶۲ هستیم و به همین ترتیب در بسیاری از سطح‌بندی‌ها جایگاه علمی خوبی را کسب کردیم و تعدادی از همکاران ما جزء دانشمندان پراستناد در دنیا قرار گرفتند و ۲۲ نفر از این جمع از اساتید در دانشگاه امیرکبیر هستند. سعی کردیم شاخص‌ها را به صورت مرتب بهبود دهیم، شاخص نسبت استاد به دانشجو و شاخص‌های مربوط به امکانات و تجهیزات کارگاهی است، البته در کنار تمام محدودیت‌هایی که برای مراکز علمی موجود است، به خصوص در ارتباط با تامین منابع در تلاش هستیم تا در بالاترین سطح منابع علمی دروس ارائه شود و به سمت بخش تحقیقات حرکت کنیم.

* انجام طرح های بزرگ در زمینه نفت

طرح‌های بزرگی در زمینه‌های نفت انجام می‌دهیم و در ارتباط با منابع نفتی، ذخیره‌ساز‌ی منابع نفتی و راه‌اندازی مجموعه‌های نفتی کار می‌کنیم و در بخش‌های مختلف از آی‌تی، برق و مهندسی عمران همه مجموعه‌ها در مسیر انجام آموزش خود تلاش می‌کنند.

فارس: چه اقداماتی برای دانشجویان جدید الورود انجام داده‌اید.

رهایی: برای دانشجویان ورودی ۱۴۰۲ که در دو مقطع زمانی (سوم و نیمه مهرماه) وارد شدند تدارک ویژه‌ای دیده شده است. دانشجویان کارشناسی در دو گروه دختران و پسران هر گروه در یک خوابگاه مستقر می شوند که برای این خوابگاه ها تعمیرات ضروری و آماده سازی انجام و تجهیزات نیز تهیه شده است. نرم افزار ثبت نام و استقرار آماده شد و تمام دانشجویان از محل سکونت خود برای خوابگاه ثبت‌نام کردند و بعد از طی تمام مراحل به صورت اینترنتی محل استقرار مشخص و به آن‌ها اعلام شد، بنابراین بلافاصله بعد از آمدن به تهران در محل اسکان استقرار یافتند.

برای روز ثبت نام مقدمات استقبال باشکوهی فراهم شد و دانشجویان جدید با یکی از والدین خود به دانشگاه مراجعه در روز استقرار موقعیت و شرایط عمومی، فرآیند و مشخصه های زندگی دانشجوئی، نحوه استفاده از امکانات ورزشی و فوق برنامه، مقررات آموزشی و غیره برای آن ها تشریح شد.

علاوه بر آن مخاطرات زندگی دانشجویی که باعث افت تحصیل یا ایجاد فشارهای روحی و روانی می شود با حضور روانشناسان خبره برای دانشجویان و والدین تشریح شد. همچنین برنامه‌هایی برای شرکت در اردوهای زیارتی برای آن‌ها فراهم شده که در هفته دوم تحصیل مورد اجرا گذاشته شده است.

فارس: برای جلوگیری از مخاطرات چه اقداماتی در نظر دارد؟

رهایی: برای موضوعات مختلف مخاطره آمیز برنامه ریزی گسترده‌ای به عمل آمده است:

•   اولین برنامه برگزاری برنامه ها و ومسابقات ورزشی که باعث تقویت جسم و روح می‌شود.
•   دومین برنامه توسعه فعالیت های فرهنگی هنری در قالب کانون‌های مختلف است. دانشجو باید بتواند بنا به سلیقه خود بعد از فعالیت‌های درسی در زمینه های مختلف فرهنگی مورد علاقه خود کار کند.
•   برگزاری اردوهای زیارتی و سیاحتی توسط تشکل ها و سایر واحدها پیش بینی شده است.
•   همچنین در قالب انجمن های علمی برنامه بازدیدهای علمی و صنعتی و مسابقات علمی برنامه ریزی شده است.
•   خدمات مشاوره دانشگاه در حد گسترده فراهم و در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد.

فارس:  برای ارتباط با صنعت و انجام تحقیقات چه برنامه‌ای دارید.

رهایی:  باتوجه به سوگیری کشور در مسیر اقتصاد دانش بنیان و صنعت دانش بنیان لازم است مراکز علمی در این زمینه فعالیت گسترده‌ای داشته باشند یکی از موضوعات مهم انجام تحقیقات هدفمند متناسب با نیازهای کشور است. نیازهایی که صنایع مختلف اعلام می‌کنند و اولویت های نقشه جامع علمی کشور باید در قالب پایان نامه ها، رساله ها و پروژه های تحقیقاتی مستقل مورد ارزیابی علمی قرار گیرند و راهکارهای مناسب برای حل مشکلات ارائه شود.

فارس: برای اشتغال دانش آموختگان چه تدابیری اتخاذ می‌شود؟

رهایی: در کارگروه فنی و مهندسی وزارت علوم یک طرح جامع آموزش مهندسی تهیه کرده ایم که ضمن تحلیل مشکلات برنامه ها و گسترش آموزشی، راهکارهای مناسب ارائه شده است.

در برنامه دروس ضمن تأکید بر مبانی علمی، زمینه آشنائی دانشجویان با مسائل مهارتی و تحولات علمی جدید مانند کارآموزی، کارآفرینی، روش های حل مسئله، کاربردهای هوش مصنوعی فراهم می‌شود. همچنین برنامه های ترکیبی حضور در دانشگاه و صنعت برای آشنایی عمیق دانشجویان با روند و مشکلات صنعت طراحی شده است نحوه اشتغال در قالب شرکت های دانش بنیان بطور گسترده تشریح می‌شود.

فارس: برای حمایت از قانون جوانی جمعیت چه اقداماتی قابل انجام است.

رهایی: در فضای آموزش عالی دو موضوع قابل تأکید است. اگر دولت امکانات فوق العاده‌ای برای توسعه خوابگاه های متأهلی فراهم کند ازدواج جوانان تشویق شده و در مسیر قانون حرکت های مؤثری انجام می شود متأسفانه در شرایط کنونی در نیمه اول سال میزان تخصیص بودجه های عمرانی صفر بوده است یعنی امکانی برای اجرای طرح ها فراهم نشده است.

مسئله اشتغال جوانان به طور کلی یکی از عوامل تشکیل خانواده است در این زمینه باید برنامه گسترده ای به مورد اجرا درآید توسعه فعالیت های تولیدی، تشکیل شرکت های دانش بنیان، توسعه اجرای طرح های عمرانی و معدنی ازجمله فعالیت های اشتغال زا است. اگر در این زمینه اهتمامی صورت گیرد تحولات بزرگی در بخش جوانان ازجمله اشتغال و ازدواج اتفاق خواهد افتاد.

مسئله تأمین مسکن جوانان نیز از مسائل مهم و مؤثر است. متأسفانه روند اجرائی قانون جهش تولید مسکن زیاد موفقیت آمیز نبوده است و قیمت مسکن روز به روز بالا می رود. یکی از طرح های تجربه شده بین المللی که در کشور ما مورد مورد توجه قرار نمی‌گیرد روش "اجاره داری حرفه ای" است این روش هم برای دانشجویان متأهل و هم برای جوانان تازه وارد به محیط کار بسیار نجات بخش است و دولت باید بر روند اجرائی کردن آن برنامه ریزی کند.

فارس: برای نگهداشت جوانان و کاهش روند مهاجرت چه باید کرد؟

رهایی: مسئله اول ارتقای سطح امید در جوانان است و بحث امید جز مهم ترین مسائل در جامعه دانشگاهی است و مهم‌ترین تلاش ما در دانشگاه امیرکبیر بالابردن سطح امید در دانشگاه است، که به اینکه در آینده نظام جای دارند، امیدوار باشند. ما یک وقتی از روند مهاجرت گله‌مند می‌شویم، ولی بخشی از مهاجرت به این برمی‌گردد که دانشجو اگر امیدی نداشته باشد، الان در دانشگاه یک صندلی به عنوان دانشجو دارد و داشنجو به دنبال این است که یک صندلی برای آینده خود هم پیدا کند و یک صندلی برای ادامه زندگی خود داشته باشد.  بخشی از این موضوع به بالا بردن سطح مهارت‌ها بستگی دارد.

سپس مسئله اشتغال و تشکیل خانواده مطرح می‌شود. یکی از ابهامات مهم دانشجویان، امکان اشتغال بعد از پایان تحصیلات است جوان تحصیل کرده باید امیدوار شود که از ظرفیت و توان علمی او در حل مسائل مهم و تنگناهای علمی استفاده می‌شود. به عنوان مثال در سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ مجموعه صنایع و دانشگاه ها گرد هم آوردند و با بررسی نیازهای مهم کشور بیش از ۴۰ طرح کلان ملی تعریف کردند، دولت بودجه مرحله اول این طرح ها را تأمین کرد.

یکی از مسائل بی نظیر این طرح‌ها آن بود که در هر یک چند دانشگاه و یک صنعت در کنار هم کار می‌کردند. حضور جوانان و دانشجویان در اجرای این طرح ها بی نظیر بود به دلیل اهمیت و پیچیدگی طرح ها، جوانان نخبه با عشق و علاقه و غرور ملی در انجام این طرح ها فعالیت می‌کردند که برای اولین بار انجام یک کار گسترده تیمی در دستور کار قرار گرفت، متأسفانه بعداً این طرح‌ها ادامه پیدا نکرد، ولی اگر مجموعه دولت، صنعت و مراکز علمی هر سال حدود صد طرح بزرگ تعریف و مورد اجرا بگذارند و علاوه بر پیشرفت کشور و رفاه مردم، قدم‌های بزرگی برای اشتغال موفق جوانان برداشته خواهد شد.

دولت باید صنایع بزرگ را تشویق به انجام طرح‌های کلان با مشارکت مراکز علمی و فناوری کرده و به جای خرید تکنولوژی به سمت توسعه تکنولوژی روی آورند.

پایان پیام/