بررسی وضعیت اجرای قانون ساماندهی مد و لباس؛ ساماندهی مد و لباس در سنگلاخ چالش ها!

بررسی وضعیت پوشش، تحولات و اهمیت حجاب در جامعه و به دنبال آن گسترش حیا و عفت عمومی از موضوعاتی است که دغدغه بسیاری از فعالان حوزه‌های فرهنگی است. از طرفی مد در دنیای امروز به یکی از صنایع پر طرفدار مخصوصا در بین زنان تبدیل شده است. مساله پوشش از جمله مسائلی است که توجه بسیاری از روانشناسان و جامعه‌شناسان را به خود جلب کرده است. تصویب قانون ساماندهی مد و لباس صنعت مد از اولویت‌های زیرساختی عفاف و حجاب است. برای این منظور «قانون ساماندهی مد و لباس» با هدف تکمیل چرخه صنعت مد در سال ۱۳۸۵ تصویب شد. تقویت فرهنگ و هویت ایرانی-اسلامی، هدایت بازار تولید پوشاک به سمت الگو‌های داخلی، ترغیب مردم به پرهیز از انتخاب و مصرف الگو‌های بیگانه از موارد مهمی است که این قانون را در بر می‌گیرد. البته این قانون با چالش‌های اجرایی متعددی از جمله تنظیم ساز و کار بازار جهت حفظ مالکیت معنوی طراحان و تولیدکنندگان، عدم تنظیم ساز و کار‌های حمایتی از طراحان و تولیدکنندگان کالای پوششی نیز همراه است. ایران دارای بزرگترین بازار داخلی پوشاک عفیفانه در جهانی که به طور مداوم در حال توسعه و پیشرفت است نمی‌توان انتظار داشت که سبک پوشش لباس‌ها بدون تغییر بماند. این مدها، اما گاهی وقت‌ها با فرهنگ، ارزش‌ها و باور‌های اسلامی در تضاد است. بر این اساس اگر چرخه این صنعت در کشور بومی نشود، هم به لحاظ اقتصادی و هم فرهنگی جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس ایران بزرگترین بازار داخلی پوشاک عفیفانه و اسلامی را داراست، اما بانوان محجبه معتقدند که که کم بودن مراکز عرضه پوشاک متناسب با شئون اسلامی نبوده و به همان نسبت عرضه پوشاک حجاب نیز بسیار کم است. همچنین این قانون می‌گوید که بررسی وضعیت حجاب در کشور و رفتارسنجی‌هایی که در این حوزه انجام شده نشان دهنده تمایل جامعه به انواع مختلفی از پوشش‌های نوین است و به دلیل خلاء و کمبود در در حوزه مد‌های ایرانی-اسلامی، این گرایش به سمت استفاده از پوشش‌هایی با حجاب کمتر و نامناسب هدایت می‌شود. بر این اساس برای مقابله با ناهنجاری‌های اجتماعی به‌ویژه در زمینه عفاف و حجاب لایحه‌ای تحت عنوان «لایحه حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» توسط مجلس تصویب، اما پس از مدتی شورای نگهبان وجود ابهاماتی را در این لایحه عنوان و خواستار تغییر آن شد. حال باید منتظر ماند و دید که چه اتفاقاتی بر سر این لایحه در آینده‌ای نه چندان دور رخ می‌دهد. نقش مهم بازار در پوشش در انتخاب پوشش افراد، بازار نقش مهمی را ایفا می‌کند. از طرفی با گسترش فضای مجازی مخصوصا در حوزه پوشاک و حضور متعدد طراحان جوان در عرصه لباس‌های به روز، باید مسئولین فرهنگی کشور بیشتر از گذشته دغدغه‌مند این موضوع باشند چرا که با نگاه به ویترین‌های فروش لباس، بعضا شاهد مدل‌های عجیب و غریبی هستیم که از فرهنگ اصیل ایرانی در این مدل از پوشش‌ها دیده نمی‌شود. یکی از چالش‌های مهم قانون ساماندهی مد و لباس هم، عدم ورود طرح‌های مورد تایید به چرخه تولید انبوه و تحقق هدف ساماندهی بازار پوشاک است. تبدیل شدن مقوله مد و طراحی به صنعت هم نیازمند وجود دانش روز و در ابعاد مختلف تامین زیرساخت‌های زنجیره ارزش پوشاک است. عقب‌ماندگی در حوزه مد و لباس ایرانی اسلامی آنچنان گسترده است که با وجود این همه رویداد پوشاک و طراحی‌های قوی و تولیدات فاخر، هنوز لباس مناسب با ویژگی‌های پسندیده ایرانی و اسلامی آنچنان که باید در بازار یافت نمی‌شود و نیازمندی‌ها و تنوع لازم و مورد نیاز تقاضای بازار داخلی را فراهم نمی‌کند. یکی از مشکلات عرضه کالا‌های حجاب در کشور هم نبود زیرساخت لازم و دغدغه تامین مواد اولیه است. اشاعه فرهنگ ایرانی اسلامی و درآمدزایی از موضوعات مهم این امر به شمار می‌رود. کمرنگ شدن لباس‌های بومی کشور امروزه ورود مدل‌های جدید و بی‌هویت خارجی موجب شده تا لباس‌های بومی و محلی کشورمان کم کم رنگ فراموشی به خود بگیرد. لباس‌هایی که جلوه‌ای از رنگین کمان فرهنگی و تنوع قومی را در آن شاهد هستیم. اما از سوی دیگر خرید پوشاک سنتی با الیاف طبیعی چند دهه‌ای است که در میان نسل جوان ایرانی رونق پیدا کرده که می‌توان از این جهت برای توجه بیشتر به سبک پوشش اسلامی امیدوار بود. هنرمندان و طراحان لباس باید از نقش و طرح‌های پیشینیان الگوبرداری کرده و پوشش زیبایی خلق کنند. یکی از کارکرد‌های این افراد انطباق نیاز روز جامعه بر شاخص‌های عفاف و حجاب است. نظارت کارگروه مد و لباس نیز در عدم ترویج مد‌های پوششی غیر عفیفانه نیز دارای اهمیت است. دغدغه طراحان صنعت مد و لباس طراحان این صنعت دغدغه‌های متعددی دارند. شرایط بد اقتصادی و پایین بودن ارزش پول ملی کار را برای یک طراح سخت می‌کند چرا که تولیدکنندگان فقط به دنبال فروش بوده و به جزئیات یک طرح اهمیت چندانی نمی‌دهند. برخی از طرفداران این صنعت هم به دنبال لباس ارزان بوده و بخشی دیگر در پی لباس‌هایی با طرح‌های خاص هستند که به دلیل تورم موجود و پایین آمدن سطح مالی و فرهنگی آنان، قادر به خرید این محصولات خاص نیستند. حمایت از طراحان مد و لباس اقتصاد مقاومتی و حمایت از کالای ایرانی، دو مقوله متفاوت نیست و هر دو به یک چیز دلالت دارد و آن هم اتکا به قابلیت‌های داخلی و تشویق و ترغیب سرمایه‌گذاران و فعالان کسب و کار از دانشگاه تا صنعت و بازار به سمت و سوی مصرف محصولات داخلی و نوآوری در محصولات است. دولت بایستی برای کمک به توسعه کسب و کار طراحان مد و لباس جدا از صدور پروانه کسب جهت ارائه مجوز به این قشر هنرمند و فعال از طریق کارگروه ساماندهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اقدامات لازم را برای صدور مجوز خانه مد انجام دهد. بدون شک، نقش وزارت صمت، معاونت فناوری ریاست جمهوری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به عنوان بازوی محرک گسترش صنعت مد و لباس ایرانی، عامل موثری در رونق بخشیدن به فضای کسب و کار رقابتی در ایران است که نتیجه آن، اشتغال‌آفرینی گسترده جوانان و حمایت از کارآفرینان در عرصه مد و لباس را به همراه دارد.