فعالیت ۷۰۰ پژوهشسرای دانش‌آموزی/هوش مصنوعی در دستور کار آموزش و پرورش

به گزارش بازارکار رضامراد صحرایی در گفت‌وگویی افزود: سال تحصیلی را با شعار محوری «مدرسه قوی، ایران قوی» آغاز کردیم و اتفاقات زیادی بعد از این شعار افتاد.
وی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی را موتور محرک و قلب نظام آموزشی کشور دانست واظهار داشت: اگر ۱۲ سال پیش که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به تصویب رسید آن‌طور که باید به سند توجه می‌شد، اتفاقات خیلی خوبی می‌افتاد. اولین راهکار سند تحول (راهکار ۱ – ۱) به طراحی برنامه درسی ملی اشاره می‌کند و راهکار ۲۳ سند نیز برنامه درسی و پژوهش را دربرمی‌گیرد.
مراد صحرایی ادامه داد: یکی از افتخارات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی این است که امسال ۱۵۳.۵ میلیون جلد کتاب درسی چاپ و در اختیار مردم قرار داده است.

تدوین پیش‌نویس نقشه راه اجرای سند تحول بنیادین
وی با بیان اینکه پژوهشگاه مطالعات، سرمایه‌ای بی‌نظیر برای آموزش و پرورش است، اظهار داشت: پژوهش‌های سریع از جمله غیرحضوری شدن آموزش در آلودگی هوا و غیره را به این پژوهشگاه می‌سپاریم. در سند تحول بنیادین چند کار بزرگ را شروع کرده‌ایم و تدوین پیش‌نویس نقشه راه اجرای سند تحول بنیادین، یکی از کارهای مهم پژوهشگاه است.

صحرایی در خصوص آزمون سنجش دوره‌ای دانش‌آموزان خاطرنشان کرد: در برنامه هفتم توسعه، تصویب کرده‌ایم که هر سال ۴ آزمون برگزار کنیم. تاکنون هیچ سنجش ملی از میزان اثرگذاری آموزش‌ها نداشتیم. نظام آموزشی ما ۴ دوره ۳ ساله است که در پایان هر دوره باید بدانیم دانش‌آموز به چه توانایی باید برسد و سپس باید بسنجیم که چقدر به توانمندی مذکور رسیده است.
به گفته وزیر آموزش و پرورش، امسال سنجش ملی برای دانش‌آموزان پایه‌های ششم و نُهم را دنبال می‌کنیم که این سنجش، بیشتر سنجش خود ماست که ببینیم نظام آموزشی تا چه میزان در رسیدن به اهداف خود موفق بوده است.
وی افزود: بچه‌ها روزانه طبق مطالعات صورت‌گرفته بین ۲ تا ۳ ساعت در فضای مجازی هستند. رمزینه‌هایی در کتاب‌های درسی درج شده که دانش‌آموزان هنگام حضور در فضای مجازی می‌توانند این رمزینه‌ها را باز کنند.
هوش مصنوعی در دستورکار آموزش و پرورش
صحرایی با تاکید بر اینکه کتاب اساسا راهنماست و همه چیز در کتاب درسی نیست، ادامه داد: بچه‌ها باید یاد بگیرند و این رمزینه‌ها را اسکن کنند که به یادگیری بیشتر آن‌ها کمک می‌کند و تمام این‌ها در راستای عدالت آموزشی است. ضمن اینکه سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و مرکز مطالعات آموزش و پرورش در مورد هوش مصنوعی هم کار می‌کنند.
وزیر آموزش و پرورش گفت: اکنون مدرک دیپلمی که دانش‌آموزان می‌گیرند، جز اینکه مدرکی برای ورود به دانشگاه است، کاربرد دیگری ندارد. بنابراین تمام حرف‌ها در مورد مهارت‌آموزی و تحول در کتاب‌های درسی، درست است و پیدا کردن راهکاری که حاصل جمع موضوعات مذکور باشد در دستورکار است.
وی درباره نظرات مختلف مردم‌ درخصوص تغییر و تحول کتب درسی تصریح کرد: یکی از شیوه‌های گفتمانی با همکاران این است که همواره سعی می‌ شودزبان مردم باشیم تا دغدغه آن‌ها را بشنویم و واکنش نشان دهیم و به مردم بگوییم که می‌دانیم از ما چه می‌خواهید. مجموع دانش‌آموزان ما از جمعیت خیلی از کشورهای جهان بیشتر است. تغییر در نظامی که کل این‌ها را می‌خواهد پوشش دهد باید بسیار برنامه‌ریزی‌شده و حساب‌شده باشد.


آموزش به غلط، کتاب‌محور شده است
حجت‌الاسلام علی لطیفی رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نیز با بیان اینکه آموزش ما به غلط، کتاب‌محور شده است، تاکید کرد که مساله پیچیده را نباید حذف کنیم بلکه باید ساده کنیم.
وی اظهار داشت: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در سال ۱۳۵۵ با اسم «سازمان پژوهش و نوسازی آموزشی» تاسیس و ماموریت اصلی سازمان این بوده که برای برنامه‌های تحولی در آموزش و پرورش، فکر و کار اساسی کند که تالیف کتب درسی در اختیارش قرار داده شد.
وی با اشاره به ماموریت‌های جدی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی خاطرنشان کرد: ماموریت ‌اول، تدوین و متناسب‌سازی برنامه درسی نظام آموزش و پرورش است. به طور کامل باید بدانیم کجا می‌خواهیم برویم و چه ساختار و ابزاری باید در اختیار ما قرار گیرد. ماموریت دوم، تدوین و چاپ‌سپاری کتاب‌های درسی است. ماموریت سوم، ساماندهی مواد و منابع آموزشی است که می‌تواند به‌عنوان کمک‌ آموزشی از آن استفاده شود که یکی از نکات مهم در تحقق برنامه درسی این است که مواد و محصولات و منابع دیگری غیر از کتاب هم داریم. ۹ هزار ‌رمزینه متصل به کتاب‌های درسی داریم که محتوای صوتی، تصویری وغیره هستند که خیلی از آن‌ها هم تولید خود سازمان نیستند. همچنین بخشی از مطالعات و پژوهش هم در سازمان در کنار این کارها انجام‌ می‌شود.
حجت‌الاسلام لطیفی با اشاره به راه‌اندازی سامانه nazar.roshd.ir از سال گذشته برای دریافت نظرات دانش‌آموزان، همکاران و اولیا درخصوص کتاب‌های درسی افزود: تک‌تک کتاب‌های درسی به تفکیک فصل‌ها در این سامانه گذاشته شده که دانش‌آموزان، همکاران و اولیا با ورود به سامانه، نظرات و پیشنهادات خود را ارائه می‌دهند. حجم نظرات به میزانی نیست که به تک‌تک آن‌ها بتوانیم پاسخ دهیم اما به‌صورت موردی برای پیشنهاداتی که نیاز به تکمیل موضوع دارد، تماس گرفته می‌شود.
وی با بیان اینکه این نظرات و پیشنهادات را در ۲ سطح پردازش می‌کنیم، ادامه داد: یک سطح ناظر به نظراتی است که ملاحظاتی گفته‌اند که در فضای فعلی قابل رفع است. بعضی نظرات و پبشنهادات نیز به سلیقه‌های شخصی برمی‌گردد اما مواردی هم بوده که نکاتی که ارائه داده‌اند، اِعمال شده و کتاب را روی آن نظر برمی‌گردانیم و به چاپ‌سپاری نمی‌دهیم.

حجت‌الاسلام لطیفی اضافه کرد: یک سطح دیگر از نظراتی که دریافت می‌کنیم، تحلیل‌های کلان است که ناظر به یک کتاب خاص می‌بینیم که تعداد قابل توجهی از مخاطبان ملاحظه‌ای نسبت به ساختار کتاب دارند که باعث می‌شود ساختار آن و جدول عناوین دروس، مورد توجه قرار گیرد که این جنس از نظرات خیلی مهم هستند.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با اشاره به نظرات مردمی که به برنامه پرسشگر ارائه شده بود، گفت: بخشی از این مسائل در خصوص حذف حفظیات درسی، مربوط به امروز و دیروز نیست که آدم نباید حفظی باشد بلکه مساله تاریخی و سابقه‌دار است. فرهنگ حفظی و حفظ کردن وقتی در آموزش و پرورش جاری می‌شود، تغییر آن فقط با تغییر متن کتاب نیست.
وی با بیان اینکه مساله پیچیده را نباید حذف کنیم بلکه باید ساده کنیم، اظهار داشت: این یک فرهنگ جاری است و صرفا با تغییر کتاب درسی، اتفاق اساسی نمی‌افتد. آموزش ما به غلط، کتاب‌محور شده اما کسی که می‌خواهد آن را تدریس کند اگر نقشه پشت کتاب را نداند، نمی‌تواند تدریس کند. بخشی از درس، مقدمه و ورودی است و اگر نداند نمی‌تواند تدریس کند. برای تغییر این فرهنگ، اتفاقاتی از جنس افزایش اختیارات معلمان نیاز است. ضمن اینکه تبدیل شدن کتاب کارآفرینی به کتاب حفظی به دلیل عدم یا ناکافی بودن آموزش‌های معلم است.
حجت‌الاسلام لطیفی با بیان اینکه کتاب‌های تحولی را از دهه ۹۰ به بعد وارد آموزش و پرورش کردیم که کتاب‌های خوبی بودند، تصریح کرد: چالش اصلی نظام آموزش و پرورش این بود که ذهنیت اجرا و تدریس با محتوا هماهنگ نشد. الان به‌صورت کلی در سازمان طراحی کردیم که مبتنی بر تجربه ۲ دهه گذشته سازمان بود و سعی کردیم به برنامه درسی و محتوا از منظر مدرسه نگاه کنیم که اگر بخواهد اتفاق تحولی در مدرسه بیفتد، سازمان چه کار باید کند.
وی با بیان اینکه احساس می‌کنیم سازمان در سه مرحله باید تمرکز کند، تصریح کرد: با مدرسه در افق مدرسه باید صحبت کنیم. باید ذهنیت تعداد قابل توجهی از معلمان را از کتاب‌محوری به برنامه‌محوری ببریم و کار دوم اینکه دست مدرسه را از مواد و منابع آموزشی متنوع پر کنیم که بسته‌های تربیت و یادگیری نام دارد و لزوما هم نباید خودمان تولید کنیم کما اینکه الان هم تولیدکننده‌های متنوع وجود دارند که تولیدات آن‌ها به تقویت یادگیری دانش‌آموزان کمک می‌کند. کار سوم اینکه پشتیبانی علمی و تخصصی به مدرسه ارائه کنیم که بخشی از برنامه درسی در اختیار خودش قرار گیرد.