توجه به گیاهان دارویی، تحولی در اقتصاد منطقه ترشیز خراسان رضوی

تغییر اقلیم و خشکسالی‌ها موجب شده بسیاری از کشورهای توسعه یافته به گیاهان دارویی به عنوان منابعی با ارزش مادی بالا، خواص بدون عارضه دارویی و مواد اولیه لوازم‌ آرایشی نگاه کنند و تاکنون سرمایه‌گذاری بسیاری را در این بخش داشته‌اند.

 شرایط آب و هوایی در بسیاری از مناطق کشور به گونه‌ای است که می‌تواند با کشت گیاهان دارویی تولیدات بسیار باکیفیت‌تری را به نسبت سایر کشورها برداشت کرد و از سویی به دلیل نیاز بازارهای جهانی به گیاهان دارویی، سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌تواند درآمد سرشاری را نصیب کند و بخش قابل توجهی از مشکل بیکاری را به ویژه در روستاها برطرف کند.

دانشگاه؛ یکی از ضلع‌های مؤثر در تولیدات گیاهان دارویی

در همین خصوص یکی از پژوهشگران و محققان گیاهان دارویی در خراسان رضوی در گفت و گو با ایسنا با تأکید بر اینکه کمبود آب در منطقه حرکت به سمت گیاهان دارویی و گونه‌های کم‌آب طلب را لازم کرده و باید از کشت صیفی‌جات، طالبی و انگور که دارای مصرف آب بالایی است، خارج شویم، گفت: طی تحقیقات انجام شده همزمان با آبیاری باغات، کشاورزان می‌توانند کشت گیاهان دارویی را در برنامه کاری خود قرار دهند که علاوه بر درآمدزایی، استفاده بهینه‌ای از منابع آبی صورت می‌گیرد.

بهزاد محمودی با اعلام اینکه یکی از ضلع‌های مؤثر در تولیدات گیاهان دارویی دانشگاه است، بیان کرد: قطعاً دانشگاه در جلوگیری از انقراض برخی گونه‌ها، تولید و تکثیر گیاهان دارویی و حتی تغییر وضعیت گونه‌های وحشی برای استفاده و قابل ارائه به کشاورزان نقش حائز اهمیتی دارد.

این پژوهشگر و محقق گیاهان دارویی از منطقه کوهسرخ به عنوان اولین مرکز پژوهشی و علمی گیاهان دارویی به عنوان سلامت‌کده یاد کرد و افزود: این در حالی است که متأسفانه تغییرات اقلیمی و چرای بی‌رویه دام و بهره‌برداری بیش از حد و بدون کنترل توسط مردم و افراد بومی بدون آگاهی و آشنایی از گونه‌ها باعث انقراض برخی از گیاهان دارویی شده است.

وی با تأکید بر این‌که در منطقه کوهسرخ گونه گیاه دارویی داریم که کم آب طلب است و با برنامه‌ریزی، مردم کوهسرخ می‌توانند از کشت و بهره‌برداری از این‌گونه‌ها همچون آنغوزه ارتزاق و درآمد کسب کنند، گفت: با برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری درست در کنار تحقیقات انجام شده در تولید گیاهان دارویی بسیاری از مردم کوهسرخ می‌توانند درآمد خوبی کسب کنند.

محمودی مهم‌ترین عامل موفقیت در تولید گیاهان دارویی را بازار فروش محصولات عنوان کرد و افزود: کشاورز برای دستیابی به درآمد خوب نیاز به پشتیبان دارد، چون کشاورزان دارای دانش بومی هستند، لذا در کنار علم و دستیابی به درآمد این صنعت قابل توسعه است.

وی با بیان اینکه نبود صنایع تبدیلی موجب شده نتوانیم بهره خوبی از گیاهان دارویی ببریم، عنوان کرد: اگر بخواهیم بسیاری از گیاهان دارویی را در منطقه تکثیر کنیم باید به صنایع تبدیلی توجه بیشتری داشت.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از افراد در منطقه خام فروشی می‌کنند و با قیمت بسیار کم اما تناژ زیاد گیاهان دارویی را به فروش می‌رسانند در صورتی که اگر تبدیل شود صرفه اقتصادی چندین برابری دارد، اظهار کرد: بسیاری از گیاهان دارویی این منطقه به صورت خام فروشی به سایر مناطق ارسال می‌شود.

بر اساس تحقیقات صورت گرفته رویشگاه 70 گونه گیاهان دارویی مربوط به شهرستان کاشمر و کوهسرخ است که گیاه دارویی آنغوزه شیرین منطقه چلپو، ترنجبین و خوار شتر به لحاظ نوع گونه از جمله گیاهان منحصر به فرد این منطقه هستند.

موفق نبوده‌ایم

یکی از خریداران گیاه دارویی در جنوب خراسان رضوی با بیان این‌که متأسفانه در زمینه کشت گیاهان دارویی در منطقه موفق نبوده‌ایم، گفت: به رغم آموزش به کشاورزان این امر آن گونه که باید مثمرثمر نبوده و آنها جرات ورود به این حوزه را ندارند.

مجتبی شاکری با بیان اینکه هنوز در منطقه آن طور که انتظار بود استقبال خوبی از کشت گیاهان دارویی نشده است، اظهار کرد: گرچه گیاهان دارویی یک الگوی جدیدی است ولی کشاورزان همان روش سنتی خود را برای فعالیت در پیش گرفته‌اند.

وی با اشاره به اینکه 40 درصد محصولات گیاهان دارویی، در منطقه کوهسرخ قابل کشت است، گفت: کشاورزی فقط کاشتن زعفران، جو، گندم و باغداری و کشت سنتی نیست و محصولات جدیدی همچون گیاهان دارویی داریم که به عنوان محصولات جدید در صنایع غذایی و دارویی و بهداشتی جایگاه خود را پیدا کرده‌اند.

وی اظهار کرد: از یک سو بازار اروپا و آمریکا پذیرای این محصولات بوده و مصرف این‌ها روبه افزایش است و از سوی دیگر اقلیم کشور و منطقه ما نیز مستعد تولید و کشت این محصولات است و می‌توان با تولید آنها توسط کشاورزان، درآمد و اقتصاد منطقه را متحول کرد.

ضرورت تغییر الگوی کشت

بدون شک رونق حوزه تولید، فرآوری و صادرات گیاهان دارویی نیازمند کمک‌های دولت است که در صورت تحقق این مهم، می‌توان بسیاری از مشکلات حوزه کشاورزی را به حداقل رساند و زمینه اشتغال جوانان را فراهم کرد.

در همین خصوص یکی از کارشناسان جهاد کشاورزی نیز با بیان این‌که طی خشکسالی‌های اخیر با کاهش گیاهان دارویی خودرو مواجه شده‌ایم، گفت: کشاورزان تمایل به کشت گیاهان دارویی دارند، ولی تضمین خرید محصولات هم برای آنها باید شفاف باشد.

محمد علی‌اکبری با بیان این‌که کشت مریم‌گلی، آویشن و گل‌محمدی در منطقه توسط کشاورزان صورت گرفته است، افزود: باید صادرات بیشتر این محصولات مورد توجه قرار گیرد.

وی بیان کرد: با توجه به خشکسالی‌ها باید الگوی کشت را تغییر دهیم و با تولید گیاهان دارویی اقتصاد کشاورز و منطقه را متحول کنیم، به ویژه آن‌که ارائه تسهیلات، حمایت و بازار فروش از عوامل مهم افزایش تولید گیاهان دارویی در منطقه است. 

با توجه به خشکسالی‌های اخیر منطقه گیاهان دارویی یکی از بهترین گیاهانی هستند که به دلیل کم آب طلب بودن می‌شود، در منطقه کشت کرد از سویی با وضعیت موجود کاشمر و کوهسرخ توانایی تبدیل شدن به قطب گیاهان دارویی در سطح استان خراسان را دارد.

می‌توان خرده مالک بودن را از دیگر مزیت‌های منطقه برای کشت گیاهان دارویی دانست و گفت که به دلیل عدم استفاده از سم و کود به سیار کم برخی گیاهان دارویی به صورت ارگانیک تولید می‌شوند.

همچنین وجود آب و هوای بسیار مطلوب در منطقه عاملی مهم در داشتن گیاهان دارویی با کیفیت است، آفتاب داغ و آب و هوای تقریباً خشک موجب می‌شود اسانس داخل گیاه افزایش یابد.