روایت دستان زخمی و هنرمند «جیران خاتون»/ حصیر بافی کارآفرین

به گزارش خبرنگاربازارکار به نقل از خبرگزاری فارس ، این روایت بانوی ۵۹ ساله بابلی است که اهالی به‌خوبی این موضوع را درک کردند که این بانو طی حدود ۵۰ سال گذشته چراغ پیشه حصیربافی را روشن نگه داشته و اکنون نام درزی‌کلا را سر زبان‌ها گذاشته است. در مقابل روزهای پُررونق حصیربافی در روستاهای مازندران که شغلی خانگی و عادی بود و در تمام خانه‌ها رواج داشته اما طی سال‌های اخیر بخاطر سبک زندگی این هنر داشت به فراموشی سپرده می‌شد که بانوی هنرمند بابلی توانست این هنر دیرینه را زنده نگهدارد. درحالی‌که طی سال‌های گذشته کمتر کسی دست بر تار و پود حصیر می‌بست این بانو با تلاش، پشتکار و خلاقیت جان تازه‌ای بر کالبد این هنر دمید و آن را زنده کرد. «ساره خاتون باباجانزاده» که در روستا همه او را با نام «جیران خاتون» می‌شناسند توانست رنگ تازه‌ای بر هنر حصیر ببخشد و اکنون با حمایت میراث فرهنگی و ایجاد امکانات و بستر‌های مناسب، کار حصیر را از شغل آبا و اجدادی به حرفه‌ای میراثی تبدیل کرده است. شهرت جیران خاتون حتی به عرصه نمایشگاهی و تجاری نیز رسیده، وی با پشتکار توانست این هنر را که کمتر خانواده‌ای تمایل به آن نشان می‌داد، به شغلی مورد توجه قرار دهد و اکنون همه روستا در این زمینه ورود پیدا کردند. دستان این بانوی توانمند بر تار و پود حصیر نقش می‌زند و حتی زخم و درد تهیه حصیر را به‌عبارتی می‌خورد و تنها به هنرش فکر می‌کند. این بانو در تهیه حصیر خودآموز است، یعنی تنوع تولیدات حصیری که امروز این بانو از خود بجای گذاشته با آزمون و خطا یاد گرفته و هیچ آموزشی نیز برای آن ندیده ولی جیران خاتون معلم کارآفرینی است که توانسته نه تنها برای روستای خود کارآفرینی کند بلکه به روستاهای دیگر رفته و حصیربافی را آموزش می‌دهد تا این هنر نسل اندر نسل به افراد دیگر منتقل شود؛ پس فقط برای خودش راه معیشت باز نکرده بلکه برای دیگران نیز اشتغال‌زایی کرده است. بانوی حصیرباف بابلی تاکنون نه تسهیلاتی گرفته و نه از سوی دستگاه‌های متولی میراث فرهنگی حمایت مالی شده، اما هیچ‌گاه از حصیربافی دست نکشیده است. بافتن حصیر را از بافتن کلاه و زنبیل حصیری آغاز کرده چون در کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گرفت. به گفته این هنرمند، گاله ، نوعی گیاه خودرو است که در بسیاری از مناطق استان مازندران در فصل بهار و تابستان رشد می‌کند، ساقه این گیاه محکم و ضخیم است و در صنایع دستی مختلف مانند کوب بافی و حصیر بافی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ساره خاتون باباجان‌زاده معروف به جیران خاتون بانوی هنرمند ۵۹ ساله بابلی در گفت‌وگو با فارس می‌گوید: از بچگی کار حصیربافی را شروع کردم و طی این سال‌ها نه تنها از علاقه‌ام کم نشده بلکه روز به روز علاقه‌ام بیشتر و بیشتر شده است. از بچگی با الهام از فیلم اوشین که پخش می‌شد این مهم را درک کردم که با خواستن می‌توان به هر چیزی دست یافت و مهم اراده محکم است چون از همان بچگی حصیربافی را بلد بودم این کار را ادامه دادم و وقتی ازدواج کردم باتوجه به اینکه همسرم سربازی بود این کار را بیشتر ادامه دادم. وی اضافه می‌کند: باتوجه به اهمیت این هنر سال ۹۸ مهر اصالت دریافت کردم، طی این سال‌ها تولیدات خیلی متنوع شده درحالی‌که قدیم‌ها فقط زنبیل بود اما الان کفش، چکمه، سبد خرید، میوه و سایر ... این بانوی هنرمند بیان می‌کند: الان حدود ۵۰ سال است دارم کار می‌کنم به‌طوری‌که باتوجه به رغبت اهالی به این کار به‌ دنبال ثبت ملی حصیربافی درزی‌کلا به‌عنوان پایتخت هنر حصیر بافی هستند. یادم نمی‌رود سال‌های گذشته مردم به‌دلیل تغییر سبک زندگی و با این تفکر که خانه را شلوغ می‌کند بافتن حصیر را کنار گذاشتند اما از بس علاقه داشتم دلم نیامد کنار بگذارم. باباجان‌زاده ادامه می‌دهد: در کنار اینکه تنوع تولیداتم را بیشتر کردم برای همه محل آموزش می‌گذاشتم و اکنون از شهرهای همجوار درخواست آموزش می‌کنند و من در دوره‌های آموزشی حضور می‌یابم. سختی کارمان زمان تهیه حصیر است که گاهی دست‌مان زخمی می‌شود اما دردمان را بی‌خیال می‌شویم دست‌مان خراش می‌خورد اما مهم هنر است که باید همیشه مانا باشد و فراموش نشود. اکنون به‌نوعی معلم هستم که به روستاها و شهرهای مختلف برای آموزش می‌روم. حتی فکرش هم در ذهنم نمی‌گنجید چه برسد که اکنون در این جایگاه هستم باید بگویم دیگر این هنر جا افتاده است. تا هستم به این هنر ادامه می‌دهم و از آموزش دادن هم خسته نمی‌شوم. توجه بیشتر به رشته هنری حصیربافی و صاحبان این هنر و تبلیغات و بازاریابی برای محصولات آن توانسته از فراموشی این هنر ارزشمند جلوگیری کند و زمینه احیای آن فراهم شود اما فراموش نکنیم که باید این اقدامات و آموزش‌ها تداوم یابد. حسین ایزدی معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در این‌باره با اشاره به اینکه احیای رشته‌های فراموش شده ازجمله نمدمالی، حصیربافی و لاک‌تراشی در دستور کار سازمان بوده است، گفت: در این زمینه از هنرمندان خواستیم بحث آموزش‌ها را فعال کنند.

وی افزود: تلاش خانم باباجان‌زاده در زمینه احیای رشته حصیربافی عالی بود و باعث شد این رشته از صنایع دستی احیا شود.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران با بیان اینکه در زمینه احیای رشته‌های منسوخ بحث آموزش را فعال کردیم، اضافه کرد: از آموزش به تولید و از تولید به پایداری رسیدیم و الان به دنبال صادرات و بازار فروش در بحث حصیربافی هستیم.

ایزدی با اعلام اینکه روستای درزی‌کلای بابل به‌عنوان روستای حصیربافی درحال ثبت ملی است، گفت: پرونده‌ آماده و کارشناسی شده و داوری اولیه هم انجام شده و منتظر رای داوری نهایی هستیم.